Interpretacja ZUS Oddział w Lublinie z 22-04-2013 r. – WPI/200000/451/507/2013

Podstawy wymiaru składek pracowników – odszkodowanie z tytułu skrócenia okresu wypowiedzenia

UZASADNIENIE

W dniu 11.04.2013 r. do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie wpłynął wniosek przedsiębiorcy (…) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością o wydanie pisemnej interpretacji w trybie art. 10 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej.

Wnioskodawca wskazał, iż w obliczu zmian organizacyjnych oraz wiążącej się z nimi restrukturyzacji zatrudnienia w spółce dochodzi do likwidacji stanowisk pracy. Rozwiązanie stosunku pracy z przyczyn niedotyczących pracowników następuje na podstawie składanych pracownikom wypowiedzeń umów o pracę lub zawieranych z nimi porozumień w sprawie rozwiązania umowy o pracę.

W sytuacji gdy spółka zawiera z pracownikiem porozumienie o rozwiązaniu umowy o pracę, stosunek pracy ustaje z datą wcześniejszą niż wynikałoby to z przewidzianego w przepisach prawa, przysługującego pracownikowi okresu wypowiedzenia. Niejako dochodzi zatem do faktycznego skrócenia lub całkowitego braku okresu wypowiedzenia umowy o pracę. W związku z powyższym strony w treści porozumienia zawierają klauzulę o wypłacie przez spółkę na rzecz pracownika odszkodowania, przy czym niejednokrotnie odszkodowanie to jest wyższe niż wynagrodzenie jakie przysługiwałoby pracownikowi w okresie wypowiedzenia umowy o pracę. Wypłacane pracownikowi odszkodowanie ma na celu rekompensatę za brak możliwości osiągania wynagrodzenia w związku z wcześniejszym rozwiązaniem umowy o pracę. Jest ponadto świadczeniem, które umożliwia pracownikowi zaspokojenie podstawowych potrzeb życiowych w sytuacji nagłej utraty źródła dochodu.

W związku z powyższym – w kontekście odszkodowań wypłacanych na mocy porozumienia stron – wnioskodawca powziął wątpliwość w kwestii interpretacji § 2 ust. 1 pkt 3 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe.

Wnioskodawca zauważył, że zgodnie z wskazanym przepisem podstawy wymiaru składek nie stanowią odprawy, odszkodowania i rekompensaty wypłacane pracownikom z tytułu wygaśnięcia lub rozwiązania stosunku pracy w tym z tytułu rozwiązania stosunku pracy z przyczyn leżących po stronie pracodawcy, nieuzasadnionego lub niezgodnego z prawem wypowiedzenia umowy o pracę lub rozwiązania jej bez wypowiedzenia, skrócenia okresu jej wypowiedzenia, niewydania w terminie lub wydania niewłaściwego świadectwa pracy.

Zdaniem spółki, w przedstawionym powyżej stanie faktycznym nie zachodzą podstawy do odprowadzania składek na ubezpieczenia społeczne z tytułu wypłacanych pracownikom odszkodowań.

Przepis § 2 ust. 1 pkt 3 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, zdaniem spółki jasno wskazuje, iż podstawy wymiaru składek nie stanowią przychody stanowiące odprawy, odszkodowania lub rekompensaty wypłacane pracownikom z tytułu rozwiązania stosunku pracy jeżeli m.in. przyczyny rozwiązania stosunku pracy leżą po stronie pracodawcy lub stanowią odszkodowanie za skrócony okres wypowiedzenia umowy o pracę. Niewątpliwie likwidacja stanowiska pracy jest sytuacją w której pracownik traci pracę z przyczyn dotyczących pracodawcy.

Wnioskodawca wskazał, że na mocy art. 36¹ Kodeksu pracy pracodawcy przysługuje prawo wypowiedzenia pracownikowi umowy o pracę z jednoczesnym skróceniem okresu wypowiedzenia maksymalnie do jednego miesiąca w sytuacji, gdy z przyczyn niedotyczących pracownika nie jest on w stanie dłużej kontynuować jego zatrudnienia. Powyższe wiąże się z obowiązkiem wypłaty pracownikowi stosownego odszkodowania, które na mocy § 2 ust. 1 pkt 3 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18 grudnia 1998 r. nie stanowi podstawy wymiaru składek.

Mając na uwadze treść art. 30 § 1 Kodeksu pracy i powszechnie stosowaną praktykę wnioskodawca podkreślił, że umowy o pracę mogą ulegać rozwiązaniu m.in. na mocy porozumienia stron także w sytuacji, gdy przyczyny ich rozwiązywania leżą po stronie pracodawcy. Co więcej strony porozumienia mogą zawrzeć klauzulę o wypłacie odszkodowania z tytułu wcześniejszego rozwiązania umowy o pracę, niż termin, w którym upływałby okres wypowiedzenia, gdyby pracownikowi złożono oświadczenie o wypowiedzeniu umowy o pracę. Powyższe odszkodowanie, tak samo jak odszkodowanie wypłacane na podstawie art. 36¹ Kodeksu pracy ma służyć rekompensacie nagłej utraty pracy przez pracownika.

Wobec powyższego, jeżeli przyczyna rozwiązania stosunku pracy leży po stronie pracodawcy i na tej podstawie wypłacane jest pracownikowi świadczenie w postaci odszkodowania, dla braku obowiązku odprowadzania składek nie powinna mieć znaczenia forma rozwiązania stosunku pracy. Jeżeli stosunek pracy nie może dalej istnieć, nie jest istotne, czy ustanie on na podstawie jednostronnego oświadczenia woli pracodawcy o wypowiedzeniu umowy o pracę czy na podstawie porozumienia stron. Nieuzasadnione zatem wydawałoby się różnicowanie sytuacji pracowników, którzy na skutek likwidacji stanowiska pracy znaleźliby się w różnej sytuacji ze względu na sposób oskładkowania otrzymanego od pracodawcy odszkodowania.

Wnioskodawca wskazał ponadto, iż na podstawie § 2 ust. 1 pkt 3 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18 grudnia 1998 r. wypłacane przez spółkę odszkodowania pełnią funkcję rekompensaty za brak okresu wypowiedzenia z przyczyn leżących po stronie pracodawcy i jako takie nie stanowią podstawy wymiaru składek.

Jednocześnie wnioskodawca zaznaczył, że prawidłowość powyższego stanowiska potwierdzona została w trakcie kontroli przeprowadzonej w spółce, w wyniku której spółka zwróciła pracownikom nienależnie pobrane składki od odszkodowania wypłacanego na podstawie porozumienia stron.

Mając na uwadze treść wniosku oraz obowiązujące przepisy, Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie zważył, co następuje:

Przepis art. 10 ust. 1 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej stanowi, że przedsiębiorca może złożyć do właściwego organu administracji publicznej lub państwowej jednostki organizacyjnej wniosek o wydanie pisemnej interpretacji co do zakresu i sposobu zastosowania przepisów, z których wynika obowiązek świadczenia przez przedsiębiorcę daniny publicznej oraz składek na ubezpieczenia społeczne lub zdrowotne, w jego indywidualnej sprawie. Stosownie do ustępu 5 powołanego powyżej artykułu w związku z art. 83d ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, obowiązującym od dnia 01 stycznia 2013r., udzielenie interpretacji dotyczącej ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne następuje w drodze decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.

Zgodnie z art. 18 ust. 1 oraz art. 20 ust. 1 w związku z art. 4 pkt 9 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych oraz § 1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (Dz.U. z 1998 r. Nr 161, poz. 1106 z późn. zm.), podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne pracowników stanowi przychód w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 361 z późn. zm.) z tytułu zatrudnienia w ramach stosunku pracy.

Za przychody ze stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej oraz spółdzielczego stosunku pracy w rozumieniu przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych uznaje się wszelkiego rodzaju wypłaty pieniężne oraz wartość pieniężną świadczeń w naturze bądź ich ekwiwalenty bez względu na źródło finansowania tych wpłat i świadczeń, a w szczególności: wynagrodzenia za godziny nadliczbowe, różnego rodzaju dodatki, nagrody, ekwiwalenty za niewykorzystany urlop i wszelkie inne kwoty niezależnie od tego, czy ich wartość została z góry ustalona, a ponadto świadczenia pieniężne ponoszone za pracownika, jak również wartość innych nieodpłatnych świadczeń lub świadczeń częściowo odpłatnych.

Katalog przychodów nie stanowiących podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe został zawarty we wskazanym rozporządzeniu z dnia 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe. Zgodnie z § 2 ust. 1 pkt 3 cytowanego rozporządzenia – podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe nie stanowią odprawy, odszkodowania i rekompensaty wypłacane pracownikom z tytułu wygaśnięcia lub rozwiązania stosunku pracy, w tym z tytułu rozwiązania stosunku pracy z przyczyn leżących po stronie pracodawcy, nieuzasadnionego lub niezgodnego z prawem wypowiedzenia umowy o pracę lub rozwiązania jej bez wypowiedzenia, skrócenia okresu jej wypowiedzenia, niewydania W terminie lub wydania niewłaściwego świadectwa pracy.

Z konstrukcji powołanego przepisu wynika, że wyłączeniu z podstawy wymiaru składek podlegają zarówno świadczenia przysługujące na podstawie przepisów prawa pracy, jak i inne odprawy, odszkodowania, rekompensaty wypłacone pracownikowi z tego tytułu, ustalone drogą dobrowolnych porozumień pomiędzy pracodawcą a organizacjami związkowymi, te które wynikają z układów zbiorowych pracy oraz ustalone na podstawie umowy z konkretnym pracownikiem. Koniecznym warunkiem wyłączenia takiego świadczenia z podstawy wymiaru składek jest bezpośredni związek pomiędzy wypłatą świadczenia, a rozwiązaniem stosunku pracy, natomiast bez znaczenia pozostaje jego wysokość.

Wnioskodawca wskazał, że wypłaca pracownikom, z którymi rozwiązał z przyczyn niedotyczących pracowników umowy o pracę za porozumieniem stron odszkodowania za skrócenie okresu wypowiedzenia. Powyższe skutkuje przyjęciem, ze fakt wypłaty wskazanego świadczenia jest bezpośrednio związany z rozwiązaniem stosunku pracy.

Biorąc powyższe pod uwagę, w świetle obowiązujących przepisów, Zakład uznał za prawidłowe stanowisko przedstawione we wniosku z dnia 09.04.2013 r. w sprawie nieuwzględnienia w podstawie wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne wypłaconych odszkodowań za skrócenie okresu wypowiedzenia w związku z rozwiązaniem na mocy porozumienia stron stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników.

Jednocześnie Zakład wskazuje, iż wydając pisemną interpretację w trybie art. 10 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej dokonuje wykładni przepisów w zakresie obowiązku opłacania składek na ubezpieczenia społeczne, natomiast nie odnosi się do prawidłowości i zasadności zastosowania we wskazanym we wnioskodawcę stanie faktycznym przepisów ustawy Kodeks pracy. Ponadto Zakład podkreśla, iż przedmiotem interpretacji może być wyłącznie zakres i sposób zastosowania przepisów, a nie rozstrzyganie spraw spornych na tle dokonanych przez terenową jednostkę organizacyjną Zakładu ustaleń faktycznych w toku postępowania wyjaśniającego lub kontrolnego, dlatego też oparł się wyłącznie na stanie faktycznym przedstawionym we wniosku.

Mając na uwadze powyższe orzeczono jak w sentencji.

Decyzja dotyczy stanu faktycznego przedstawionego przez wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie jego zaistnienia.

Wydana decyzja wiąże Zakład Ubezpieczeń Społecznych wyłącznie w sprawie przedsiębiorcy, na którego wniosek została wydana.

Stosownie do art. 10a ust. 2 i ust. 3 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej niniejsza decyzja nie jest wiążąca dla przedsiębiorcy, natomiast jest wiążąca dla Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, do czasu jej zmiany lub uchylenia.

źródło: https://bip.zus.pl