W odpowiedzi na interpelację nr 10285 Panów Posła Piotra Olszówki i Posła Mieczysława Miazga z dnia 23 lutego 2017 r. w sprawie ograniczenia handlu w niedziele, uprzejmie wyjaśniam, że projekt ustawy o ograniczeniu handlu w niedziele (druk sejmowy nr 870) jest projektem obywatelskim, a nie jest projektem rządowym.
Projekt ustawy o ograniczeniu handlu w niedziele został skierowany do Komisji Polityki Społecznej i Rodziny, zatem dalsze prace parlamentarne powinny, w mojej ocenie, koncentrować się nad jasnym określeniem zakresu przedmiotowego i podmiotowego projektu, dążeniem do zapewnienia spójności systemu prawnego, w tym zwłaszcza proponowanych rozwiązań z już obowiązującymi przepisami Kodeksu pracy regulującymi kwestie pracy pracowników (nie tylko w placówkach handlowych) w niedziele i święta, uczytelnieniem projektowanych przepisów, a także nad wypracowaniem regulacji znoszących ewentualne negatywne skutki zmian w organizacji procesu pracy w placówkach handlowych, jakie mogą ponieść pracownicy.
Uprzejmie informuję, że obywatelski projekt ustawy o ograniczeniu handlu w niedziele, zawarty w druku sejmowym nr 870, wprowadza zakaz handlu w placówkach handlowych w niedziele, w wigilię Bożego Narodzenia i w Wielką Sobotę, zakaz wykonywania innych czynności sprzedażowych w podmiotach świadczących usługi na rzecz handlu na terenie Rzeczypospolitej Polskiej i poza jej granicami, a także reguluje liczne odstępstwa od tych zakazów.
Należy zauważyć, że kwestia ograniczenia handlu w niedziele jest ważnym społecznie zagadnieniem, wymagającym podjęcia szerokiej dyskusji uwzględniającej konieczność pogodzenia argumentów natury ekonomicznej wskazujących na konieczność respektowania zasady swobodnego prowadzenia działalności gospodarczej z opiniami podkreślającymi kulturowe i światopoglądowe aspekty niedzieli wolnej od pracy.
Warto podkreślić, że projekt ustawy znacznie wykracza poza powszechne rozumienie zjawiska handlu w niedziele, które w odbiorze społecznym kojarzone jest przede wszystkim z wykonywaniem pracy w dużych placówkach handlowych przez osoby mające status pracownika. Obejmuje on bowiem swoim zakresem nie tylko czynności czysto handlowe, ale także szeroko definiowane „inne czynności sprzedażowe” i nie tylko placówki handlowe ale również szereg innych podmiotów świadczących usługi na rzecz handlu. Ponadto projekt dotyczy zarówno pracowników, jak i innych osób wykonujących pracę na podstawie umów cywilnoprawnych, tj. umowy zlecenia i umowy o dzieło.
Rozważane zmiany dot. wprowadzenia ograniczeń w handlu mają istotne znaczenie dla gospodarki, (handel stanowi ważną jej część – zgodnie z informacją GUS w 2015 r. jego udział w PKB wyniósł 15,7%[1]), w tym na rynek pracy. Zgodnie z danymi Eurostatu, w 2015 r. w handlu pracowało ok. 2,3 mln osób[2], z tego w handlu detalicznym[3] ok. 1,5 mln osób. Z Badania Aktywności Ekonomicznej Ludności (BAEL) wynika, że w 2015 r. liczba sprzedawców i kierowników sprzedaży w marketach pracujących w niedzielę wyniosła 377 tys. osób. Rozważając wpływ projektowanych rozwiązań na rynek pracy należy pamiętać, że w niedziele pracują również przedstawiciele innych zawodów, których miejsca pracy są związane z aktywnością podmiotów prowadzących działalność handlową. Ograniczenia w handlu mogą wpłynąć na pracowników otoczenia logistycznego placówek handlowych, w szczególności na personel firm transportowych realizujących dostawy produktów, pracowników magazynów, sprzątaczy, czy też pracowników ochrony zatrudnionych w placówkach handlowych.
Przewidywanie konsekwencji gospodarczych i społecznych zmian w prawie nie jest łatwe. Zarówno na gospodarkę, jak i na społeczeństwo, jednocześnie wpływa bowiem szereg czynników, w rezultacie wyodrębnienie skali oddziaływania konkretnej regulacji nie jest możliwe. Zmiany przepisów dotyczące ograniczenia handlu w niedziele mogą mieć wpływ m.in. na poziom sprzedaży, strukturę zatrudnienia, tempo wzrostu poszczególnych składowych PKB, konkurencyjność różnych podmiotów działających w branży handlowej, a także wysokość i strukturę wpływów podatkowych. Ostateczny wpływ ograniczenia handlu w niedziele zależeć będzie od szczegółów wprowadzanych rozwiązań, a także od sposobu reakcji na te zmiany ze strony konsumentów i przedsiębiorców.
Rozpatrując efekty wejścia w życie regulacji nie sposób pominąć argumentów społecznych takich jak wpływ na sposób spędzania czasu w niedziele, czy poziom konsumpcji. Ograniczenie handlu w niedziele może prowadzić do wzmocnienia więzi społecznych, szczególnie rodzinnych. Zmiany w sposobie spędzania czasu wolnego, w tym – większa aktywność obywateli, powinny przełożyć się na wzrost popytu na usługi turystyczne, czy też ofertę kulturalno-rozrywkową.
Ponadto uprzejmie nadmieniam, że projekt Stanowiska Rządu do omawianego wyżej obywatelskiego projektu ustawy o ograniczeniu handlu w niedziele (druk nr 870) został rozpatrzony przez Stały Komitet Rady Ministrów na posiedzeniu w dniu 9 marca br.
Mam nadzieję, że przedstawione powyżej informacje i wyjaśnienia uznają Panowie za satysfakcjonujące i wyczerpujące.
[1] Rachunki kwartalne Produktu krajowego brutto w latach 2010—2015, GUS (czerwiec 2016 r.)
[2] Źródło: Eurostat [lfsa_egan22d]
[3] Z wyłączeniem sprzedaży samochodów i motocykli.