Odpowiedź MRiPS z 1-12-2022 r. w sprawie potrąceń z wynagrodzenia zleceniobiorcy w kontekście stawki minimalnej

Problematykę dotyczącą minimalnej stawki godzinowej reguluje ustawa z dnia 10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę (Dz. U. z 2020 r. poz. 2207). Zgodnie z ustawą obowiązkiem stosowania minimalnej stawki godzinowej zostały objęte określone umowy zlecenia (art. 734 Kodeksu cywilnego) oraz umowy o świadczenie usług, do których stosuje się przepisy o zleceniu (art. 750 Kodeksu cywilnego).

W myśl art. 8a ustawy, w przypadku umów, o których mowa w art. 734 i art. 750 Kodeksu cywilnego wykonywanych przez przyjmującego zlecenie lub świadczącego usługi, wysokość wynagrodzenia powinna być ustalona w umowie w taki sposób, aby wysokość wynagrodzenia za każdą godzinę wykonania zlecenia lub świadczenia usług nie była niższa niż wysokość minimalnej stawki godzinowej. W przypadku gdy wysokość wynagrodzenia ustalonego w umowie nie zapewnia przyjmującemu zlecenie lub świadczącemu usługi otrzymania za każdą godzinę wykonania zlecenia lub świadczenia usług wynagrodzenia w wysokości co najmniej minimalnej stawki godzinowej, przyjmującemu zlecenie lub świadczącemu usługi przysługuje wynagrodzenie w wysokości obliczonej z uwzględnieniem minimalnej stawki godzinowej. Wypłaty wynagrodzenia w wysokości wynikającej z wysokości minimalnej stawki godzinowej dokonuje się w formie pieniężnej.

Zgodnie z intencją ustawodawcy, celem wprowadzonej regulacji dotyczącej minimalnej stawki godzinowej było zapobieganie ustalaniu wynagrodzenia należnego zleceniobiorcy (świadczącemu usługi) w wysokości niższej niż wynikająca z minimalnej stawki godzinowej oraz sankcjonowanie przypadków niewypłacania wynagrodzenia w tej wysokości. Dla zapewnienia skuteczności wprowadzanych przepisów, w art. 8e ustawy przewidziane zostały sankcje za ich naruszenie. Przedsiębiorca albo osoba działająca w imieniu przedsiębiorcy albo osoba działająca w imieniu innej jednostki organizacyjnej, którzy wypłacają zleceniobiorcy wynagrodzenie za każdą godzinę wykonania zlecenia lub świadczenia usług w wysokości niższej niż obowiązująca wysokość minimalnej stawki godzinowej podlegają karze grzywny od 1 000 zł do 30 000 zł. Postępowanie w tym zakresie będzie toczyć się na podstawie przepisów Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia. Aby zapewnić skuteczną kontrolę wypłacania wynagrodzeń z uwzględnieniem minimalnej stawki godzinowej Państwowa Inspekcji Pracy, jako organ powołany do sprawowania nadzoru i kontroli przestrzegania prawa pracy, poprzez odpowiednie zmiany w ustawie z dnia 13 kwietnia 2007 r. o Państwowej Inspekcji Pracy (Dz. U. z 2022 r. poz. 1614) została upoważniona do sprawowania nadzoru nad prawidłowością stosowania przepisów dotyczących zapewnienia minimalnej stawki godzinowej.

Przepisy ustawy o minimalnym wynagrodzeniu za pracę nie wyłączają jednak możliwości dokonania potrącenia wierzytelności przysługujących zleceniodawcy lub usługodawcy z wierzytelności przysługującej zleceniobiorcy lub usługobiorcy z tytułu wynagrodzenia. Określona na podstawie przepisów przedmiotowej ustawy wysokość minimalnej stawki godzinowej stanowi kwotę przysługującą zleceniobiorcy za każdą godzinę wykonanego zlecenia lub świadczonych usług, podlegającą opodatkowaniu i składkowaniu, według zasad określonych w powszechnie obowiązujących przepisach, a także ewentualnym potrąceniom.

Ponadto, należy mieć na uwadze, że w myśl art. 833 § 2¹ Kodeksu postępowania cywilnego do egzekucji ze świadczeń powtarzających się, których celem jest zapewnienie utrzymania albo stanowiących jedyne źródło dochodu dłużnika będącego osobą fizyczną należy odpowiednio stosować przepisy art. 87 i art. 87¹ Kodeksu pracy określające zasady dokonywania potrąceń z wynagrodzenia za pracę.

Odpowiadając zatem na postawione pytania informuję, iż kwota wolna od potrąceń w przypadku umów zlecenia, czy umów o świadczenie usług, zależy od charakteru łączącej strony umowy oraz od jej treści.

Aby wynagrodzenie ze wskazanych umów podlegało ochronie w ramach prowadzonego postępowania egzekucyjnego, podobnie jak wynagrodzenie za pracę konieczne jest spełnienie łącznie dwóch warunków:

1. muszą to być świadczenia powtarzalne, czyli mające charakter periodyczny,
2. celem świadczeń musi być zapewnienie utrzymania albo muszą one stanowić jedyne źródło dochodu.

Jeżeli powyższe przesłanki zostaną spełnione, wówczas możliwe jest ustalenie kwoty wolnej od potrąceń.

Jeżeli zaś chodzi o umowy, które nie spełniają powyższych przesłanek, to w ich przypadku przepisy nie przewidują szczególnych uregulowań. Możliwa jest zatem sytuacja, w której potrącenia (zwłaszcza te wynikające z zajętej wierzytelności) będą dokonywane w pełnym zakresie.

Powyższe ograniczenia dotyczą kwestii egzekucji komorniczej i możliwych potrąceń z wynagrodzenia zleceniobiorcy, w tym także tych należnych zleceniodawcy na mocy tytułów wykonawczych. I tu możliwa jest sytuacja w której potrącenia np. z tytułu kar umownych należnych zleceniodawcy będą przedmiotem prowadzonego postępowania egzekucyjnego.

Inaczej przedstawia się zaś kwestia tzw. bezpośrednich potrąceń z wynagrodzenia zleceniobiorcy przez, czy też na rzecz zleceniodawcy. Obowiązujące przepisy nie regulują przy tym wprost tych kwestii. Powinna je regulować zawarta pomiędzy stronami umowa zlecenia, czy umowa o świadczenie usług. Należy przy tym mieć na względzie, że zgodnie z przepisami Kodeksu cywilnego strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego (art. 353¹). Ponadto, w myśl art. 58 Kodeksu cywilnego czynność prawna sprzeczna z ustawą albo mająca na celu obejście ustawy jest nieważna, chyba że właściwy przepis przewiduje inny skutek, w szczególności ten, iż na miejsce nieważnych postanowień czynności prawnej wchodzą odpowiednie przepisy ustawy; nieważna jest także czynność prawna sprzeczna z zasadami współżycia społecznego.

Postępowanie zleceniodawcy nie powinno zatem prowadzić do obejścia przepisów dotyczących prawa do minimalnej stawki godzinowej z tytułu wykonanego zlecenia lub świadczonych usług. Działania mające na celu nieuprawnione pozbawienie wynagrodzenia gwarantowanego ustawą, powinny zostać ocenione negatywnie. Niemniej jednak ocena ta powinna być dokonywana np. przez Państwową Inspekcję Pracy w oparciu o okoliczności dotyczące konkretnego stanu faktycznego.

źródło: http://www.sejm.gov.pl/

Wytłuszczenia dokonane przez redakcję