Od dnia 1 września 2018 r. zgodnie z art. 190 § 1 Kodeksu pracy pracownikiem młodocianym (tj. osobą pozostającą w stosunku pracy) jest osoba, która ukończyła 15 lat, a nie przekroczyła 18 lat. Jednocześnie zgodnie z przepisem art. 3045 Kodeksu pracy wykonywanie pracy lub innych zajęć zarobkowych (tylko na podstawie umów cywilnoprawnych) przez dziecko do ukończenia przez nie 16 roku życia jest dozwolone wyłącznie na rzecz podmiotu prowadzącego działalność kulturalną, artystyczną, sportową lub reklamową i wymaga uprzedniej zgody przedstawiciela ustawowego lub opiekuna tego dziecka, a także zezwolenia właściwego inspektora pracy.
Pragnę wyjaśnić, że przepisy art. 190 § 1 i art. 3045 KP mają odmienny charakter, bowiem pracownik młodociany uczy się i jednocześnie odbywa przygotowanie zawodowe, czyli nie wykonuje pracy w celach zarobkowych; natomiast wykonywanie innej pracy zarobkowej przez dziecko poniżej 16 roku życia na rzecz podmiotu prowadzącego działalność kulturalną, artystyczną, sportową lub reklamową – nie ma na celu przygotowania zawodowego do przyszłej pracy, ale jest wykonywaniem pracy.
Ponadto, w przypadku pracowników młodocianych odbywających przygotowanie zawodowe – w ramach stosunku pracy – Kodeks pracy gwarantuje im szereg szczególnych ustawowych uprawnień pracowniczych, mających na celu ich ochronę (np. w zakresie czasu pracy, ochrony zdrowia, urlopu wypoczynkowego czy prac wzbronionych do wykonywania). Natomiast w przypadku dzieci wykonujących inne prace zarobkowe – na podstawie umów cywilnoprawnych – o możliwości podjęcia takich zajęć, dopuszczalnym okresie wykonywania pracy oraz dopuszczalnym dobowym wymiarze pracy decyduje inspektor pracy w drodze zezwolenia wydawanego po przedstawieniu pisemnej zgody przedstawiciela ustawowego, opinii poradni psychologiczno-pedagogicznej, orzeczenia lekarskiego o braku przeciwwskazań do wykonywania przez dziecko pracy lub innych zajęć zarobkowych oraz opinii dyrektora szkoły, dotyczącej możliwości wypełniania przez dziecko tego obowiązku w czasie wykonywania przez nie pracy.
Wydaje się zatem, że jeżeli wiek dziecka wykonującego pracę zarobkową na podstawie art. 3045 Kodeksu pracy zostałby obniżony do 15 lat stanowiłoby to pogorszenie jego ochrony, bowiem w takim przypadku do dzieci powyżej 15 roku życia wykonujących zajęcia zarobkowe miałyby zastosowanie ogólne przepisy, które nie wymagają uzyskiwania zezwolenia inspektora pracy na wykonywanie przez nich pracy.
Odnosząc się do kwestii rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 5 grudnia 2002 r. w sprawie przypadków, w których wyjątkowo jest dopuszczalne zatrudnianie młodocianych, którzy nie ukończyli gimnazjum, osób niemających 16 lat, które ukończyły gimnazjum oraz osób niemających 16 lat, które nie ukończyły gimnazjum, pragnę wyjaśnić, że przepisy tego rozporządzenia nadal obowiązują, o czym stanowią przepisy ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. – Przepisy wprowadzające ustawę – Prawo oświatowe (Dz. U. poz. 949 z późn. zm.). Zgodnie bowiem z art. 368 pkt 1 ww. ustawy – dotychczasowe przepisy wykonawcze wydane na podstawie art. 191 § 5 Kodeksu pracy zachowują moc do dnia wejścia w życie przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tego upoważnienia w brzmieniu nadanym ustawą wprowadzającą ustawę – Prawo oświatowe. Wydanie nowego rozporządzenia nie będzie natomiast konieczne, bowiem materia obecnie regulowana przepisami wykonawczymi do Kodeksu pracy została przejęta do rządowego projektu ustawy o zmianie ustawy – Prawo oświatowe, ustawy o systemie oświaty oraz niektórych innych ustaw, procedowanego przez Ministra Edukacji Narodowej. Zatem kwestia dopuszczalności zatrudniania osób, które nie spełniają przesłanek zawartych w definicji pracownika młodocianego określonych w art. 190 Kodeksu pracy zostanie uregulowana przepisami rangi ustawowej. Projekt ustawy o zmianie ustawy – Prawo oświatowe, ustawy o systemie oświaty oraz niektórych innych ustaw był w dniu 25 września br. rozpatrywany przez Radę Ministrów.
Natomiast w odniesieniu do wykazu prac wzbronionych młodocianym uprzejmie informuję, iż każdorazowe wprowadzenie ewentualnych zmian w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 24 sierpnia 2004 r. w sprawie wykazu prac wzbronionych młodocianym i warunków ich zatrudniania przy niektórych z tych prac (Dz. U. z 2016 r. poz. 1509) wymaga odpowiedniej merytorycznej analizy z punktu widzenia ochrony zdrowia pracowników młodocianych i jest niezależne od zmian w art. 190 Kodeksu pracy, które weszły w życie w dniu 1 września br. Analiza taka dotyczyć powinna przede wszystkim narażenia na szkodliwe działanie czynników chemicznych (w tym rakotwórczych lub mutagennych), fizycznych i biologicznych w środowisku pracy, a także psychofizycznych, z uwzględnieniem specyfiki organizmu pracownika młodocianego.
Jednocześnie pragnę uprzejmie poinformować, że Centralny Instytut Ochrony Pracy – Państwowy Instytut Badawczy regularnie analizuje warunki dopuszczenia młodocianych do odbywania praktycznej nauki zawodu niezbędnych do przygotowania do zawodu, a także możliwości ograniczenia narażenia zawodowego.
Mam nadzieję, że przedstawione powyżej informacje i wyjaśnienia uzna Pan za satysfakcjonujące i wyczerpujące.
źródło: http://www.sejm.gov.pl/