W odpowiedzi na pismo z dnia 16 czerwca 2020 roku, dotyczące interpelacji poselskiej Pana Bartłomieja Sienkiewicza Posła na Sejm RP w sprawie dokonywania z Funduszu Pracy refundacji kosztów wyposażenia lub doposażenia stanowiska pracy oraz przyznawania środków na podjęcie działalności gospodarczej w związku z sytuacją gospodarczą związaną z epidemią koronawirusa oraz wprowadzenia preferencyjnej składki ZUS dla przedsiębiorców dotkniętych skutkami pandemii koronawirusa, którzy zlikwidowali lub zawiesili działalność gospodarczą w okresie pandemii (nr 8044), przekazuję następujące wyjaśnienia.
Ad. 1
Wystąpienie pandemii choroby COVID-19, wywoływanej przez wirusa SARS-CoV-2 jest sytuacją nadzwyczajną. Działalność wielu instytucji jest znacząco utrudniona. W związku z powyższą sytuacją Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej wydało wytyczne i wyjaśnienia dla urzędów pracy w sprawie realizacji umów o dofinansowanie podjęcia działalności gospodarczej i refundację kosztów wyposażenia lub doposażenia stanowiska pracy w odniesieniu do sytuacji związanej z występowaniem na terytorium Polski koronawirusa SARS-Vov-2 (COVID-19) oraz w kontekście przepisów ustawy z dnia z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (Dz. U. poz. 374, z późn. zm.). Art. 15 zzf ustawy COVID-19, stanowi że w przypadku usług i instrumentów rynku pracy oraz innych form wsparcia realizowanych na podstawie ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, w zakresie niezbędnym do niwelowania i ograniczenia negatywnych skutków COVID-19, starosta na wniosek strony lub za jej zgodą, w drodze aneksu do zawartej umowy, może zmienić jej warunki, w tym w szczególności wydłużyć termin na jej realizację lub przesunąć termin na realizację zobowiązań z niej wynikających.
W odniesieniu do podmiotów starających się o refundację kosztów wyposażenia lub doposażenia stanowiska pracy dla skierowanego bezrobotnego, zgodnie z przepisem § 2 ust. 4 pkt 1 rozporządzenia Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 14 lipca 2017 r. w sprawie dokonywania z Funduszu Pracy refundacji kosztów wyposażenia lub doposażenia stanowiska pracy oraz przyznawania środków na podjęcie działalności gospodarczej (Dz. U. z 2017 r. poz. 1380), do wniosku o refundację kosztów wyposażenia lub doposażenia stanowiska pracy dla skierowanego bezrobotnego, podmiot, przedszkole lub szkoła dołączają oświadczenie o niezmniejszaniu wymiaru czasu pracy pracownika i nierozwiązaniu stosunku pracy z pracownikiem w drodze wypowiedzenia dokonanego przez podmiot, przedszkole lub szkołę bądź na mocy porozumienia stron z przyczyn niedotyczących pracowników w okresie 6 miesięcy bezpośrednio poprzedzających dzień złożenia wniosku oraz w okresie od dnia złożenia wniosku do dnia otrzymania refundacji.
Powołany przepis stanowi o niezmniejszaniu przez wnioskodawcę ubiegającego się o refundację, w okresie 6 miesięcy bezpośrednio poprzedzających dzień złożenia wniosku oraz w okresie od dnia złożenia wniosku do dnia otrzymania refundacji, wymiaru czasu pracy pracownika oraz nierozwiązaniu, w tym samym okresie, stosunku pracy z pracownikiem w drodze wypowiedzenia dokonanego przez wnioskodawcę bądź na mocy porozumienia stron, wyłącznie z przyczyn niedotyczących pracowników, a więc wyłącznie z przyczyn dotyczących pracodawcy. Omawiany przepis nie obejmuje swoją dyspozycją zmniejszenia przez wnioskodawcę, we wskazanym okresie, wymiaru czasu pracy pracownika oraz rozwiązania, w tym samym okresie, stosunku pracy z pracownikiem w drodze wypowiedzenia dokonanego przez wnioskodawcę bądź na mocy porozumienia stron, z przyczyn dotyczących pracowników, a więc z powodu nienależytego wykonywania przez pracowników obowiązków służbowych, braku zaangażowania w wykonywaną pracę, niepodnoszenia kwalifikacji, z powodu utraty przez pracownika uprawnień niezbędnych do wykonywania zawodu, z powodu utraty przez pracodawcę zaufania do pracownika.
Wnioskodawca może zatem, we wskazanym okresie, zmniejszyć wymiar czasu pracy pracownika oraz rozwiązać, w tym samym okresie, stosunek pracy z pracownikiem w drodze wypowiedzenia dokonanego przez wnioskodawcę bądź na mocy porozumienia stron, z przyczyn dotyczących pracowników, nie tracąc prawa do ubiegania się o refundację.
Zmniejszenie przez wnioskodawcę, we wskazanym okresie, wymiaru czasu pracy pracownika lub rozwiązanie, w tym samym okresie, stosunku pracy z pracownikiem w drodze wypowiedzenia dokonanego przez wnioskodawcę bądź na mocy porozumienia stron, z przyczyn dotyczących pracownika, nie stanowi przeszkody formalnej do dokonania przez starostę refundacji na rzecz wnioskodawcy i zawarcia z wnioskodawcą umowy w przedmiocie refundacji, jednakże nieuzupełnienie przez wnioskodawcę, we wskazanym wyżej okresie, zmniejszonego wymiaru czasu pracy lub zmniejszonego stanu zatrudnienia, wymaga wyjaśnienia przez wnioskodawcę zaistniałej sytuacji.
Należy podkreślić, iż intencją ww. przepisu jest wyeliminowanie z grona podmiotów uprawnionych do otrzymania refundacji podmiotów, które zmniejszając we wskazanym w przepisie okresie wymiar czasu pracy pracownika lub rozwiązując stosunek pracy z pracownikiem w drodze wypowiedzenia dokonanego przez podmiot bądź na mocy porozumienia stron, z przyczyn niedotyczących pracowników, a więc z przyczyn dotyczących pracodawcy i celowo zastępują zatrudnionych dotychczas pracowników bezrobotnymi, pozyskując przy tym dodatkowo środki na sfinansowanie wyposażenia lub doposażenia stanowisk pracy. Istotnym pozostaje również fakt, iż instrument w postaci refundacji przeznaczony jest dla podmiotów o stabilnej sytuacji finansowej, gospodarczej i zatrudnieniowej.
Mając na uwadze obecną sytuację gospodarczą na rynku pracy spowodowaną stanem zagrożenia epidemicznego ogłoszonego z powodu występowania zakażeń wirusem SARS-CoV-2, w ustawie COVID-19 wprowadzono przepis art. 31q ust. 8 w brzmieniu:
„Minister właściwy do spraw pracy może uruchomić dodatkowe środki Funduszu Pracy z przeznaczeniem na finansowanie programów na rzecz promocji zatrudnienia, łagodzenia skutków bezrobocia i aktywizacji zawodowej, po zasileniu na ten cel Funduszu Pracy środkami Funduszu Przeciwdziałania COVID-19”.
Stan zagrożenia epidemicznego i stan epidemii ogłoszone z powodu występowania zakażeń wirusem SARS-CoV-2 może spowodować, że w powiatowych urzędach pracy może zwiększyć się liczba rejestrujących osób bezrobotnych, które będą potrzebowały wsparcia w powrocie do pracy. Powyższy przepis art. 31q ust. 8 powołanej powyżej ustawy wprowadza możliwość zasilenia Funduszu Pracy środkami Funduszu Przeciwdziałania COVID-19, w tym zwiększenie środków na refundację kosztów wyposażenia lub doposażenia stanowiska pracy, a także na podjęcie działalności gospodarczej.
Ad. 2
Kwestia obowiązku ubezpieczenia społecznego została uregulowana przepisami ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2020 r., poz. 266, ze zm.). Osoby prowadzące pozarolniczą działalność (w tym gospodarczą) podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym w okresie od dnia rozpoczęcia do dnia zaprzestania prowadzenia tej działalności, z wyłączeniem okresu, na który wykonywanie działalności zostało zawieszone na podstawie art. 36aa oraz przepisów ustawy z dnia 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców. Z tego tytułu spoczywa na nich obowiązek opłacania składek na te ubezpieczenia. Osoby prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą i podlegające z tego tytułu obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu, mogą – na swój wniosek – zostać objęte dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym.
Podstawę wymiaru składek dla tych osób stanowi zadeklarowana kwota, która nie może być niższa niż 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego przyjętego do ustalenia kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek.
Osoby te mogą również skorzystać z „Małego ZUS+”, czyli opłacać niższe składki na ubezpieczenia społeczne od podstawy ustalonej proporcjonalnie do dochodu z działalności gospodarczej (pod warunkiem, że przychód z działalności gospodarczej za poprzedni rok nie przekracza 120 tys. zł). Niższe składki na ubezpieczenia społeczne w ramach „Małego ZUS” można opłacać maksymalnie przez 36 miesięcy w ciągu ostatnich 60 miesięcy kalendarzowych prowadzenia działalności gospodarczej.
Podstawa wymiaru składek została skalkulowana na tym poziomie w celu umożliwienia otrzymania odpowiedniej wysokości przyszłych świadczeń. Należy bowiem brać pod uwagę, że kwoty podstawy wymiaru składek rzutują na wysokości obliczanych od tych kwot świadczeń (emerytur, rent, świadczeń rehabilitacyjnych, zasiłków chorobowych, macierzyńskich i opiekuńczych).
Mając natomiast na względzie to, że największe trudności związane z wywiązaniem się z obowiązku opłacania składek mogą wystąpić na początku prowadzenia działalności gospodarczej, wprowadzono przepisy, które umożliwiają osobom, rozpoczynającym prowadzenie pozarolniczej działalności gospodarczej, w okresie pierwszych 24 miesięcy kalendarzowych od dnia rozpoczęcia wykonywania tej działalności, opłacanie składek na ubezpieczenia społeczne na preferencyjnych warunkach tj. od zadeklarowanej przez siebie kwoty, nie niższej jednak niż 30% kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę.
Składki na ubezpieczenia od tak ustalonej podstawy wymiaru mogą opłacać jedynie osoby prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą na podstawie przepisów o działalności gospodarczej lub innych przepisów szczególnych, w tym wspólnicy spółki cywilnej. Z preferencyjnych zasad opłacania składek nie mogą skorzystać wspólnicy spółek jawnych, komandytowych lub partnerskich oraz jednoosobowy wspólnik spółki z o.o., a także twórcy i artyści.
Z możliwości opłacania składek na ubezpieczenia społeczne na preferencyjnych warunkach mogą skorzystać osoby, które nie prowadziły działalności gospodarczej w okresie ostatnich 60 miesięcy lub nie wykonują działalności gospodarczej na rzecz byłego pracodawcy, na rzecz którego przed dniem rozpoczęcia działalności gospodarczej w bieżącym lub poprzednim roku kalendarzowym wykonywały w ramach stosunku pracy lub spółdzielczego stosunku pracy czynności wchodzące w zakres wykonywanej działalności gospodarczej.
Przedstawione rozwiązanie ma na celu zmniejszenie ryzyka związanego z podejmowaniem po raz pierwszy działalności gospodarczej, pozwala na przeznaczenie środków zaoszczędzonych w związku z opłaceniem niższych składek, na prowadzenie i rozwój tej działalności.
Osoba prowadząca działalność może zadeklarować jako podstawę wymiaru składek kwotę wyższą od obowiązującego minimum – zwłaszcza w okresach osiągania wyższych dochodów. Ma jednak prawo poprzestać także w takich okresach na opłacaniu składek od ustalonej najniższej podstawy wymiaru.
Efektem świadomej decyzji ubezpieczonego może być m.in. zmniejszenie podstawy wymiaru i wysokość świadczeń z FUS w razie choroby i macierzyństwa, świadczeń rentowych oraz przyszłych emerytur, a także zakresu gwarancji otrzymania świadczenia minimalnego, która jest warunkowana opłacaniem składek od podstawy nie mniejszej niż minimalne wynagrodzenie za pracę pracowników. Osoby decydujące się na zadeklarowanie niskich składek zostaną pozbawione ochrony na wypadek bezrobocia, ponieważ przepisy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy obejmują składką na Fundusz Pracy (w konsekwencji prawem do zasiłku) jedynie osoby, za które opłacana jest składka na ubezpieczenia emerytalne i rentowe od kwoty nie mniejszej niż minimalne wynagrodzenie.
Jednocześnie uprzejmie informuje, że kwestie związane z ubezpieczeniem osób prowadzących działalność gospodarczą są na bieżąco analizowane (również na tle wystąpień posłów i senatorów, organizacji pracodawców oraz indywidualnych wystąpień przedsiębiorców) pod kątem potrzeb ewentualnych zmian w sferze przepisów dotyczących ubezpieczeń społecznych, jak i funkcjonowania systemu w praktyce.
źródło: http://www.sejm.gov.pl/
Wytłuszczenia dokonane przez redakcję