Kodeks pracy zawiera przepisy, które mają służyć zapobieganiu zjawisku niewłaściwego stosowania umów, w ramach których wykonywana (świadczona) jest praca. Przepis art. 22 § 1 k.p. określa cechy (warunki) wykonywania pracy charakterystyczne dla stosunku pracy. Z regulacji tej wynika, że pracę na podstawie umowy o pracę charakteryzuje obowiązek osobistego jej wykonywania oraz bezwzględna odpłatność (w przeciwieństwie do umowy zlecenia, która może być wykonywana pod tytułem darmowym), wykonywanie jej w warunkach organizacyjnego podporządkowania pracownika pracodawcy w zakresie miejsca, czasu i sposobu świadczenia pracy.
Zgodnie z zasadą swobody zawierania umów i kształtowania ich treści, wybór podstawy prawnej zatrudnienia należy do stron stosunku prawnego. Jeżeli zatrudnienie ma być realizowane w warunkach, o których mowa w powołanym wyżej art. 22 § 1 k.p., to należy zawrzeć umowę o pracę. Jeżeli natomiast strony postanowią o ukształtowaniu stosunku prawnego na zasadzie równorzędności stron (brak podporządkowania typu pracowniczego), to można zastosować w tym celu jedną z umów cywilnoprawnych, np. umowę zlecenia.
Zgodnie z art. 22 § 1[2] k.p. nie jest dopuszczalne zastąpienie umowy o pracę umową cywilnoprawną przy zachowaniu warunków wykonywania pracy, określonych w § 1. Natomiast z art. 22 § 1[1] k.p. wynika, że zatrudnienie w warunkach określonych w § 1 jest zatrudnieniem na podstawie stosunku pracy, bez względu na nazwę zawartej przez strony umowy. Zgodnie ze stanowiskiem Sądu Najwyższego z dnia 21 kwietnia 1999 r. (I PKN 33/99, OSNAPiUS 2002, Nr 15, poz. 356) nazwana zleceniem umowa, która stanowi podstawę świadczenia pracy w określonym miejscu i czasie, przewiduje osobiste wykonywanie określonych obowiązków przez zatrudnionego i jego podporządkowanie w określonym czasie i miejscu, jest umową o pracę.
Niewłaściwe stosowanie umów, w ramach których ma być świadczona praca, zostało zakwalifikowane jako wykroczenie przeciwko prawom pracownika. W przepisie art. 281 pkt 1 k.p., jest mowa o tym, że kto będąc pracodawcą lub działając w jego imieniu, zawiera umowę cywilnoprawną w warunkach, w których zgodnie z art. 22 § 1 powinna być zawarta umowa o pracę, podlega karze grzywny od 1 000 zł do 30 000 zł.
Powyższe przepisy mają zastosowanie także w sektorze budownictwa i handlu.
Uprzejmie informuję, że w przypadku nieuzasadnionego, pozornego stosowania umowy cywilnoprawnej (np. umowy zlecenia), można zwrócić się do sądu pracy z powództwem o ustalenie istnienia stosunku pracy (tj. ustalenie, że w danym przypadku powinna być zawarta umowa o pracę, a nie np. umowa zlecenia). Ponadto o takim fakcie można poinformować Państwową Inspekcję Pracy. Inspektor pracy ma bowiem kompetencje, aby wytoczyć powództwo na rzecz zatrudnianego; może również przystąpić do już toczącego się postępowania (w tym przypadku za zgodą osoby, która wytoczyła powództwo; art. 10 pkt 11 ustawy z dnia 13 kwietnia 2007 r. o Państwowej Inspekcji Pracy).
W związku z powyższym nie przewiduje się dalszej nowelizacji przepisów prawa pracy w zakresie zakazu zastępowania umów o pracę umowami cywilnoprawnymi.
źródło: http://www.sejm.gov.pl/
Wytłuszczenia dokonane przez redakcję