W związku z interpelacją poselską nr 27647 Pana Macieja Kopca w sprawie obowiązku meldunkowego i związanych z nim problemów uprzejmie informuję, że zgodnie z przepisami art. 35 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych[1] – we wszystkich dokumentach związanych z ubezpieczeniami społecznymi, w tym związanych z rozliczaniem składek oraz przyznawaniem i wypłatą świadczeń określonych odrębnymi przepisami, podaje się w przypadku ubezpieczonych – numer PESEL, a w razie gdy ubezpieczonemu nie nadano numeru PESEL – serię i numer dowodu osobistego lub paszportu.
Równocześnie na podstawie art. 36 ust. 10 ww. ustawy – zgłoszenie do ubezpieczeń społecznych zawiera m.in. następujące dane dotyczące osoby zgłaszanej: adres zameldowania na stałe miejsce pobytu, adres zamieszkania, jeżeli jest inny niż adres zameldowania na stałe miejsce pobytu, adres do korespondencji, jeżeli jest inny niż adres zameldowania na stałe miejsce pobytu i adres zamieszkania.
W związku z powyższym podkreślenia wymaga, że brak adresu zameldowania na pobyt stały nie jest przeszkodą do zgłoszenia pracownika do ubezpieczeń społecznych w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych.
Natomiast zakres i zasady podawania danych adresowych dla celów zgłoszenia do obowiązkowego ubezpieczenia zdrowotnego ubezpieczonego i członków jego rodziny jest podobny jak w przypadku ubezpieczeń społecznych. Zakład Ubezpieczeń Społecznych obsługuje przy tym zgłoszenia do ubezpieczenia zdrowotnego oraz pobór i ewidencję składek na rzecz Narodowego Funduszu Zdrowia – jedynie w przypadku obowiązkowego ubezpieczenia zdrowotnego.
Ustosunkowując się do kwestii możliwości rejestracji jako osoba bezrobotna osoby nieposiadającej adresu zameldowania wyjaśniam, że jedną z przesłanek definicji bezrobotnego[2] jest zarejestrowanie się w tym charakterze we właściwym powiatowym urzędzie pracy. O właściwości urzędu decyduje miejsce zameldowania stałego lub czasowego osoby rejestrującej się. Bardziej szczegółowo procedura rejestracyjna została uregulowana w rozporządzeniu Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 14 kwietnia 2020 r. w sprawie rejestracji bezrobotnych i poszukujących pracy[3]. Zgodnie z § 2 ust. 1 pkt 1 ww. rozporządzenia w celu dokonania rejestracji osoba ubiegająca się o zarejestrowanie jako bezrobotny zgłasza się do powiatowego urzędu pracy, właściwego ze względu na miejsce zameldowania stałego lub czasowego, a jeżeli nie jest zameldowana – do powiatowego urzędu pracy, na którego obszarze działania przebywa. Osoba, która nie jest zameldowana lub posiada zameldowanie na pobyt stały w innej miejscowości niż miejsce zameldowania na pobyt czasowy, przy dokonywaniu rejestracji jako bezrobotna składa oświadczenie, że nie jest zarejestrowana w innym powiatowym urzędzie pracy jako bezrobotna. Zgodnie z § 2 ust. 2 pkt 1 ww. rozporządzenia osoba może zarejestrować się w dowolnym – wybranym przez siebie – powiatowym urzędzie pracy jako poszukujący pracy i korzystać z pomocy tego urzędu w poszukiwaniu zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej. Ponadto, zgodnie z ww. przepisem poszukujący pracy może być zarejestrowany w więcej niż jednym powiatowym urzędzie pracy.
Mając powyższe na uwadze należy stwierdzić, że zgodnie obowiązującymi przepisami brak meldunku nie wpływa na możliwość zarejestrowania się w powiatowym urzędzie pracy jako osoba bezrobotna lub poszukująca pracy. W sytuacji gdy osoba nie posiada miejsca zameldowania stałego lub czasowego na terytorium Polski, a spełnia warunki do nabycia statusu bezrobotnego określone w art. 2 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, może ten status nabyć.
Odnosząc się do kwestii możliwości zatrudnienia osoby nieposiadającej adresu zameldowania informuję, że obowiązujące przepisy prawa pracy, w tym Kodeksu pracy, nie stoją na przeszkodzie w zatrudnieniu osoby, która nie posiada adresu zameldowania.
Na podstawie art. 221 § 1 Kodeksu pracy[4] pracodawca ma prawo żądać od osoby ubiegającej się o zatrudnienie podania danych osobowych obejmujących:
- imię (imiona) i nazwisko;
- datę urodzenia;
- dane kontaktowe wskazane przez taką osobę;
- wykształcenie;
- kwalifikacje zawodowe;
- przebieg dotychczasowego zatrudnienia.
Przy czym, pracodawca żąda podania danych osobowych, o których mowa w art. 221 § 1 pkt 4-6 Kodeksu pracy, gdy jest to niezbędne do wykonywania pracy określonego rodzaju lub na określonym stanowisku (art. 221 § 2 Kodeksu pracy).
Należy jednocześnie wskazać, że posiadanie miejsca zameldowania (adresu zameldowania) nie jest wymagane w celu zawarcia umowy o pracę. W świetle bowiem art. 29 § 1 Kodeksu pracy umowa o pracę określa m.in. strony umowy. W celu określenia stron umowy nie jest konieczne wskazywanie miejsca ich zameldowania lub zamieszkania, a przepisy Kodeksu pracy nie przewidują nieważności umowy o pracę (czy też stosunku pracy), która nie zawiera takich danych.
Pracodawca nie może zatem odmówić zatrudnienia osoby tylko z tego powodu, że nie posiada ona miejsca zameldowania (adresu zameldowania). Odmowa nawiązania stosunku pracy, bądź nierówne traktowanie pracownika jedynie ze względu na brak miejsca zameldowania mogłaby podlegać ocenie pod kątem naruszenia zasady równego traktowania w zatrudnieniu. Tym samym brak miejsca zameldowania nie stoi na przeszkodzie, aby osoba taka mogła ubiegać się o zatrudnienie i je uzyskać (jeżeli spełnia inne warunki niezbędne do zatrudnienia), a następnie pozostawać w stosunku pracy.
Mając powyższe na uwadze podkreślić należy, że brak adresu zameldowania na pobyt stały nie jest przeszkodą do zgłoszenia pracownika do ubezpieczeń społecznych w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych, do jego legalnego zatrudnienia oraz do rejestracji w powiatowym urzędzie pracy jako osoba bezrobotna lub poszukująca pracy.
Mam nadzieję, że przedstawione powyżej informacje i wyjaśnienia uznane zostaną za satysfakcjonujące.
Z poważaniem
Marlena Maląg
Minister Rodziny i Polityki Społecznej
[1] Dz. U. z 2021 r., poz. 423, z późn. zm.
[2] art. 2 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku (Dz. U. z 2021 r. poz. 1100, z późn. zm.).
[3] Dz. U. poz. 667
[4] ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (Dz. U. z 2020 r. poz. 1320 i z 2021 r. poz. 1162)
źródło: http://www.sejm.gov.pl/
Wytłuszczenia dokonane przez redakcję