W odpowiedzi na interpelację Pana Posła Krzysztofa Ostrowskiego dotyczącą zasad przeprowadzania szkoleń i egzaminów z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy (nr 27097), przesłaną przy piśmie z dnia 6 listopada 2018 r., znak: K8INT27097, przedstawiam następujące stanowisko.
Kodeks pracy w art. 2373 § 1 stanowi, iż nie wolno dopuścić pracownika do pracy, do której wykonywania nie posiada on wymaganych kwalifikacji lub potrzebnych umiejętności, a także dostatecznej znajomości przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy. Zgodnie zaś z § 3 pkt 2 rozporządzenia Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 27 lipca 2004 r. w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy (dalej „rozporządzenie”) – szkolenie w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy zapewnia uczestnikom poznanie przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy w zakresie niezbędnym do wykonywania pracy w zakładzie pracy i na określonym stanowisku pracy, a także związanych z pracą obowiązków i odpowiedzialności w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy.
Należy wspomnieć, że w ww. rozporządzeniu, wydanym na podstawie upoważnienia zawartego w art. 2375 Kodeksu pracy, określono szczegółowe zasady szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy, zakres tego szkolenia, wymagania dotyczące treści i realizacji programów, sposób dokumentowania szkolenia oraz przypadki, w których pracodawcy lub pracownicy mogą być zwolnieni z określonych rodzajów szkolenia. W załącznikach do rozporządzenia określono natomiast ramowe programy szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy.
Na podstawie art. 2373 § 2 zdanie pierwsze Kodeksu pracy pracodawca, oprócz zapewnienia przeszkolenia pracownika w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy przed dopuszczeniem go do pracy (szkolenie wstępne), jest również obowiązany zapewnić prowadzenie okresowych szkoleń w tym zakresie. Należy podkreślić, że do podstawowych obowiązków pracownika zgodnie z art. 211 pkt 1 Kodeksu pracy należy znajomość przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, branie udziału w szkoleniu i instruktażu z tego zakresu oraz poddawanie się wymaganym egzaminom sprawdzającym. Z powyższych przepisów Kodeksu pracy wynika więc konieczność prowadzenia przez pracodawcę okresowych szkoleń w dziedzinie bhp oraz uczestniczenia w nich przez pracownika.
W myśl § 14 ust. 1 rozporządzenia szkolenie okresowe ma na celu aktualizację i ugruntowanie wiedzy i umiejętności w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy oraz zaznajomienie uczestników szkolenia z nowymi rozwiązaniami techniczno-organizacyjnymi w tym zakresie. Poza formą instruktażu, szkolenie okresowe może być przeprowadzane jako kurs, seminarium lub samokształcenie kierowane. Ta ostatnia forma szkolenia bazuje na materiałach przekazanych przez organizatora szkolenia, w szczególności przy zastosowaniu poczty, internetu, przy jednoczesnym zapewnieniu konsultacji z osobami spełniającymi wymagania dla wykładowców.
Zgodnie z § 16 ust. 1 rozporządzenia szkolenie okresowe kończy się egzaminem sprawdzającym przyswojenie przez uczestnika szkolenia wiedzy objętej programem szkolenia oraz umiejętności wykonywania lub organizowania pracy zgodnie z przepisami i zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy. Rozporządzenie Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 27 lipca 2004 r. w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy nie przewiduje więc możliwości zdawania egzaminu bez uczestniczenia w szkoleniu okresowym. Nie przewidują tego również przepisy Kodeksu pracy.
Z powyższej analizy wynika, że proces szkolenia (instruktaż, kurs) obejmuje uzyskanie, aktualizowanie lub uzupełnienie wiedzy i umiejętności, a więc składa się z zajęć teoretycznych i praktycznych. Elementy te są następnie weryfikowane w trakcie egzaminu.
Zgodnie z przepisami ustawy z dnia 22 grudnia 2015 r. o Zintegrowanym Systemie Kwalifikacji przez wiedzę należy rozumieć zbiór opisów obiektów i faktów, zasad, teorii oraz praktyk, przyswojonych w procesie uczenia się, odnoszących się do dziedziny uczenia się lub działalności zawodowej, natomiast przez umiejętności należy rozumieć przyswojoną w procesie uczenia się zdolność do wykonywania zadań i rozwiązywania problemów właściwych dla dziedziny uczenia się lub działalności zawodowej.
Uprzejmie informuję, że system szkoleń w dziedzinie bhp w ramach ustawy – Kodeks pracy jest systemem inaczej zorganizowanym niż system oświaty, którego funkcjonowanie regulują głównie następujące ustawy: ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. z 2018 r. poz. 1457, z późn. zm. – dalej zwana „ustawą o systemie oświaty”) oraz ustawa z dnia 14 grudnia 2016 r. – Prawo oświatowe (Dz. U. z 2018 r. poz. 996, z późn. zm. – dalej zwana „ustawą – Prawo oświatowe”). Celem nauczania w szkole jest kształcenie i wychowywanie dzieci i młodzieży. Elementem tego procesu jest ocenianie, klasyfikowanie i promowanie uczniów, a ich szczegółowe warunki i sposób zostały określone w rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej z dnia 3 sierpnia 2017 r. w sprawie oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy w szkołach publicznych (Dz. U. poz. 1534 – dalej „rozporządzenie MEN”).
Zgodnie z art. 44k ust. 2 ustawy o systemie oświaty uczeń nieklasyfikowany z powodu usprawiedliwionej nieobecności może zdawać egzamin klasyfikacyjny. Warto jednakże zwrócić uwagę na fakt, że zgodnie z § 15 ust. 2 i 3 rozporządzenia MEN egzamin klasyfikacyjny obejmuje także zadania praktyczne.
Niezależnie więc, czy mówimy o uzyskaniu kwalifikacji w systemie oświaty czy prawa pracy, to ich uzyskanie kończy się egzaminem weryfikującym efekty uczenia się w postaci nabycia wiedzy, umiejętności i kompetencji społecznych.
Mając na uwadze powyższe, nie jest zatem zasadne dostosowywanie przepisów rozporządzenia Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 27 lipca 2004 r. w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy do rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z 3 sierpnia 2017 r. w sprawie oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy w szkołach publicznych ani do ww. ustaw o systemie oświaty czy Prawo oświatowe, gdyż egzamin klasyfikacyjny i egzamin kończący szkolenie z dziedziny bezpieczeństwa i higieny pracy są różnymi rodzajami egzaminów przeprowadzanych w różnych systemach podnoszenia kwalifikacji i dotyczą różnej kategorii osób.
Mam nadzieję, że przedstawione powyżej informacje oraz wyjaśnienia zostaną uznane za wyczerpujące i satysfakcjonujące.
źródło: http://www.sejm.gov.pl/