Odpowiadając na interpelację Pani Poseł Katarzyny Osos z dnia 16 lipca 2019 r., w sprawie świadczeń socjalnych z byłego zakładu pracy dla emerytów, przekazaną przy piśmie z dnia 16 lipca 2019 r., znak – K8INT32516, uprzejmie proszę o przyjęcie następujących informacji.
Zgodnie z art. 2 pkt 5 ustawy z dnia 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (Dz. U. z 2019 r., poz. 1352 – dalej ustawa o zfśs), do osób uprawnionych do korzystania z funduszu u pracodawcy zalicza się pracowników i ich rodziny, emerytów i rencistów – byłych pracowników i ich rodziny oraz inne osoby, którym pracodawca przyznał prawo do korzystania z funduszu w regulaminie. Ustalenia statusu emeryta lub rencisty do celów socjalnych dokonuje pracodawca. Prawo do korzystania ze świadczeń socjalnych u danego przysługuje albo z tytułu zatrudnienia (pracownikowi) albo z tytułu posiadania statusu emeryta lub rencisty.
Treść powołanego przepisu ustawy o zfśs przemawia za przyjęciem, iż pracodawcą sprawującym opiekę socjalną nad emerytem lub rencistą jest pracodawca, u którego oni byli ostatnio zatrudnieni, czyli podmiot będący ostatnio stroną stosunku pracy. Podkreślić należy, że przepisy ustawy o zfśs nie wiążą i nie uzależniają prawa emerytów i rencistów do korzystania z funduszu od rozwiązania stosunku pracy w związku z przejściem na emeryturę lub rentę u danego pracodawcy.
Taki pogląd jest zbieżny z orzecznictwem sądowym. W uzasadnieniu do uchwały z dnia 15 listopada 1991 r. (sygn. akt I PZP 56/91, OSNC 1992/4/63) Sąd Najwyższy, analizując analogiczne, poprzednio obowiązujące regulacje w zakresie prawa emerytów do opieki socjalnej w byłym zakładzie określone w przepisach o zakładowych funduszach socjalnym i mieszkaniowym, stwierdził, iż omawiane przepisy „kwalifikacji do kategorii osób uprawnionych do korzystania z funduszu nie wiążą bezpośrednio i wprost z faktem przejścia na emeryturę, a jedynie z takimi okolicznościami (warunkami), jak bycie emerytem i bycie pracownikiem zakładu. Jeżeli więc dana osoba była zatrudniona w określonym zakładzie i po zaprzestaniu pracy ma status emeryta, to należałoby ocenić, iż należy do kręgu osób uprawnionych u pracodawcy. Zwrot „emeryt – były pracownik zakładu” należy łączyć tylko z tym zakładem pracy, z którym stosunek pracy ustał bezpośrednio przed powstaniem stanu kwalifikowanego jako posiadanie lub powrót przez daną osobę do statusu emeryta”. Zdaniem Sądu Najwyższego, „zakładem pracy sprawującym opiekę socjalną nad emerytem, jest zawsze ten zakład, w którym emeryt był ostatni raz zatrudniony i to niezależnie od tego, czy przeszedł on z niego na emeryturę, czy też było to przejście ponowne. Emeryt, który podejmuje pracę, staje się pracownikiem, i z tego tytułu przysługują mu świadczenia z ustawy. Status pracownika jest bowiem w tym wypadku „mocniejszy” od statusu emeryta; jeżeli emeryt ponownie podejmie pracę, to świadczenia przysługują mu nie z tej racji, że jest emerytem, lecz dlatego, że jest pracownikiem”. Dodać należy, że omawiana uchwała Sądu Najwyższego dotyczyła konkretnego stanu faktycznego, tzn. sytuacji, w której podjęcie kolejnego zatrudnienia przez emeryta u innego pracodawcy, zgodnie z wówczas obowiązującymi przepisami emerytalnymi, wiązało się z zawieszeniem wypłaty świadczenia emerytalnego.
Dodać należy, iż art. 2 pkt 5 ustawy o zfśs umożliwia pracodawcom nadawanie uprawnień do korzystania z funduszu także innym, niż ustawowo uprawnione osobom – na podstawie dobrowolnej decyzji pracodawcy w regulaminie, wydanym w trybie art. 8 ust.2 ustawy o zfśs, w uzgodnieniu ze związkami zawodowymi, a gdy one nie działają – z reprezentantem załogi. Dotyczy to także możliwości obejmowania opieką byłych pracowników – emerytów i rencistów.
Podkreślić należy, że świadczenia finansowane z zfśs mają charakter uznaniowej pomocy socjalnej, a nie należności. O ich przyznawaniu i wysokości decyduje analiza i ocena sytuacji życiowej, rodzinnej i materialnej osób uprawnionych do korzystania z funduszu, a nie ich status pracownika lub emeryta.
Mając na uwadze powyższe regulacje, nie zachodzi potrzeba nowelizacji ustawy w zakresie uprawnień emerytów i rencistów do korzystania z zfśs. Ustawa bowiem gwarantuje prawo do korzystania z funduszu emerytom i rencistom u pracodawcy z tytułu ostatniego zatrudnienia, którzy nabyli status lub powrócili do statusu emeryta lub rencisty. Nadmienić także należy, iż sprawowanie opieki socjalnej nad emerytami i rencistami przez pracodawców jest wyjątkiem od zasady, zawartej w art. 16 Kodeksu pracy, o obowiązku zaspokajania przez pracodawcę, stosownie do możliwości i warunków bytowych, socjalnych i kulturalnych potrzeb pracowników.
Uprzejmie informuję, że nadzór i kontrolę prawidłowości stosowania przez pracodawców przepisów ustawy o zfśs sprawują właściwe miejscowo organy Państwowej Inspekcji Pracy, która posiada uprawnienia do dokonywania analizy i oceny postanowień zakładowych regulaminów w kontekście ustawy o zfśs (art. 12a ustawy o zfśś). Natomiast spory ze stosunku pracy rozstrzygają sądy pracy.
źródło: http://www.sejm.gov.pl/
Wytłuszczenia dokonane przez redakcję