Czy ZUS może domagać się od pracodawcy zwrotu nienależnego zasiłku pobranego przez pracownika?
TEZA
Organ rentowy może wybrać płatnika składek jako podmiot zobowiązany do zwrotu świadczenia pobranego nienależnie przez świadczeniobiorcę (art. 84 ust. 6 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, jednolity tekst: Dz.U. z 2019 r., poz. 300 ze zm.).
KOMENTARZ
Siedmioosobowy skład sędziów SN uznał, iż ZUS może zdecydować, że to płatnik składek jest zobowiązany do zwrotu kwoty zasiłku z ubezpieczenia społecznego pobranego nienależnie przez osobę, z którą zawarto fikcyjną umowę o pracę. Choć sprawa, w której wydano ww. uchwałę dotyczyła umowy o pracę podpisanej z krewnym pracodawcy, to istnieje ryzyko, że będzie ona miała znacznie szersze konsekwencje. ZUS może wszakże domagać się od pracodawcy np. zwrócenia zasiłku chorobowego pobranego przez kobietę, która niedługo po zatrudnieniu zaszła w ciąże a ZUS zakwestionował jej umowę o pracę.
Wskazaną uchwałę podjęto, aby rozwiać wątpliwości dotyczących wykładni przepisów prawa ubezpieczeń społecznych określających tryb dochodzenia przez organ rentowy (ZUS) zwrotu świadczeń finansowanych z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, które zostały wypłacone świadczeniobiorcom nienależnie, a więc wówczas gdy:
1) wypłacono je mimo zaistnienia okoliczności powodujących ustanie prawa do świadczeń albo wstrzymanie ich wypłaty w całości lub w części – jeżeli osoba pobierająca świadczenie była pouczona o braku prawa do ich pobierania;
albo
2) przyznano je lub wypłacono na podstawie nieprawdziwych zeznań lub fałszywych dokumentów albo w innych przypadkach świadomego wprowadzania w błąd organu rentowego przez osobę pobierającą świadczenie.
Ściślej rzecz ujmując, w analizowanej sprawie chodziło o rozstrzygnięcie wątpliwości jurydycznych w zakresie dotyczącym kwestii, czy możliwość domagania się od płatnika składek (np. pracodawcy) zwrotu nienależnie wypłaconego świadczenia jest uzależniona od uprzedniego stwierdzenia przez ZUS niemożności (bezskuteczności) dochodzenia zwrotu nienależnie pobranego świadczenia bezpośrednio od świadczeniobiorcy (np. pracownika, który pobrał zasiłek finansowany z ubezpieczenia chorobowego lub wypadkowego).
W odniesieniu do tak ujętego problemu prawnego SN w składzie powiększonym wypowiedział się w sposób negatywny. W ocenie SN, obowiązujące regulacje prawa ubezpieczeń społecznych (zwłaszcza treść art. 84 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych) wcale nie wymagają od organu rentowego, zamierzającego dochodzić od płatnika składek zwrotu nienależnie wypłaconego świadczenia z systemu ubezpieczeń społecznych, aby ZUS uprzednio wyczerpał wszelkie dostępne w konkretnych okolicznościach faktycznych środki ochrony prawnej przysługujące organowi rentowemu względem ubezpieczonego, który nienależnie pobrał świadczenie z FUS.
Obowiązek zwrotu nienależnie pobranego świadczenia, o którym stanowi art. 84 ust. 6 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, spowodowany przekazaniem przez płatnika składek nieprawdziwych danych mających wpływ na prawo do świadczeń lub ich wysokość, obciąża tego płatnika niezależnie od przewidzianego w art. 84 ust. 1 i 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych obowiązku zwrotu świadczenia, spoczywającego bezpośrednio na osobie, która je pobrała.
Jeśli zatem w wyniku ustaleń poczynionych przez ZUS okaże się, że świadczenie zostało ubezpieczonemu wypłacone nienależnie z przyczyn obciążających płatnika składek, to organ rentowy może domagać się od tego płatnika zwrotu kwot pieniężnych wypłaconych ze środków FUS (a tym samym uszczuplonych kosztem ogółu ubezpieczonych) nawet z pominięciem osoby, która pobrała takie świadczenie.
źródło: http://www.sn.pl/
Wytłuszczenia dokonane przez redakcję