Świadczenia z zfśs a składki ZUS – interpretacja ZUS z 11-8-2022 r. – DI/100000/43/672/2022

Świadczenia z zfśs a składki ZUS. Czy zawsze trzeba stosować kryterium socjalne, by świadczenia z zfśs były zwolnione z ozusowania?

UZASADNIENIE

W dniu 12 maja 2022 r. do Oddziału Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w Gdańsku wpłynął wniosek przedsiębiorcy (…) o wydanie interpretacji indywidualnej w trybie art. 34 ust. 1 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. Prawo przedsiębiorców. Wniosek został uzupełniony pismem doręczonym dnia 15 czerwca 2022 r. oraz pismem doręczonym dnia 15 lipca 2022 r.

Wnioskodawca wnosi o wydanie interpretacji indywidualnej co do zakresu i sposobu stosowania przepisów, z których wynika obowiązek świadczenia przez przedsiębiorcę składek na ubezpieczenia społeczne w jego indywidualnej sprawie, tj. § 2 ust. 1 pkt 19 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (Dz. U. z 2017 r., poz. 1949 ze zm.) w zw. z art. 2 pkt 1 ustawy z dnia 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (Dz. U. z 2022 r., poz. 923).

Wnioskodawca chce wprowadzić zmiany w obowiązującym u niego regulaminie zakładowego funduszu świadczeń socjalnych. Obecnie pracodawca przyznaje osobom uprawnionym do świadczeń z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych dostęp do platformy kafeteryjnej dostawcy zewnętrznego.   Pracodawca zasila indywidualne konta osób uprawnionych do świadczeń założone na tej platformie. Zasilenie konta polega na przyznaniu punktów uprawniających do skorzystania z usług oferowanych za pośrednictwem platformy. Jeden punkt jest równy zł. Pracodawca uzależnia zasilenie indywidualnych kont osób uprawnionych od ich sytuacji socjalnej, biorąc pod uwagę średni dochód przypadający na osobę pozostającą z osobą uprawnioną we wspólnym gospodarstwie domowym. W przypadku przyznania możliwości korzystania z funduszu, z osobą uprawnioną kontaktuje się pracownik działu personalnego Spółki w celu nadania dostępów do platformy kafeteryjnej.

Zmieniając regulamin, pracodawca nie zrezygnowałby z przyznawania osobom uprawnionym dostępu do platformy kafeteryjnej, jednak na wniosek uprawnionych osób, które nie chcą korzystać z usług oferowanych przez platformę, pracodawca wypłacałby tym osobom comiesięczne świadczenia pieniężne, które miałyby być przez osoby uprawnione wydatkowane na cele wypoczynkowe, kulturalno-oświatowe lub sportowo-rekreacyjne.

W obecnie obowiązującym regulaminie zostało wskazane, że środki z funduszu mogą być wykorzystywane na dofinansowanie:

1. kosztów uczestnictwa osób uprawnionych w różnych rodzajach działalności socjalnej, kulturowej I oświatowej,
2. biletów wstępu na imprezy artystyczne, do kina, do teatru, opery, filharmonii, muzeum, itp.
3. karnetów umożliwiających korzystanie z obiektów sportowo- rekreacyjnych.

Po zmianie regulaminu, rodzaje działalności socjalnej w nim wskazane nie uległyby zmianie. Osoby uprawnione mogłyby przeznaczać wypłacone przez pracodawcę środki na ww. przejawy działalności socjalnej.

Osobami uprawnionymi do korzystania ze świadczeń z funduszu są poza pracownikami, członkowie rodzin pracowników spółki, emeryci i renciści, którzy bezpośrednio przed ustaniem stosunku pracy w związku z przejściem na emeryturę lub rentę byli zatrudnieni w oraz członkowie ich rodzin, a także osoby, które otrzymują rentę rodzinną po byłym pracowniku. Zakres podmiotowy regulaminu nie uległby zmianie. Obecnie usługa polegająca na przyznaniu dostępu do zewnętrznej platformy, świadczona przez pracodawcę jest przyznawana pracownikom z urzędu – nie jest konieczne złożenie przez nich wniosku. Inne osoby aniżeli pracownicy Spółki, aby uzyskać dostęp do usługi oferowanej w ramach zakładowego funduszu świadczeń socjalnych, składają wnioski. To również nie uległoby zmianie, pracownicy bowiem w dalszym ciągu mogliby korzystać z platformy kafeteryjnej, o ile nie zdecydują się na złożenie wniosku o wypłacanie świadczeń pieniężnych.

Świadczenia pieniężne w zmienionym regulaminie byłyby wypłacane osobom uprawnionym na podstawie złożonego wniosku wraz z oświadczeniem o osobach pozostających z wnioskodawcą we wspólnym gospodarstwie domowym oraz o średnim dochodzie przypadającym na osobę w gospodarstwie domowym.

średni dochód przypadający na osobę we wspólnym gospodarstwie domowym byłby ustalany, tak jak to wygląda na gruncie obecnie obowiązującego regulaminu, na podstawie sumy dochodów netto w okresie ostatnich trzech miesięcy poprzedzających miesiąc złożenia wniosku przez wszystkie osoby pozostające we wspólnym gospodarstwie domowym z wnioskodawcą. Suma ta byłaby dzielona przez trzy, a następnie przez liczbę osób pozostających we wspólnym gospodarstwie domowym. Przy wyliczaniu średniego dochodu przypadającego na osobę pozostającą z wnioskodawcą we wspólnym gospodarstwie domowym byłyby brane pod uwagę wszelkie źródła uzyskiwanych dochodów.

Wniosek byłby składany do Przewodniczącego Komisji Socjalnej. Komisja Socjalna powołana u pracodawcy składa się obecnie z trzech członków: dwóch przedstawicieli Działu Personalnego Spółki, w tym jednego wybranego przez pracowników oraz Dyrektora Finansowego, który jest Przewodniczącym Komisji. Skład Komisji Socjalnej po planowanych zmianach regulaminu nie uległby zmianie. Komisja jest organem uprawnionym do podejmowania indywidualnych decyzji w sprawach funduszu, co również nie uległoby zmianie. Komisja Socjalna jest również uprawniona do dokonania weryfikacji prawdziwości danych podanych w oświadczeniu przez wnioskodawcę i może żądać udokumentowania tych danych w zakresie niezbędnym do ich potwierdzenia.

Na podstawie złożonych oświadczeń i wyliczenia średniego dochodu przypadającego na osobę w gospodarstwie domowym pracodawca przyznawałby pracownikom świadczenia finansowe w kwotach (…) zł jako dodatkowy punkt na pasku wynagrodzeń, przyjmując następujące grupy dochodowe:

1. grupa o średnim dochodzie przypadającym (…) na osobę we wspólnym gospodarstwie domowym wynoszącym do (…) zł,

1. grupa o średnim dochodzie przypadającym (…) na osobę we wspólnym gospodarstwie domowym wynoszącym od (…) zł,

1. grupa o średni dochodzie przypadającym (…) na osobę we wspólnym gospodarstwie domowym wynoszącym od (…) zł.

W przypadku, gdy osoba uprawniona do skorzystania ze środków z funduszu odmówi złożenia oświadczenia, pracodawca przyjmie, że osoba ta znajduje się w najlepszej sytuacji socjalnej.

Wysokość dofinansowania jest (co również nie uległoby zmianie) uzależniona od przynależności wnioskodawcy do grupy dochodowej i wynosi w ujęciu miesięcznym:

1. dla I grupy – (…) zł,
2. dla II grupy – (…) zł.

Osoby uprawnione do korzystania ze środków z funduszu musiałyby oświadczyć, że będą wykorzystywać pieniądze zgodnie z regulaminem zakładowego funduszu świadczeń socjalnych, a więc z przeznaczeniem na cele wypoczynkowe, kulturalno-oświatowe czy sportowo-rekreacyjne.

Osoby, którym pracodawca przyznał świadczenia pieniężne z funduszu byłyby zobowiązane do gromadzenia paragonów bądź faktur za dokonane wydatki, a także do ich okazania każdorazowo na wezwanie pracodawcy tak, aby mógł on zweryfikować czy świadczona pomoc pieniężna jest wykorzystywana zgodnie z przeznaczeniem, tj. na cele socjalne – na działalność kulturalno-oświatową i sportowo-rekreacyjną.

W regulaminie zostanie przewidziane, że w sytuacji, w której pracodawca poweźmie informację, że osoba uprawniona korzysta ze środków z funduszu niezgodnie z ustawą i regulaminem, osoba ta będzie zobowiązana do zwrotu udzielonego świadczenia.

Podsumowując w zmienionym regulaminie zakładowego funduszu świadczeń socjalnych znalazłyby się następujące elementy:

1. osoby uprawnione do świadczeń,
2. kryteria, na podstawie których pomoc jest udzielana – liczba osób we wspólnym gospodarstwie domowym, średni dochód przypadający na osobę w gospodarstwie domowym,
3. częstotliwość udzielania pomocy – raz na miesiąc,
4. wymagane dokumenty – w przypadku świadczeń pieniężnych konieczny byłby wniosek o przyznanie świadczenia oraz oświadczenia o osobach pozostających z wnioskodawcą we wspólnym gospodarstwie domowym oraz o średnim dochodzie przypadającym na osobę w gospodarstwie domowym, a także oświadczenie o wykorzystaniu przyznanych środków na cele socjalne, wskazane w regulaminie, a w przypadku usługi polegającej na udzieleniu dostępu do platformy kafeteryjnej – oświadczenia o osobach pozostających z wnioskodawcą we wspólnym gospodarstwie domowym oraz o średnim dochodzie przypadającym na osobę w gospodarstwie domowym.
5. formy pomocy z funduszu – dostęp do platformy kafeteryjnej i jej zasilanie punktami albo świadczenia pieniężne,
6. granice wysokości świadczeń – zróżnicowane i uzależnione od przynależności do grupy dochodowej wymienionej w regulaminie,
7. rodzaje działalności socjalnej, na które będą przeznaczane środki z funduszu – na cele wypoczynkowe, kulturalno-oświatowe i sportowo- rekreacyjne.

We własnym stanowisku w sprawie wnioskodawca zauważa, że zgodnie z § 2 ust. 1 pkt 19 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zaśad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (Dz. U. z 2017 r., poz. 1949 ze zm.) podstawy wymiaru składek nie stanowi przychód ze świadczeń finansowanych ze środków przeznaczonych na cele socjalne w ramach zakładowego funduszu świadczeń socjalnych. Nie wchodzą zatem do podstawy wymiaru składek te świadczenia, które zostały przeznaczone na działalność socjalną w rozumieniu art. 2 pkt 1 ustawy z dnia 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (Dz. U. z 2022 r., poz. 923).

Zgodnie z art. 2 pkt 1 ustawy z dnia 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych działalność socjalna to usługi świadczone przez pracodawców na rzecz różnych form wypoczynku, działalności kulturalno- oświatowej, sportowo-rekreacyjnej, opieki nad dziećmi w żłobkach, klubach dziecięcych, sprawowanej przez dziennego opiekuna lub nianię, w przedszkolach oraz innych formach wychowania przedszkolnego, udzielanie pomocy materialnej – rzeczowej lub finansowej, a także zwrotnej lub bezzwrotnej pomocy na cele mieszkaniowe na warunkach określonych umową. Działalność socjalna może zatem polegać na świadczeniu przez pracodawcę konkretnych, wymienionych w tym przepisie usług albo na udzielaniu pomocy materialnej.

W ocenie wnioskodawcy wypłata przez pracodawcę osobom uprawnionym do korzystania ze środków z funduszu comiesięcznie świadczenia pieniężnego, które miałyby być przez osoby uprawnione wydatkowane na cele wypoczynkowe, kulturalno-oświatowe lub sportowo-rekreacyjne, chociaż nie mieści się w zakresie pojęcia „udzielania pomocy materialnej – finansowej” (z uwagi na to, że pomoc materialna jest zazwyczaj doraźna i jest udzielana w związku z trudną sytuacją życiową wnioskodawcy) może być kwalifikowane jako działalność socjalna pracodawcy.

Cykliczne wypłacanie przez pracodawcę świadczeń pieniężnych osobom uprawnionym do skorzystania ze środków z funduszu na cele wypoczynkowe, kulturalno-oświatowe czy sportowo-rekreacyjne jest możliwe w oparciu o pierwszą część definicji działalności socjalnej, która mówi o usługach świadczonych przez pracodawców na rzecz różnych form wypoczynku, działalności kulturalno-oświatowej czy sportowo-rekreacyjnej.

Ustawodawca w ustawie o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych wprawdzie nie definiuje pojęcia „usługi”. Odnosząc się jednak do definicji tego pojęcia w Słowniku języka polskiego PWN wskazać należy, że pojęcie „usługa” oznacza pomoc okazaną komuś, a „usługi” to działalność gospodarcza służąca do zaspokajania potrzeb ludzi. W słowniku języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego usługa została zdefiniowana jako 1. czyn stanowiący pomoc dla kogo lub czego; przysługa, 2. czynność polegająca na obsłużeniu kogo; praca świadczona na czyją rzecz, 3. pomoc, której w razie sporu między dwoma państwami udziela im trzecie państwo w celu doprowadzenia do zakończenia sporu; ogólnie: działanie w czyim interesie, na rzecz czego, 4. ekon. działalność służąca do zaspokajania potrzeb ludzkich, nie wytwarzająca nowych dóbr materialnych, 5. daw. służba, słudzy.

W ocenie wnioskodawcy, nie istnieje racjonalne uzasadnienie wąskiego rozumienia pojęcia „usługi” na gruncie art. 2 pkt 1 ustawy z dnia 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych, a więc jedynie jako działalnie, rozumiane jako czynność niematerialna, podejmowane przez pracodawcę w celu zaspokojenia potrzeb socjalnych osób uprawnionych.

Stosując wykładnię językową jako metodę interpretacji tego przepisu należy dojść do stwierdzenia, że świadczenie pieniężne mieści się w zakresie pojęcia usługi, stanowi bowiem pomoc świadczoną na rzecz pracownika. W przypadku, gdy wykładnia językowa pozwala na sformułowanie jednoznacznych tez dotyczących rozumienia danego przepisu nie jest konieczne sięganie po wykładnię systemową czy funkcjonalną. W tym przypadku jednak, także wykładnia funkcjonalna przemawia za szerokim rozumieniem pojęcia „usługa” na gruncie tego przepisu. Jego celem jest bowiem ukierunkowanie działalności realizowanej przez pracodawcę w ramach funkcjonującego zakładowego funduszu świadczeń socjalnych na takie działanie, które ma na celu zaspokojenie socjalnych potrzeb pracowników, niezależnie od tego jaka będzie forma tego działania.

Reasumując, świadczenie usług przez pracodawcę może w myśl art. 2 pkt 1 ustawy z dnia 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych polegać zarówno na organizowaniu działalności socjalnej, jak i pokrywaniu w całości lub w części usług świadczonych przez inne podmioty. Rozważana przez wnioskodawcę działalność socjalna polegająca na wypłacie świadczeń pieniężnych pracownikom z zastrzeżeniem, że środki będą przeznaczone na cele wypoczynkowe, kulturalno-oświatowe lub sportowo- rekreacyjne będzie mieściła się w definicji działalności socjalnej.

Istotne jest, aby zgromadzone w ramach funduszu świadczeń socjalnych środki służyły finansowaniu ściśle określonej w ww. przepisie działalności socjalnej. Pracodawca ma bowiem obowiązek wydatkować środki z funduszu zgodnie z przepisami ustawy i regulaminem.

W ocenie wnioskodawcy odebranie od osób uprawnionych do korzystania ze środków z funduszu oświadczeń, w których osoby te deklarowałyby, że środki z funduszu będą przeznaczać na cele wypoczynkowe, kulturalno-oświatowe czy sportowo-rekreacyjne, a także zapewnienie w regulaminie możliwości weryfikacji prawdziwości tych oświadczeń poprzez wgląd do paragonów, faktur czy innych dokumentów potwierdzających przeznaczenie środków z funduszu na cele socjalne wskazane w regulaminie jest działaniem wystarczającym do uznania, źe pracodawca wydatkuje środki zgodnie z przepisami ustawy i obowiązującym regulaminem. W ten sposób pracodawca będzie miał bowiem możliwość skontrolowania na co są wydatkowane środki z funduszu przekazane uprawnionym osobom, a więc sprawdzenia czy świadczenia pieniężne przez niego udzielone mają w istocie charakter socjalny.

Zobowiązanie osób korzystających ze środków z funduszu do zwrotu udzielonego świadczenia w sytuacji, w której środki są wydatkowane niezgodnie z ustawą będzie motywowało pracowników do przeznaczania tych środków na cele socjalne i jednocześnie będzie stanowiło dla pracodawcy narzędzie do zgodnego z przepisami gospodarowania środkami funduszu.

W ocenie wnioskodawcy, wypłacane w ten sposób świadczenia nie będą mogły zostać potraktowane jako wynagrodzenie – przychód ze stosunku pracy, bowiem będą stanowić realizację postulatu ochrony interesów socjalnych pracowników, a nie wyraz odpłatności za pracę. Zgodnie z przedstawionymi założeniami, pracodawca będzie miał realną możliwość oceny czy środki zostały wydatkowane zgodnie z ustawą i regulaminem – na jeden z przejawów działalności socjalnej w nich wskazanych.

Ponadto, o tym, czy dane świadczenie stanowi przejaw działalności socjalnej pracodawcy nie decyduje jedynie okoliczność, że pojęciowo mieści się ono w definicji zawartej w art. 2 pkt 1 ustawy z dnia 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych, ale również to, czy przyznane zostało z uwzględnieniem zasady wyrażonej w art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych. Pracodawca weryfikując za pomocą oświadczeń składanych przez osoby uprawnione liczbę osób pozostających z wnioskodawcą we wspólnym gospodarstwie domowym, a także średni dochód przypadający na osobę w gospodarstwie domowym będzie realizował zasadę indywidualnych warunków rozdysponowywania środków z funduszu w oparciu o kryteria podmiotowe. Przyjęcie dochodu na członka rodziny jest usprawiedliwionym kryterium oceny sytuacji życiowej, rodzinnej i materialnej osoby ubiegającej się o przyznanie ulgowych usług i świadczeń oraz wysokości dopłat z funduszu świadczeń socjalnych, bo jest to obiektywnie czytelny i miarodajny sposób oceny zasadności ubiegania się o świadczenia z tego funduszu (por. Wyrok SA w Białymstoku z 7.03.2017 r., III AUa 801/16, LEX nr 2304321).

W związku z powyższym, tak wydatkowane środki należy uznać za środki przeznaczone na cele socjalne w ramach zakładowego funduszu świadczeń socjalnych, a przychód z tych środków w ocenie wnioskodawcy nie stanowi podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne.

Uzupełniając wniosek pismem doręczonym dnia 15 czerwca 2022 r. wnioskodawca odpowiadając na pytanie czy wartość świadczeń pieniężnych, o których mowa we wniosku, będzie stanowić przychód w rozumieniu ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych osiągany przez pracownika u pracodawcy z tytułu zatrudnienia w ramach stosunku pracy oraz jaki rodzaj działalności socjalnej stanowi wypłata świadczeń, o której mowa we wniosku, wskazał co następuje:

W ocenie wnioskodawcy przychody uzyskiwane w związku z otrzymaniem świadczeń finansowanych środkami z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych są dla pracowników oraz emerytów i rencistów, którzy bezpośrednio przed ustaniem stosunku pracy w związku z przejściem na emeryturę lub rentę byli zatrudnieni w (…)  przychodami, których źródłem jest stosunek pracy w rozumieniu art. 12 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. To, czy przychody te będą podlegały zwolnieniu przedmiotowemu od podatku dochodowego od osób fizycznych (art. 21 ust. 1 pkt 38 – w odniesieniu do emerytów i rencistów i pkt 67 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych – w odniesieniu do pracowników) zależy od tego, czy świadczenia wypłacane tym osobom zostaną zakwalifikowane jako świadczenia socjalne w rozumieniu ustawy o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych. Wnioskodawca wystąpił do Krajowej Informacji Skarbowej z wnioskiem o interpretację indywidualną celem zweryfikowania prawidłowości stanowiska, w myśl którego wypłacane pracownikom świadczenia pieniężne w ramach zakładowego funduszu świadczeń socjalnych, z zastrzeżeniem, że świadczenia te mają być przeznaczone na cele wypoczynkowe, kulturalno-oświatowe lub sportowo- rekreacyjne stanowią działalność socjalną w rozumieniu ustawy o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych i w związku z tym wartość tak udzielanych świadczeń jest wolna od podatku dochodowego od osób fizycznych, jeżeli nie przekracza w roku podatkowym zł. Przychody pochodzące z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych uzyskiwane przez pozostałe osoby wskazane w regulaminie zakładowego funduszu świadczeń socjalnych, tj. członków rodzin pracowników, członków rodzin uprawnionych emerytów i rencistów I osoby, które otrzymują rentę rodzinną po byłym pracowniku, w ocenie wnioskodawcy nie stanowią przychodu ze stosunku pracy w rozumieniu art. 12 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Wypłata świadczeń, o której mowa w złożonym wniosku (co zresztą zostało w nim wskazane parokrotnie) stanowi następujący zakres działalności socjalnej: usługi świadczone przez pracodawcę na rzecz różnych form wypoczynku, działalności kulturalno-oświatowej lub sportowo-rekreacyjnej (art. 2 pkt 1 ustawy o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych).

Uzupełniając wniosek pismem doręczonym dnia 15 lipca 2022 r. odpowiadając na pytanie czy wartość świadczeń pieniężnych, o których mowa we wniosku, będzie stanowić przychód w rozumieniu ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych osiągany przez pracownika u pracodawcy z tytułu zatrudnienia w ramach stosunku pracy, wnioskodawca wskazał, że wartość świadczeń pieniężnych, o których mowa we wniosku, uzyskiwanych przez pracowników z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych będzie stanowić przychód w rozumieniu ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych osiągany przez pracowników u pracodawcy z tytułu zatrudnienia w ramach stosunku pracy.

Mając na uwadze treść wniosku, jak również obowiązujące w tym przedmiocie przepisy prawa Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Gdańsku zważył co następuje.

Zgodnie z przepisem art. 34 ust. 1 ustawy Prawo przedsiębiorców przedsiębiorca może złożyć do właściwego organu lub właściwej państwowej jednostki organizacyjnej wniosek o wydanie wyjaśnienia co do zakresu i sposobu stosowania przepisów, z których wynika obowiązek świadczenia przez przedsiębiorcę daniny publicznej lub składek na ubezpieczenia społeczne lub zdrowotne, w jego indywidualnej sprawie (interpretacja indywidualna). Natomiast w myśl art. 83d ust. 1 ustawy i dnia 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych Zakład wydaje interpretacje indywidualne, o których mowa w art. 34 ustawy z dnia 6 marca 2018r. Prawo przedsiębiorców w zakresie obowiązku podlegania ubezpieczeniom społecznym, zasad obliczania składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy, Fundusz Solidarnościowy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych i Fundusz Emerytur Pomostowych oraz podstawy wymiaru tych składek.

Stanowisko wyrażone przez wnioskodawcę we wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej w trybie art. 34 ust. 1 ustawy Prawo przedsiębiorców uznać należy za nieprawidłowe.

Zgodnie z treścią art. 18 ust. 1 i 2 w związku z art.20 ust. l ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne pracowników stanowi przychód w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych z tytułu zatrudnienia w ramach stosunku pracy z wyłączeniem przychodów wymienionych w § 2 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (…), jak również wynagrodzeń za czas niezdolności do pracy wskutek choroby lub odosobnienia w związku z chorobą zakaźną oraz zasiłków z ubezpieczeń społecznych.

Za przychody ze stosunku pracy uważa się: wszelkiego rodzaju wypłaty pieniężne oraz wartość pieniężną świadczeń w naturze bądź Ich ekwiwalenty, bez względu na źródło finansowania tych wypłat i świadczeń, a w szczególności: wynagrodzenia zasadnicze, wynagrodzenia za godziny nadliczbowe, różnego rodzaju dodatki, nagrody, ekwiwalenty za niewykorzystany urlop i wszelkie inne kwoty niezależnie od tego, czy ich wysokość została z góry ustalona, a ponadto świadczenia pieniężne ponoszone za pracownika, jak również wartość innych nieodpłatnych świadczeń lub świadczeń częściowo odpłatnych.

Zgodnie z § 2 ust. 1 pkt 19 rozporządzenia w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne nie stanowią świadczenia finansowane ze środków przeznaczonych na cele socjalne w ramach zakładowego funduszu świadczeń socjalnych.

Zasady tworzenia przez pracodawców zakładowego funduszu świadczeń socjalnych, gospodarowania środkami tego funduszu, przeznaczonego na finansowanie działalności socjalnej organizowanej na rzecz osób uprawnionych do korzystania z funduszu, na dofinansowanie zakładowych obiektów socjalnych oraz na tworzenie zakładowych żłobków, klubów dziecięcych, przedszkoli oraz innych form wychowania przedszkolnego określa ustawa z dnia 4 marca l994r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (Dz.U. z 2022 r., poz. 923 ze zm.).

Aby świadczenia finansowane 2e środków zakładowego funduszu świadczeń socjalnych korzystały z wyłączenia z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne, muszą posiadać cechy działalności socjalnej, o których mowa w ustawie o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych. Zakres działalności socjalnej obejmuje m.in. usługi świadczone przez pracodawców na rzecz różnych form wypoczynku (np. wczasów, kolonii, obozów, tzw. „wczasów pod gruszą”), działalności kulturalno-oświatowej (np. zakup biletów do kina, teatru, opery), działalności sportowo-rekreacyjnej (np. zakup biletów na basen, na siłownię), opieki nad dziećmi w żłobkach, klubach dziecięcych, przedszkolach oraz innych formach wychowania przedszkolnego, udzielanie pomocy materialnej – rzeczowej lub finansowej, a także zwrotnej lub bezzwrotnej pomocy na cele mieszkaniowe na warunkach określonych umową (art.2 pkt 1 ww. ustawy).

Osobami uprawnionymi do korzystania z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych są pracownicy ich rodziny, emeryci i renciści (byli pracownicy wraz z rodzinami) oraz inne osoby, którym pracodawca przyznał w regulaminie działalności socjalnej prawo korzystania ze świadczeń socjalnych finansowanych z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych (art.2 pkt5 ww. ustawy).

Dla zwolnienia z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne przyznawanych świadczeń należy mieć na uwadze generalną zasadę, wynikającą z art. 8 ust. 1 ustawy o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych, w myśl której przyznawanie ulgowych usług i świadczeń oraz wysokość dopłat z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych uzależnia się od sytuacji życiowej, rodzinnej i materialnej osoby uprawnionej do korzystania z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych. Powyższe oznacza wykluczenie możliwości przyznawania wszystkim uprawnionym świadczeń socjalnych w jednakowej wysokości.

Znajduje to potwierdzenie w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 20 sierpnia 2001 r. sygn. akt IPKN 579/00, w którym sąd wskazał, iż przyznawanie ulgowych usług i świadczeń oraz wysokość dopłat z funduszu zostało uzależnione wyłącznie od sytuacji życiowej, rodzinnej i materialnej osoby uprawnionej do korzystania z funduszu. Ustawa o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych nie upoważnia do tworzenia takich zasad podziału funduszu socjalnego, które pozostawałyby w sprzeczności z jej art. 8 ust. 1, ten zaś przepis wyraźnie powiązał zasady korzystania z ulgowych usług i świadczeń z sytuacją życiową, rodzinną i materialną osób uprawnionych. Jest to tzw. kryterium socjalne, którego przyjęcie przez ustawodawcę prowadzi do wniosku, że jest wykluczone przyznawanie ulgowych usług i świadczeń z funduszu ogółowi zatrudnionych w tej samej wysokości, według zasady „każdemu po równo”. Doświadczenie życiowe pokazuje zarazem, że jest mało prawdopodobne, by dwie osoby uprawnione pozostawały w jednakowej sytuacji materialnej, życiowej i rodzinnej, a tylko taka (lub bardzo zbli2ona) pozwalałaby na przyznanie świadczeń w tej samej wysokości. Tym bardziej więc możliwość taką należy wyłączyć, gdy uprawnionymi jest kilka, kilkanaście czy kilkadziesiąt osób.

Podobnie wypowiedział się Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 16 września 2009 r. o sygn.akt IUK .121/09, w którym sąd stwierdził, iż przyznawanie ulgowych świadczeń i wysokość dopłat z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych powinno być uzależnione od sytuacji życiowej, rodzinnej i materialnej osoby korzystającej z funduszu. Nie ma w tym zakresie wyjątków. Nawet regulamin zakładowego funduszu świadczeń socjalnych nie może zmienić tej zasady. Stąd świadczenia wypłacone przez pracodawcę z pominięciem owej zasady podstawowej nie mogą być ocenione w sensie prawnym jako świadczenia socjalne, a jeżeli tak, to nie mogą korzystać z uprawnień przyznanych tym świadczeniom przez system ubezpieczeń społecznych. Pomoc z funduszu może być dokonywana jedynie wówczas, gdy uzależnia się jej przyznawanie od sytuacji życiowej, rodzinnej i materialnej pracownika.

Jednocześnie przyznanie świadczenia pieniężnego nie podpada pod definicję usługi jako czynności wykonanej na rzecz osoby uprawnionej. Przyznanie świadczenia pieniężnego mogłoby być formą pomocy materialnej (finansowej) udzielanej pracownikowi przez pracodawcę, ale z pewnością taka forma pomocy nie może mieć formy cyklicznych comiesięcznych wypłat a powinna być udzielana indywidulanie, doraźnie i pozostawać w związku z trudną sytuacją życiową pracownika. Należy przy tym pamiętać, że usługi z ZFŚS są formą działalności socjalnej pracodawcy, co w swoim założeniu powoduje, że środki te nie trafiają do wszystkich pracowników w równiej wysokości, a mogą się zdarzyć przypadki, że niektórzy pracownicy z nich nigdy nie skorzystają. W ocenie ZUS to pracodawca jako dysponent środków z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych ma obowiązek wskazywać cele, na jakie te środki będą przez osoby uprawnione wydatkowane. Nie może pozostawiać tych środków do swobodnej dyspozycji uprawnionych pracowników, do ich decyzji pozostawiając na co zostaną przeznaczone.

Tym samym, wartość comiesięcznych świadczeń pieniężnych, o których mowa we wniosku powinna być uwzględniona w podstawie wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne, jako nieobjętych dyspozycją normy wskazanej w § 2 ust. 1 pkt 19 rozporządzenia w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe w związku z art. 2 pkt 1 ustawy o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych, a co za tym idzie stanowisko wnioskodawcy należy uznać za nieprawidłowe.

Mając na uwadze powyższe orzeczono jak w sentencji.

źródło: https://bip.zus.pl

Wytłuszczenia dokonane przez redakcję