W odpowiedzi na interpelację nr 19611 Pana Posła Aleksandra Miszalskiego, w sprawie zmian zawartych w projekcie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz niektórych innych ustaw w zakresie zasiłków chorobowych, uprzejmie przedstawiam, co następuje.
Na wstępie należy wskazać, że zgodnie z obowiązującymi przepisami ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, zasiłek chorobowy przysługuje przez okres trwania niezdolności do pracy z powodu choroby, nie dłużej jednak niż przez 182 dni, a jeżeli niezdolność do pracy została spowodowana gruźlicą lub trwa w czasie ciąży – nie dłużej niż przez 270 dni. Do okresu zasiłkowego wlicza się wszystkie okresy nieprzerwanej niezdolności do pracy. W przypadku przerw w niezdolności do pracy, do okresu zasiłkowego wlicza się okres niezdolności do pracy przypadający przed przerwą o ile jest ona spowodowana tą samą przyczyną, a przerwa nie przekracza 60 dni.
Po wyczerpaniu 182 dni okresu zasiłkowego, ubezpieczonemu, który jest nadal niezdolny do pracy, a dalsze leczenie lub rehabilitacja lecznicza rokują odzyskanie zdolności do pracy może być przyznane świadczenie rehabilitacyjne na okres nieprzekraczający 12 miesięcy. O potrzebie przyznania świadczenia rehabilitacyjnego orzeka lekarz orzecznik Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.
W Ministerstwie Rodziny i Polityki Społecznej przygotowany został projekt ustawy o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz niektórych innych ustaw, który przewiduje m.in. zmiany w zakresie świadczeń z ubezpieczenia chorobowego. Obecnie powyższy projekt ustawy jest na końcowym etapie uzgodnień międzyresortowych oraz konsultacji społecznych.
Odnosząc się do zawartych w interpelacji pytań informuję, że osobom ubezpieczonym jest wystawianych około 20 mln zwolnień rocznie. W okresie pandemii tj. od marca 2020 r. do lutego 2021 r. liczba wystawianych zaświadczeń lekarskich w poszczególnych miesiącach zmieniała się. Mógł zatem występować pomiędzy poszczególnymi miesiącami wzrost o 20% lub nawet większy, np. pomiędzy wrześniem i październikiem 2020 r. odnotowany został wzrost o ponad 50%. W 2020 r. największą liczbę wystawionych zwolnień lekarskich odnotowano w marcu i w październiku. Dane o liczbie wystawionych zwolnień lekarskich od marca 2020 r. do lutego 2021 r. przedstawia poniższy wykres.
Liczba wystawionych zwolnień w 2020 r. w stosunku do 2019 r. wzrosła o około 4 %. Liczba wystawianych zwolnień lekarskich na przestrzeni ostatnich 5 lat, tj. w okresie od 2016 r. do 2020 roku przedstawia poniższa tabela.
| Rok | Liczba zaświadczeń lekarskich |
| 2016 | 19 204 039 |
| 2017 | 19 792 448 |
| 2018 | 19 948 520 |
| 2019 | 19 912 959 |
| 2020 | 20 725 095 |
Proponowane zmiany w zakresie ustalania okresu pobierania zasiłku chorobowego, nie wykluczają możliwości uzyskania świadczeń z tytułu niezdolności do pracy przez osoby chore. Osoby te, po wyczerpaniu maksymalnego okresu zasiłkowego, mogą ubiegać się o świadczenie rehabilitacyjne lub o rentę, nie pozostają zatem bez świadczeń w sytuacji, gdy są one uzasadnione ze względu na stan zdrowia.
W 2020 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych przeprowadził 275,4 tys. kontroli osób, którym wystawiono zaświadczenie o czasowej niezdolności do pracy. W konsekwencji wydanych zostało 16,7 tys. decyzji wstrzymujących dalszą wypłatę zasiłków chorobowych. Skutkiem finansowym tych kontroli było wstrzymanie z tego tytułu zasiłków na kwotę 18 346 tys.
Natomiast w 2019 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych przeprowadził 574,1 tys. kontroli osób, którym wystawiono zaświadczenie o czasowej niezdolności do pracy. W konsekwencji wydanych zostało 39,9 tys. decyzji wstrzymujących dalszą wypłatę zasiłków chorobowych. Skutkiem finansowym tych kontroli było wstrzymanie z tego tytułu zasiłków na kwotę 37 449,6 tys.
Należy również zaznaczyć, że ze względu na szczególną sytuację spowodowaną rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-CoV-2, przeprowadzanie kontroli prawidłowości wykorzystywania zwolnień lekarskich od pracy w okresie stanu epidemii jest utrudnione. Konieczne jest zapewnienie bezpieczeństwa zarówno osobom kontrolującym, jak i osobom kontrolowanym. Z tego względu Zakład Ubezpieczeń Społecznych w większym stopniu kładzie nacisk na prowadzenie kontroli na podstawie danych dostępnych w systemie informatycznym oraz posiadanej dokumentacji.
Odnosząc się do kwestii występujących nadużyć informuję, że obowiązujące przepisy umożliwiają ubezpieczonym korzystanie wielokrotnie z kolejnych okresów pobierania zasiłku chorobowego, który z zasady powinien być świadczeniem „krótkoterminowym”, zamiast korzystać np. ze świadczenia rehabilitacyjnego lub ze świadczeń rentowych. Jak wynika z informacji przekazanych przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych, nierzadko wpływają od pracodawców wnioski o kontrolę pracowników wykorzystujących kolejne okresy zasiłkowe.
Odnosząc się natomiast do kwestii skutków finansowych dla Funduszu Ubezpieczeń Społecznych zmian polegających na tym, że do okresu zasiłkowego wliczane byłyby także okresy poprzednich niezdolności do pracy, jeżeli przerwa pomiędzy ustaniem poprzedniej a powstaniem ponownej niezdolności do pracy nie przekraczała 60 dni niezależnie od tego, czy niezdolność do pracy po przerwie byłaby spowodowana tą samą czy inną przyczyną, co niezdolność do pracy przed przerwą oraz zmiany polegającej na skróceniu do 91 dni okresu pobierania zasiłku chorobowego po ustaniu tytułu ubezpieczenia należy jednak mieć na uwadze, że nie jest to równoważne z oszczędnościami w ramach całego Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, gdyż może dojść do przesunięć wydatków, tzn. mogą zostać w konsekwencji zwiększone wydatki na świadczenia rehabilitacyjne lub renty.
Przeciętna długość zaświadczenia lekarskiego wystawionego w 2020 r. z tytułu choroby własnej wyniosła 12,90 dnia (dla osób ubezpieczonych w ZUS – 12,36 dnia).
Natomiast przeciętna długość absencji chorobowej osób, którym przynajmniej raz w 2020 r. wystawiono zaświadczenie lekarskie z tytułu choroby własnej wyniosła 41,23 dnia (dla osób ubezpieczonych w ZUS – 39,27 dnia).
Odnosząc się do proponowanych zmian należy ponownie zaznaczyć, że proponowane zmiany w zakresie ustalania okresu pobierania zasiłku chorobowego, nie wykluczają możliwości uzyskania świadczeń z tytułu niezdolności do pracy przez osoby chore. Po wyczerpaniu maksymalnego okresu zasiłkowego, osoby chore mogą ubiegać się o świadczenie rehabilitacyjne lub o rentę z tytułu niezdolności do pracy.
źródło: http://www.sejm.gov.pl/
Wytłuszczenia dokonane przez redakcję