Interpretacja ZUS Oddział w Lublinie z 7-06-2017 r. – WPI/200000/43/596/2017

Podleganie ubezpieczeniom społecznym przez członka rodziny przedsiębiorcy (np. współmałżonka) współpracującego z nim przy wykonywaniu działalności gospodarczej w ramach nieodpłatnej umowy zlecenia

UZASADNIENIE

W dniu 8 maja 2017 r. do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych wpłynął wniosek płatnika (…) o wydanie pisemnej interpretacji przepisów w trybie art. 10 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej.

Wnioskodawczyni poinformowała, iż prowadzi pozarolniczą działalność gospodarczą w zakresie handlu obwoźnego towarów. Wnioskodawczyni zamierza zatrudnić małżonka, z którym prowadzi wspólne gospodarstwo domowe na nieodpłatną umowę zlecenia. Małżonek nigdzie nie pracuje i nie posiada żadnego tytułu do ubezpieczenia. Przedmiotem umowy zlecenia miałby być handel obwoźny towarów. Zleceniobiorca sam decydowałby o miejscu i czasie wykonania zlecenia, nie podlegałby bezpośredniemu nadzorowi zleceniodawcy.

W związku z powyższym Wnioskodawczyni zwróciła się z zapytaniem czy zawierając bezpłatną umowę zlecenia zleceniobiorcę należy zgłosić i odprowadzać za niego składki jak za osobę współpracującą.

Zdaniem Wnioskodawczyni, umowa zlecenia w świetle przepisów o ubezpieczeniach społecznych i zdrowotnym jest tytułem do tych ubezpieczeń. Jeśli zlecenie wykonuje współmałżonek, to podlega on ubezpieczeniom tak jak zleceniobiorca a nie osoba współpracująca (gdy małżonkowie prowadzą wspólne gospodarstwo domowe). Zdaniem Wnioskodawczyni, zawarcie z małżonkiem bezpłatnej umowy zlecenia nie podlega zgłoszeniu do ZUS i nie opłaca się również za zleceniobiorcę takiej umowy zlecenie składek jak za osobę współpracującą.

Mając na uwadze treść wniosku oraz obowiązujące przepisy, Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie zważył, co następuje:

Przepis art. 10 ust. 1 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej stanowi, że przedsiębiorca może złożyć do właściwego organu administracji publicznej lub państwowej jednostki organizacyjnej wniosek o wydanie pisemnej interpretacji co do zakresu i sposobu zastosowania przepisów, z których wynika obowiązek świadczenia przez przedsiębiorcę daniny publicznej oraz składek na ubezpieczenia społeczne lub zdrowotne, w jego indywidualnej sprawie. Stosownie do ust. 5 cytowanego przepisu w związku z art. 83d ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych Zakład wydaje interpretacje indywidualne, o których mowa w art. 10 powołanej powyżej ustawy, wyłącznie w zakresie obowiązku podlegania ubezpieczeniom społecznym, zasad obliczania składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne. Fundusz Pracy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych i Fundusz Emerytur Pomostowych oraz podstawy wymiaru tych składek.

W powyższym trybie Organ nie jest natomiast uprawniony do dokonywania interpretacji przepisów, z których wywodzi się obowiązek ubezpieczenia zdrowotnego, gdyż zgodnie z przepisami ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej Finansowanych ze środków publicznych (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 1793 ze zm.) w powyższym zakresie sprawy rozpatruje dyrektor właściwego miejscowo oddziału wojewódzkiego Narodowego Funduszu Zdrowia. Dlatego też jeżeli Wnioskodawczyni powzięła wątpliwość również w powyższym zakresie – jest uprawniona zgodnie z przepisami ww. ustawy do wniesienia zapytania do dyrektora właściwego miejscowo oddziału wojewódzkiego Narodowego Funduszu Zdrowia.

Zaznaczyć w tym miejscu należy, iż mocą przedmiotowej decyzji Zakład nie przyznaje jakiegokolwiek prawa ani nie stwierdza jakiegokolwiek obowiązku ubezpieczeniowego. Zakład dokonuje jedynie oceny stanowiska Wnioskodawczyni pod katem prawidłowości przedstawionej przez niego interpretacji przepisów prawa tj. przedstawia swój pogląd dotyczący rozumienia treści przepisów prawa, z których wynika obowiązek opłacania składek na ubezpieczenia społeczne i sposobu ich zastosowania w odniesieniu do określonej sprawy indywidualnej przedsiębiorcy, której zakres przedmiotowy wyznacza opis stanu faktycznego/zdarzenia przyszłego przedstawiony we wniosku o interpretację. Podkreślenia wymaga fakt. że procedując nad wnioskiem o wydanie pisemnej interpretacji Zakład nic prowadzi postępowania wyjaśniającego, ani dowodowego. Granice sprawy rozpatrywanej na podstawie złożonego wniosku o wydanie pisemnej interpretacji, jak zauważono wyżej, zakreślają jedynie ramy zaprezentowanego opisu zdarzenia przyszłego.

Zasady podlegania ubezpieczeniom społecznym i opłacania składek na te ubezpieczenia regulują przepisy ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, która w- art. 6 określa katalog osób podlegających obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym. Stosownie do art. 6 ust. 1 pkt 4 oraz art. 12 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych osoby wykonujące pracę na podstawce umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu. Jednocześnie w myśl art. 18 ust. 1 i ust. 3 w związku z art. 4 pkt 9 tej ustawy, podstawę wymiaru składek zleceniobiorców stanowi przychód z tytułu umowy zlecenia w rozumieniu przepisów ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 2032 ze zm.), jeżeli w umowie określono odpłatność za jej wykonanie kwotowo, w kwotowej stawce godzinowej lub akordowej albo prowizyjnie.

Zauważyć należy ponadto, że umowa zlecenia jest umową regulowaną przez przepisy ustawy z 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 459), odmienną w swej charakterystyce od umowy o pracę. W świetle art. 735 § 1 Kodeksu cywilnego, zleceniobiorca może się zobowiązać do wykonywania określonych usług na rzecz zleceniodawcy bez pobierania z tego tytułu wynagrodzenia. Nieodpłatny charakter zlecenia powinien jednak jasno wynikać z zawartej umowy.

W świetle powyższego, nieodpłatna umowa zlecenia, z której jasno wynika, że zleceniobiorca nie otrzymuje z tytułu jej wykonywania żadnego wynagrodzenia, nie stanowa tytułu do objęcia obowiązkiem ubezpieczeń społecznych.

Należy jednakże zauważyć, że zgodnie z art. 8 ust. 11 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, za osobę współpracującą z osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność oraz zleceniobiorcami, o której mowa w art. 6 ust. 1 pkt 4 i 5, uważa się małżonka, dzieci własne, dzieci drugiego małżonka i dzieci przysposobione, rodziców, macochę i ojczyma oraz osoby przysposabiające, jeżeli pozostają z nimi we wspólnym gospodarstwie domowym i współpracują przy prowadzeniu tej działalności lub wykonywaniu umowy agencyjnej lub umowy zlecenia; nie dotyczy to osób, z którymi została zawarta umowa o pracę w celu przygotowania zawodowego. Osoba współpracująca z osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność gospodarczą – w myśl art. 6 ust. 1 pkt. 5 oraz art. 12 ust. 1 tejże ustawy – podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu.

O statusie osoby współpracującej decyduje współpraca przy prowadzeniu pozarolniczej działalności gospodarczej, ścisła więź rodzinna z osobą prowadzącą działalność gospodarczą oraz prowadzenie wspólnego gospodarstwa domowego. Wspólnota gospodarstwa domowego oznacza, że pozostające w niej osoby mają zaspokajane potrzeby ze środków będących w dyspozycji wspólnoty (rodziny).

Z przedstawionego we wniosku zdarzenia przyszłego wynika, że Wnioskodawczyni zamierza zawrzeć z małżonkiem, z którym prowadzi wspólne gospodarstwo domowe, nieodpłatną umowę zlecenia, w ramach której będzie on wykonywał usługi handlu obwoźnego towarów (stanowiące przedmiot działalności Wnioskodawczyni). W konsekwencji, w opisanej sytuacji, małżonek Wnioskodawczyni wykonujący pracę na podstawie nieodpłatnej umowy zlecenia, będzie uważany za osobę współpracującą.

Sąd Najwyższy w wyroku z 24 lipca 2009 r. (sygn. I UK 51/09) stwierdził, iż współpracą przy prowadzeniu działalności gospodarczej powodującą obowiązek ubezpieczeń emerytalnego i rentowych, jest takie współdziałanie osoby bliskiej przedsiębiorcy, które generuje stałe, dodatkowe dochody z tej działalności niezależnie od tego, czy dokonuje tego odpłatnie czy leż nieodpłatnie. W stosunkach rodzinnych kwestia odpłatności za pracę nie ma takiego znaczenia, jak w stosunkach pracy bądź w stosunkach z zakresu prawa cywilnego, skoro status osoby współpracującej uzależniony jest od więzów rodzinnych, które polegają na wzajemnym świadczeniu pomocy przez członków rodziny wobec innych w ramach wspólnie prowadzonego gospodarstwa domowego.

Zatem w przypadku zawarcia z małżonkiem nieodpłatnej umowy zlecenia obowiązek ubezpieczeń społecznych powstanie w związku z wykonywaniem przez małżonka współpracy przy prowadzeniu pozarolniczej działalności gospodarczej.

W konsekwencji powyższego, uznać należy za nieprawidłowe stanowisko Wnioskodawczyni w sprawie braku obowiązku ubezpieczeń społecznych w przedstawionym we wniosku zdarzeniu przyszłym.

Wydana decyzja wiąże Zakład Ubezpieczeń Społecznych wyłącznie w sprawie przedsiębiorcy, na którego wniosek została wydana. Stosownie do art. 10a ust. 2 i ust. 3 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej niniejsza decyzja nie jest wiążąca dla przedsiębiorcy, natomiast jest wiążąca dla Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, do czasu jej zmiany lub uchylenia.

źródło: https://bip.zus.pl