Interpretacja ZUS Oddział w Lublinie z 29-9-2020 r. – WPI/200000/43/615/2020

Zasady oskładkowania cudzoziemców zatrudnionych w Polsce

UZASADNIENIE

Wnioskiem złożonym 11 sierpnia 2020r. (…) (zwany dalej „Przedsiębiorcą”) wystąpił do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (zwanego dalej „Zakładem”) o wydanie indywidualnej interpretacji w trybie art. 34 ustawy Prawo przedsiębiorców.

Wnioskodawca przedstawił opis zdarzenia przyszłego:

Podstawa prawna wniosku: art. 83d ustawy z dnia 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2015r. , poz, 121, z późn. zm. ) w zw. z art. 34 ust. 1,2,3 i 5 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. o prawo przedsiębiorców (Dz. U. z 2018r. poz. 646) Wnioskodawca w ramach prowadzonej działalności gospodarczej ma zamiar zatrudniać na podstawie umowy zlecenia:

1.Zleceniobiorców spoza UE, osoby z Republiki Białorusi, Republiki Gruzji lub Ukrainy na podstawie § 2 Rozporządzenia Ministra rodziny, pracy i polityki społecznej z dnia 8 grudnia
2017 r. Dz.U. 2017 poz. 2349 w sprawie państw, do których obywateli stosuje się niektóre przepisy dotyczące zezwolenia na pracę sezonową oraz przepisy dotyczące oświadczenia o powierzeniu wykonywania pracy cudzoziemcowi, na okres pracy wynoszący łącznie nie dłużej niż 6 miesięcy w ciągu-kolejnych 12 miesięcy.

2.Zleceniobiorców spoza UE, osoby z Republiki Białorusi, Republiki Gruzji lub Ukrainy na podstawie § 2 Rozporządzenia Ministra rodziny, pracy i polityki społecznej z dnia 8 grudnia 2017 r. Dz.U. 2017 poz. 2349 w sprawie państw, do których obywateli stosuje się niektóre przepisy dotyczące zezwolenia na pracę sezonową oraz przepisy dotyczące oświadczenia o powierzeniu wykonywania pracy cudzoziemcowi, na okres pracy wynoszący łącznie nie dłużej niż 6 miesięcy w ciągu kolejnych 12 miesięcy, a którzy nie są rezydentami podatkowymi na terytorium Polski.

3.Zleceniobiorców spoza UE, osoby z Ukrainy, Republiki Gruzji, Republiki Białorusi, które uzyskały zezwolenie typu A na pobyt czasowy i pracę cudzoziemca na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej – na podstawie art. 10 ust. 2 pkt 3 i 88 pkt 1 ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy z dnia 20 kwietnia 2004 roku oraz art. 104 ustawy z dnia 14 czerwca 1960r. – Kodeks postępowania administracyjnego.

4.Zleceniobiorców spoza UE, osoby z Ukrainy, Republiki Gruzji, Republiki Białorusi, które uzyskały zezwolenie typu A na pobyt czasowy i pracę cudzoziemca na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej – na podstawie art. 10 ust. 2 pkt 3 i 88 pkt 1 ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy z dnia 20 kwietnia 2004 roku oraz art. 104 ustawy z dnia 14 czerwca 1960r. – Kodeks postępowania administracyjnego, a którzy nie są rezydentami podatkowymi na terytorium Polski.

521eceniobiorców spoza UE, osoby z Ukrainy, Republiki Gruzji, Republiki Mołdawii, Republiki Białorusi, które uzyskały zezwolenie na pracę i pobyt czasowy do trzech lat – na podstawie art, 114 ,art. 98 ust 1 i 2, art. 104, art, 118 ust, 1, art. 240 pkt 1 art. 242 ustawy z dnia 12 grudnia 2013r, o cudzoziemcach.

6.Zleceniobiorców spoza UE, osoby z Ukrainy, Republiki Gruzji, Republiki Mołdawii, Republiki Białorusi, które uzyskały zezwolenie na pracę i pobyt czasowy do trzech lat – na podstawie art. 114‚ art. 98 ust 1 i 2, art. 104, art. 118 ust. 1. art. 240 pkt 1 art. 242 ustawy z dnia 12 grudnia 2013r. o cudzoziemcach, a którzy nie są rezydentami podatkowymi na terytorium Polski.

7.Zleceniobiorców spoza UE, osoby z Ukrainy, Republiki Gruzji, Republiki Białorusi, na podstawie art. 88n – 88y ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy z dnia 20 kwietnia 2004 roku oraz art. 104 ustawy z dnia 14 czerwca 1960r. – Kodeks postępowania administracyjnego – tzw. „praca sezonowa”.

8.Zleceniobiorców spoza UE, osoby z Ukrainy, Republiki Gruzji, Republiki Białorusi, na podstawie art. 88n – 88y ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy z dnia 20 kwietnia 2004 roku oraz art. 104 ustawy z dnia 14 czerwca 1960r. – Kodeks postępowania administracyjnego – tzw. „praca sezonowa”, a którzy nie są rezydentami podatkowymi na terytorium Polski.

Wnioskodawca jest pracodawcą działającym jako spółka prawa handlowego, posiada czynny wpis do Rejestru Przedsiębiorców. Na podstawie umów zleceń ma zamiar zatrudniać obywateli Ukrainy, Republiki Gruzji, Republiki Białorusi, którzy nie posiadają i nie będą posiadać kart stałego pobytu na terytorium RP w sposób opisany w pkt 1,2,3,4,5,6,7,8 wniosku, a zatem z pobytem czasowym od 1 miesiąca do 3 lat oraz tzw. prac sezonowych do 9 miesięcy w roku kalendarzowym. Zatem ich pobyt nie będzie miał charakteru stałego. W zależności od legalizacji pobytu cudzoziemcy przebywać będą na podstawie stosownych wiz lub na podstawie tzw. „ruchu bezwizowego” lub innych podstaw legalnego pobytu wymaganych przepisami prawa. W ramach prowadzonej działalności gospodarczej Wnioskodawca ma zawarte oraz zawiera umowy handlowe oraz świadczenia usług pracowniczych z partnerami biznesowymi, których siedziba znajduje się na terytorium RP. Zleceniobiorcy Wnioskodawcy będą wykonywać czynności zlecenia zgodnie z zawartymi umowami z partnerami biznesowymi Płatnika.

Wnioskodawca, zawierając umowy zlecenia z cudzoziemcami zatrudnionymi w sposób opisany powyżej, a zatem z pobytem mającym charakter tymczasowy, będzie dokonywać zgłoszenia tych osób do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych i będzie odprowadzać składki, o których mowa w ustawie o SUS tj. składki zdrowotne i zaliczki na podatek dochodowy.

Wnioskodawca wnosi o wydanie interpretacji czy zatrudnieni w przyszłości przez Wnioskodawcę obywatele osoby z Ukrainy, Republiki Białorusi, Republiki Gruzji, w sposób opisany w punkcie 1,2,3,4,5,6,7,8 z którymi Wnioskodawca ma zawarte umowy zlecenia oraz ma zamiar zawrzeć umowy zlecenia, których to pobyt w Polsce ma charakter czasowy (tj. pobyt nie ma charakteru stałego) podlegają obowiązkowi ubezpieczenia społecznego w Polsce w świetle Ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych?

Stanowisko Wnioskodawcy

Stanowisko wnioskodawcy przedstawia się następująco tj. zatrudnieni w przyszłości przez Wnioskodawcę obywatele osoby z Ukrainy, Republiki Gruzji, Republiki Białorusi, w sposób opisany jak wyżej w punkcie 1,2,3,4,5,6,7,8 z którymi Wnioskodawca będzie zawierał umowy zlecenia, których to pobyt w Polsce ma charakter tymczasowy{ tj. pobyt nie ma charakteru stałego), którzy nie posiadają kart stałego pobytu – na podstawie art. 5 ust. 2 ustawy z dnia 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. 2013, 1442, dalej Ustawa SUS) nie podlegają ubezpieczeniom społecznym określonym w ustawie SUS.

Stanowisko wnioskodawcy oparte jest na treści art. 5 ust. 2 ustawy SUS, który stanowi, że: „Nie podlegają ubezpieczeniom społecznym określonym w ustawie obywatele państw obcych, których pobyt na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej nie ma charakteru stałego i którzy są zatrudnieni w obcych przedstawicielstwach dyplomatycznych, urzędach konsularnych, misiach, misiach specjalnych lub instytucjach międzynarodowych, chyba że umowy międzynarodowe stanowią inaczej.”

Zgodnie z treścią art. 1 ustawy SUS:

Ubezpieczenia społeczne obejmują:

1)ubezpieczenie emerytalne:

2)ubezpieczenia rentowe:

3)ubezpieczenie w razie choroby i macierzyństwa, zwane dalej „ubezpieczeniem chorobowym”:

4)ubezpieczenie z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych, zwane dalej „ubezpieczeniem wypadkowym”.

Według Wnioskodawcy zakresem przedmiotowym art. 5 ust. 2 SUS są objęci zarówno obywatele państw obcych zatrudnieni w placówkach wymienionych w tym przepisie (niezależnie od charakteru ich pobytu na obszarze Rzeczpospolitej Polskiej), jak również obywatele państw obcych niezatrudnieni w takich placówkach, o ile tylko ich pobyt na obszarze Rzeczpospolitej Polskiej nie ma i będzie miał charakteru stałego.

Opinia Wnioskodawcy jest w pełni zgodna z ugruntowaną, wieloletnią linią orzeczniczą sądów polskich, w szczególności Sądu Najwyższego, który wielokrotnie podejmował to zagadnienie, za każdym razem orzekając w sposób zgodny ze stanowiskiem Wnioskodawcy [zob. w szczególności wyroku Sądu Najwyższego z dnia 6 września 2011 r.(l UK 60/11), wyrok Sądu Najwyższego z dnia 16 czerwca 2011r. (111 UK 215/10), wyrok Sądu Najwyższego z dnia 17 stycznia 2007r. (I UK 225/06), wyrok Sądu Najwyższego z dnia 28 maja 2008r. (I UK 303/07),wyrok Sądu Najwyższego z dnia 6 stycznia 2009r. (II UK 116/08)].

W szczególności Wnioskodawca opiera swoją wykładnie na stwierdzeniu zawartym w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 6 stycznia 2009r. (II UK 116/08), zgodnie z którym art. 5 ust. 2 ustawy z dnia 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych powinien być odczytywany w ten sposób, że nie podlegają ubezpieczeniom społecznym określonym w ustawie po pierwsze – obywatele państw obcych, których pobyt na obszarze Rzeczpospolitej Polskiej nie ma charakteru stałego i po drugie – obywatele państw obcych, którzy są zatrudnieni w placówkach wymienionych w drugim członie tego przepisu. W konsekwencji oznacza to, że zakresem przedmiotowym art. 5 ust 2 ustawy systemowej są objęci zarówno obywatele państw obcych zatrudnieni w placówkach wymienionych w tym przepisie (niezależnie od charakteru ich pobytu na obszarze Rzeczpospolitej Polskiej), jak również obywatele państw obcych niezatrudnieni w takich placówkach, ❑ ile ich pobyt nie ma charakteru stałego. Na uwagę zasługuje również wyroku Sądu Najwyższego z dnia 28 maja 2008r. (I UK 303/07), zgodnie z którym wykładnia art. 5 ust. 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych nie daje podstaw do uznania, iż poprzez użycie w tym przepisie spójnika „i” zawiera on koniunkcję oznaczającą wymóg łącznego spełnienia dwóch przesłanek niepodlegania obowiązkowi ubezpieczenia społecznego przez obywateli państw obcych (ci, którzy spełniają po pierwsze – warunek braku stałego pobytu na obszarze Państwa polskiego i po drugie – warunek zatrudnienia w wymienionych placówkach). Sąd Najwyższy uznał, że użycie w art. 5 ust. 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych spójnika „i” stanowi koniunkcję (złączenie) dwóch zdań, odnoszących się do niezależnych od siebie dwóch kategorii określonych w nim osób, niepodlegających obowiązkowi ubezpieczenia społecznego (ci, których pobyt na obszarze Rzeczpospolitej Polskiej nie ma charakteru stałego i ci, którzy są zatrudnieni w wymienionych placówkach niezależnie od charakteru pobytu na obszarze Rzeczpospolitej Polskiej).

Wyroki zapadłe w powołanych sprawach wydane zostały w oparciu o tożsamy stan faktyczny i w oparciu o te same przepisy prawa.

Zatem w przedmiotowej sprawie, stanowisko Wnioskodawcy jest zbieżne z ugruntowaną linią orzecznictwa Sądu Najwyższego. Wnioskodawca nie ma więc obowiązku odprowadzania składek z ubezpieczenia społecznego, o których mowa w ustawie SUS w przypadku w przyszłości zatrudnianych cudzoziemców, ponieważ zatrudnienie cudzoziemców następuje na pobyt czasowy, nie mający charakteru stałego, a zatrudnieni obecnie i w przyszłości cudzoziemcy nie posiadają i nie będą posiadać kart stałego pobytu. Sąd Apelacyjny w Łodzi w wyroku z dnia 3 kwietnia 2013r., III Aua 1089/12 wskazał, że „z faktu posiadania karty stałego pobytu daje się wyprowadzić domniemanie, że pobyt cudzoziemca na terytorium Polski ma charakter stały lecz strona może w procesie wykazać okoliczności przeciwne w celu obalenia domniemania”.

26 sierpnia 2020r. Zakład skierował do Przedsiębiorcy wezwanie o uzupełnienie wniosku poprzez

1. wskazanie kto jest wnioskodawcą i danych identyfikacyjnych (NIP) wnioskodawcy ujawnionych w Krajowym Rejestrze Sądowym,
2. wskazanie, czy przedmiotem wniosku jest zdarzenie przyszłe czy stan faktyczny;

3. wskazanie z jakiego tytułu osoby spoza Unii Europejskiej, które Przedsiębiorca zatrudnia lub zamierza zatrudniać na podstawie umowy zlecenia — wymienione w pkt od 1 do 4 (lub w pkt od 1 do 8) złożonego wniosku, w tym również nie będące rezydentami podatkowymi na terytorium Polski, będą zgłaszane do ubezpieczenia zdrowotnego a w konsekwencji, tytułu który jest/będzie również podstawą do naliczania i odprowadza składki na ubezpieczenie zdrowotne Tych osób oraz zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych;
4. wskazanie czy zawarte/zawierane umowy zlecenia z osobami spoza UE —wymienionymi w pkt 1 do 8 złożonego wniosku, będą odpłatne tj. czy będą stanowiły przychód z tytułu wykonywanej umowy zlecenia w rozumieniu przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Dnia 10 września 2020r. Przedsiębiorca złożył do Zakładu pisemną odpowiedź na wezwanie Organu Rentowego z dnia 26 sierpnia 2020 roku, w której wskazał:

1.Wniosek z dnia 06 sierpnia 2020 roku wnioskodawcy  (…), dotyczy wydania interpretacji indywidualnej w zakresie obowiązku podlegania ubezpieczeniom społecznym odwołującego dotyczy stanu przyszłego:

2.Intencją (…) jest uzyskanie Indywidualnej interpretacji w zakresie wszystkich przedstawionych zdarzeń przyszłych (od 1 do 8). Niżej wskazane zdarzenia przyszłe dotyczą również uzasadnienia wniosku, a to:

1.Zleceniobiorców spoza UE, osoby z Republiki Białorusi, Republiki Gruzji lub Ukrainy na podstawie § 2 Rozporządzenia Ministra rodziny, pracy i polityki społecznej z dnia 8 grudnia 2017 r. Dz.U, 2017 poz. 2349 w sprawie państw, do których obywateli stosuje się niektóre przepisy dotyczące zezwolenia na pracę sezonową oraz przepisy dotyczące oświadczenia o powierzeniu wykonywania pracy cudzoziemcowi, na okres pracy wynoszący łącznie nie dłużą niż 6 miesięcy w ciągu kolejnych 12 miesięcy.

2. Zleceniobiorców spoza UE, osoby z Republiki Białorusi, Republiki Gruzji lub Ukrainy na podstawie § 2 Rozporządzenia Ministra rodziny, pracy i polityki społecznej z dnia 8 grudnia 2017 r., Dz.U. 2017 poz. 2349 w sprawie państw, do których obywateli stosuje się niektóre przepisy dotyczące zezwolenia na pracę sezonową oraz przepisy dotyczące oświadczenia o powierzeniu wykonywania pracy cudzoziemcowi, na okres pracy wynoszący łącznie nie dłużej niż 6 miesięcy w ciągu kolejnych 12 miesięcy, a którzy nie są rezydentami podatkowymi na terytorium Polski.

3. Zleceniobiorców spoza UE, osoby z Ukrainy, Republiki Gruzji, Republiki Białorusi, które uzyskały zezwolenie typu A na pobyt czasowy i pracę cudzoziemca na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej – na podstawie art. 10 ust. 2 pkt 3 i 88 pkt 1 ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy z dnia 20 kwietnia 2004 roku oraz art. 104 ustawy z dnia 14 czerwca 1960r. – Kodeks postępowania administracyjnego.

4. Zleceniobiorców spoza UE, osoby z Ukrainy, Republiki Gruzji, Republiki Białorusi, które uzyskały zezwolenie typu A na pobyt czasowy i pracę cudzoziemca na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej – na podstawie art. 10 ust. 2 pkt 3 i 88 pkt 1 ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy z dnia 20 kwietnia 2004 roku oraz art. 104 ustawy z dnia 14 czerwca 1960r. – Kodeks postępowania administracyjnego, a którzy nie są rezydentami podatkowymi na terytorium Polski.

5. Zleceniobiorców spoza UE, osoby z Ukrainy, Republiki Gruzji, Republiki Mołdawii, Republiki Białorusi, które uzyskały zezwolenie na pracę i pobyt czasowy do trzech lat – na podstawie art. 114, art. 98 ust 1 i 2. art. 104, art. 118 ust. 1, art. 240 pkt 1 art. 242 ustawy z dnia 12 grudnia 2013r. o cudzoziemcach.

6. Zleceniobiorców spoza UE, osoby z Ukrainy, Republiki Gruzji, Republiki Mołdawii, Republiki Białorusi, które uzyskały zezwolenie na pracę i pobyt czasowy do trzech lat – na podstawę art. 114, art. 98 ust 1 i 2, art. 104, art. 118 ust. 1, art. 240 pkt 1, art. 242 ustawy z dnia 12 grudnia 2013r. o cudzoziemcach, a którzy nie są rezydentami podatkowymi na terytorium Polski.

7.Zleceniobiorców spoza UE, osoby z Ukrainy. Republiki Gruzji, Republiki Białorusi, na podstawie art. 88n – 88y ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy z dnia 20 kwietnia 2004 roku oraz art. 104 ustawy z dnia 14 czerwca 1960r. – Kodeks postępowania administracyjnego – tzw. „praca sezonowali.

8.Zleceniobiorców spoza UE, osoby z Ukrainy, Republiki Gruzji, Republiki Białorusi, na podstawie art.88n – 88y ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy z dnia 20 kwietnia 2004 roku oraz art. 104 ustawy z dnia 14 czerwca 1960r, – Kodeks postępowania administracyjnego – tzw. „praca sezonowa”, a którzy nie są rezydentami podatkowymi na terytorium Polski.

3.Wnioskodawca, zawierając umowy zlecenia z cudzoziemcami zatrudnionymi w sposób opisany w punktach od 1 do 8, a zatem z pobytem nie mającym charakteru stałego, dokonywać będzie zgłoszenia tych osób do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych i odprowadzać składki, o których mowa w ustawie o SUS tj. składki zdrowotne i zaliczki na podatek dochodowy na podstawie zawartych umów zlecenia;

4.umowy zlecenia zawierane z obcokrajowcami będą odpłatne oraz będą stanowiły przychód z tytułu wykonywanej umowy zlecenia w rozumieniu przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Mając na uwadze treść wniosku oraz obowiązujące przepisy, Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie zważył, co następuje:

Zagadnienia dotyczące podlegania ubezpieczeniom społecznym i opłacania składek na te ubezpieczenia regulują przepisy ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych. W myśl art. 6 ust. 1 pkt 4, art. 12 ust. 1 oraz art. 13 pkt 2 przywołanej ustawy osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej wykonują pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu od dnia oznaczonego w umowie jako dzień rozpoczęcia jej wykonywania do dnia rozwiązania lub wygaśnięcia tej umowy. Zgodnie z art. 11 ust. 1 powołanej ustawy zleceniobiorcy mogą podlegać ubezpieczeniu chorobowemu dobrowolnie, na swój wniosek.

Ustawa ❑ systemie ubezpieczeń społecznych w zakresie podlegania ubezpieczeniom społecznym nie posługuje się kryterium obywatelstwa, czy np. miejsca zamieszkania lub pobytu. Oznacza to, że obowiązkiem ubezpieczeń społecznych są objęci także cudzoziemcy, o ile spełniają warunki do podlegania ubezpieczeniom społecznym, a tak jest gdy z cudzoziemcem zostaje zawarta umowa o pracę lub też umowa zlecenia. Istotnym dla objęcia obowiązkiem ubezpieczeń społecznych jest więc:

– fakt zawarcia z polskim podmiotem np. umowy o pracę lub umowy zlecenia, czyli umowy rodzącej zgodnie z przepisami obowiązek ubezpieczeń społecznych oraz

– wykonywanie pracy w ramach tej umowy na obszarze Polski.

Z powyższego wynika, że przepisy ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych nie uzależniają objęcia ubezpieczeniami społecznymi od posiadanego obywatelstwa, miejsca zamieszkania czy pobytu, jak od tego przez jaki czas praca jest świadczona, natomiast istotnym jest fakt zawarcia z polskim podmiotem umowy, która rodzi zgodnie z polskimi przepisami obowiązek ubezpieczeń społecznych oraz wykonywanie pracy w ramach takiej umowy na obszarze Polski. Jedynie ratyfikowana umowa międzynarodowa, jako prawo nadrzędne może wykluczyć zastosowanie polskich przepisów w tym zakresie. Cudzoziemiec zatrudniony w Polsce nie będzie podlegał ustawodawstwu polskiemu w zakresie ubezpieczeń społecznych, jeśli obowiązek taki wyklucza umowa międzynarodowa, której Polska jest stroną lub prawo wspólnotowe.

Ponadto w myśl art. 5 ust. 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych nie podlegają ubezpieczeniom społecznym określonym w tej ustawie obywatele państw obcych, których pobyt na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej nie ma charakteru stałego i którzy są zatrudnieni w obcych przedstawicielstwach dyplomatycznych, urzędach konsularnych, misjach, misjach specjalnych, lub instytucjach międzynarodowych, chyba że umowy międzynarodowe stanowią inaczej.

Jak zauważył Sąd Najwyższy w wyroku z 12 lipca 2017 r. (sygn. akt II UK 295/16) termin „nie podlegają ubezpieczeniom społecznym obywatele państw obcych, których pobyt na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej nie ma charakteru stałego”, należy dekodować w powiązaniu z systemem ubezpieczenia społecznego, a nie przez odwoływanie się do przepisów o charakterze meldunkowym, ilościowym (…) punktem odniesienia dla wyjaśnienia kwestii, czy pobyt cudzoziemca nie ma charakteru stałego jest wymieniony w tym przepisie obowiązek podlegania ubezpieczeniom społecznym. Skoro ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych określa zasady podlegania ubezpieczeniom społecznym, to podlegają im także obywatele państw obcych, którzy podejmują działalność stanowiącą podstawę objęcia ich obowiązkowym ubezpieczeniem społecznym G..) Stały pobyt to pobyt niezmienny w danym okresie, czyli w okresie realizacji podstawy ubezpieczenia, przy czym nie ma większego znaczenia okoliczność dotycząca tego, jaką administracyjną gwarancję prowadzenia działalności lub zapewnienie pobytu miał w Polsce obywatel państwa obcego. (…) O tym czy dany pobyt ma charakter stały nie decyduje więc stały pobyt w sensie długotrwałości i stałości pobytu na terenie Rzeczypospolitej Polskiej, albowiem w takim wypadku wyłączeniu z ubezpieczeń społecznych podlegają ci cudzoziemcy, których pobyt nie ma „takich cech”, choć spełniałyby warunki podlegania obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym (…)”. Podobnie w kwestii podlegania ubezpieczeniom społecznym przez cudzoziemców wykonujących m.in. umowy zlecenia wypowiedział się Sąd Apelacyjny we Wrocławiu w wyrokach z 13 grudnia 2016r. (111 AUa 1250/16 i z 20 grudnia 2016r. (III AUa 1249/16).

Zbieżny z argumentacją Zakładu jest również wydany w tożsamej sprawie i w oparciu o te same przepisy prawa – wyrok Sądu Najwyższego z 1 października 2019r. (sygn. I UK 194/18),
w którym Sąd uchylił wyrok Sądu Apelacyjnego i oddalił odwołanie od decyzji Zakładu, wskazując że: „Z art. 5 ust. 2 ustawy z 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych nie wynika wymóg łącznego spełnienia dwóch wymienionych w tym przepisie przesłanek niepodlegania obowiązkowi ubezpieczenia społecznego przez obywateli państw obcych. Przepis ten kreuje dwie niezależne od siebie kategorie określonych w nim osób, które obowiązkowi temu nie podlegają. Są nimi — po pierwsze — obywatele państw obcych, których pobyt na obszarze Polski nie ma charakteru stałego oraz — po drugie — obywatele państw obcych, których zatrudnieni są w wymienionych w tym przepisie placówkach” oraz, że „Z takiej wykładni art. 5 ust. 2 ustawy systemowej wynika, że zarówno w przypadku pracowniczego tytułu do podlegania ubezpieczeniom społecznym, jak i tytułu wynikającego z wykonywania umowy zlecenia sam zamiar czasowego przebywania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, czy też legitymowanie się jedynie zezwoleniem na pobyt czasowy nie mają rozstrzygającego znaczenia. Istotne jest jedynie, czy podczas wykonywania wyżej wymienionych działalności można mówić o stałym przebywaniu danej osoby na terytorium Polski. W konsekwencji (…) stałe przebywanie w Polsce w okresie wykonywania tych czynności (np. zamieszkanie w Polsce i prowadzenie wykładów lub badań przez jeden semestr), chociażby przez krótki (sumarycznie) okres czasu determinowany czasowym zezwoleniem na pobyt będą prowadzić do objęcia polskim systemem ubezpieczeń społecznych.”

Podobnie wyroki (wyrok Sądu Najwyższego z 6 września 2011r. I UK 60/11 LEX nr 11022994; z 17 września 2009r., II UK 11/09, OSNP 2011 nr 9-10, poz. 134).

W uzasadnieniu wyroku Sądu Najwyższego z 17 września 2009r. (II UK 11/09) wskazano, że „charakter pobytu — stały albo a contrario niestały z art. 5 ust. 2 ustawy systemowej —występuje tu w relacji do powszechnego obowiązku podlegania ubezpieczeniom społecznym, czyli do podstawy ubezpieczenia. Nie zależy więc od tego jaki zamiar co do okresu przebywania w Polsce ma cudzoziemiec. W żadnej mierze art. 5 ust. 2 nie zmienia też podstawowej reguły, że obowiązek ubezpieczenia społecznego, również wobec obywateli państw obcych powstaje z chwilą rozpoczęcia wykonywania pozarolniczej działalności – art. 13 pkt 4 ustawy systemowej. Wprawdzie przedmiot sprawy obejmuje jedynie podstawę ubezpieczenia z art. 6 ust. 1 pkt 5 w związku z art. 8 ust. 6 pkt 4 ustawy systemowej (wspólnika jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością), to uprawnione jest ogólne stwierdzenie, że przepis art. 5 ust. 2 ustawy wcale nie zawęża swego zakresu tylko do takiej podstawy ubezpieczenia. Stanowi regułę uniwersalną, gdyż nie rozróżnia podstaw ubezpieczenia z art. 6 ustawy systemowej. Poprzestając na stanie faktycznym sprawy można więc przyjąć, że stały pobyt w rozumieniu art. 5 ust. 2 ustawy systemowej oceniany jest w zależności od realizacji działalności, z której wynika ustawowy obowiązek podlegania ubezpieczeniom społecznym. Zatem stały pobyt to pobyt niezmienny w danym okresie, czyli w okresie realizacji podstawy ubezpieczenia. (…) Nie decyduje więc stały pobyt w sensie „długotrwałości i stałości pobytu na ternie Rzeczypospolitej Polskiej”, tak jak to ujął Sąd Okręgowy i jak uważa skarżący gdyż wówczas wyłączeni z ubezpieczeń społecznych byliby cudzoziemcy, których pobyt nie ma „takich cech”, choć spełnialiby warunki podstawy podlegania obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym jako wspólnik jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. Przeciwne założenie byłoby sprzeczne z regulacją art. 6 ust. 1 pkt 5 w związku z art. 8 ust. 6 pkt 4 ustawy systemowej. Trudno też zakładać, że należałoby tu przyjąć jakiś bliżej nieokreślony czas karencji, polegający na okresowym zwolnieniu z ubezpieczenia, mimo realizacji działalności stanowiącej tytuł podlegania obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym albo że dopiero po upływie bliżej nieokreślonego terminu miałoby niejako ex post powstać ubezpieczenie za okres wcześniejszy. Uzyskanie przez cudzoziemca zezwolenia na pobyt na czas oznaczony wcale nie przeczy stałemu pobytowi w rozumieniu art. 5 ust. 2 ustawy systemowej, jako że nawet taki pobyt jest również stały w sensie „niezmienny” w danym okresie. (…)

Należy wskazać na uzasadnienie postanowienia SN z dnia 19 czerwca 2018r., w którym SN odmówił przyjęcia skargi kasacyjnej przedsiębiorcy do rozpoznania i podkreślił w tymże uzasadnieniu, iż dla stwierdzenia czy cudzoziemiec podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym istotne jest istnienie tytułu podlegania ubezpieczeniom społecznym, a nie czas trwania jego pobytu w Polsce. Tym samym to, ze według podanego we wniosku stanu faktycznego cudzoziemcy mieliby przyjeżdżać na czas oznaczony nie oznacza, ze ich pobyt nie ma charakteru stałego. Stosownie do orzecznictwa SN „pobyt stały to pobyt niezmienny w danym okresie, czyli w okresie realizacji podstawy ubezpieczenia (zob. wyrok Sądu najwyższego z dnia 6 września 2011r., I UK 60/11, LEX nr 1102994). Nie ma zatem znaczenia, czy pobyt ten jest na czas oznaczony (krótki) — jak wskazano we wniosku — czy nieoznaczony (bezterminowy). ,Uzyskanie przez cudzoziemca zezwolenia na pobyt na czas oznaczony wcale nie przeczy stałemu pobytowi w rozumieniu art. 5 ust. 2 ustawy systemowej, jako że nawet taki pobyt jest również stały w sensie „niezmienny” w danym okresie” (zob. wyrok SN z dnia 17 września 2009r. II UK 11/09, OSNP 2011 nr 9-10, poz. 134). Sąd Najwyższy zwrócił uwagę, że „kluczowe w sprawie pojęcie pobytu stałego z art. 5 ust. 2 ustawy systemowej nie może bezpośrednio zależeć od przepisów ustawy o cudzoziemcach z 1997 i z 2003r., a ściślej od czasu, na który cudzoziemcowi udziela się zezwolenia na pobyt w Polsce. Nie jest uprawnione założenie skarżącego wykluczające z pojęcia pobytu stałego w rozumieniu art. 5 ust. 2 ustawy systemowej pobytu cudzoziemca na podstawie zezwolenia na pobyt na czas nieoznaczony i akceptujące taki stały pobyt dopiero w przypadku zezwolenia na pobyt na czas nieoznaczony (art. 19 ust. 4 ustawy o cudzoziemcach z 1997 r.) albo zezwolenia na pobyt rezydenta długoterminowego WE (art. 65 ust. 7 ustawy o cudzoziemcach z 2003r.).

Powołane powyżej orzecznictwo SN wyraźnie wskazuje, iż w obliczu wykonywania pracy przez cudzoziemca na terenie RP nie ma znaczenia charakter formalny jego pobytu i uzyskane zezwolenia na pracę. Z punktu widzenia prawa ubezpieczeń społecznych znaczenie ma fakt zawarcia z polskim podmiotem umowy rodzącej obowiązek ubezpieczeń społecznych oraz podejmowanie na terenie RP aktywności, z którą wiąże się obowiązek ubezpieczeń społecznych.

Wobec powyższego w przedstawionym przez Przedsiębiorcę opisie zdarzeń przyszłych art. 5 ust. 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych nie znajduje zastosowania i został przez Przedsiębiorcę błędnie wykorzystany do opisanej sytuacji przyszłej. Nie jest istotnym pobyt cudzoziemca na terenie RP, a istotnym z punktu widzenia obowiązku ubezpieczeń społecznych jest jak wskazano, fakt zawarcia oraz wykonywanie przez cudzoziemców na terenie RP umów zlecenia. Opisane osoby, które będą wykonywać odpłatne umowy zlecenia, zawarte z Przedsiębiorcą będą podlegały ubezpieczeniom społecznym na podstawie art. 6 ust. 1 pkt 4 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych na zasadach przewidzianych dla zleceniobiorców.

W konsekwencji, stanowisko Przedsiębiorcy w zakresie przedstawionym w sentencji niniejszej decyzji uznać należy za nieprawidłowe.

źródło: https://bip.zus.pl

Wytłuszczenia dokonane przez redakcję