Interpretacja ZUS Oddział w Lublinie z 29-11-2019 r. – WPI/200000/43/1058/2019

Zasady podlegania w Polsce ubezpieczeniom zusowskim przez obcokrajowców

UZASADNIENIE

W dniu 13 listopada 2019 r do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie wpłynął wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej przepisów złożony przez (…)

Wyczerpujący opis stanu faktycznego oraz zdarzenia przyszłego

Podstawa prawna wniosku: art 83d ustawy z dnia 13 października 1998 r o systemie ubezpieczeń społecznych (…) w zw. z art. 34 ust. 1,2,3, i 5 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. prawo przedsiębiorców (Dz. U. z 2018 r. poz. 646)

Wnioskodawca w ramach prowadzonej działalności gospodarczej zatrudnia:

1. Zleceniobiorców spoza UE, osoby z Ukrainy, Republiki Gruzji na postawie § 2 Rozporządzenia Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 8 grudnia 2017 r. D7.U.2017 poz. 2349 w sprawie państw, do których obywateli stosuje się niektóre przepisy dotyczące zezwolenia na pracę sezonową oraz przepisy dotyczące oświadczenia o powierzeniu wykonywania pracy cudzoziemcowi, na okres pracy wynoszący łącznie nie dłużej niż 6 miesięcy w ciągu kolejnych 12 miesięcy.

Wnioskodawca w ramach prowadzonej działalności gospodarczej ma zamiar zatrudniać na podstawie umowy zlecenia:

2. Zleceniobiorców spoza UE, osoby z Republiki Gruzji lub Ukrainy n3 podstawie § 2 Rozporządzenia Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 8 grudnia 2017 r. Dz.U.2017 poz. 2340 w sprawie państw, do których obywateli stosuje się niektóre przepisy dotyczące zezwolenia na pracę sezonową oraz przepisy dotyczące oświadczenia o powierzeniu wykonywania pracy cudzoziemcowi, na okres pracy wynoszący łącznie nie dłużej niż 6 miesięcy z ciągu kolejnych 12 miesięcy
3. Zleceniobiorców spoza UE, osoby z Ukrainy, Republiki Gruzji, które uzyskały zezwolenie typu A na pobyt czasowy i pracę cudzoziemca na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej – na podstawie art. 10 ust. 2 pkt 3 i 88 pkt 1 ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy z dnia 20 kwietnia 2004 roku oraz art. 104 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r – Kodeks postępowania administracyjnego.
4. Zleceniobiorców spoza UE, osoby z Ukrainy, Republiki Gruzji, które uzyskały zezwolenie na pracę i pobyt czasowy do trzech lat – na podstawie art. 114, art. 98 ust. 1 i 2, art. 104, art. 118 ust. 1. art. 240 pkt 1 art. 242 ustawy z dnia 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach.

Wnioskodawca jest pracodawcą, działającym jako spółka prawa handlowego, posiada czynny wpis do Rejestru Przedsiębiorców Na podstawie umów zleceń zatrudnia obywateli Ukrainy, obywateli Republiki Gruzji i ma zamiar zatrudniać w ramach umowy zlecenia obywateli z Ukrainy, Republiki Gruzji, którzy nie posiadają i nie będą posiadać kart stałego pobytu na terytorium RP w sposób opisany w pkt 1.2,3,4 wniosku, a zatem z pobytem czasowym od 1 miesiąca do 3 lat Zatem ich pobyt nie będzie miał charakteru stałego. W zależności od legalizacji pobytu cudzoziemcy przebywać będą na podstawie stosownych wiz lub na podstawie tzw .ruchu bezwizowego” lub innych podstaw legalnego pobytu wymaganych przepisami prawa. W ramach prowadzonej działalności gospodarczej Wnioskodawca ma zawarte oraz zawiera umowy handlowe oraz świadczenia usług pracowniczych z partnerami biznesowymi, których siedziba znajduje się na terytorium RP Zleceniobiorcy Wnioskodawcy wykonują oraz będą wykonywać czynności zlecenia zgodnie z zawartymi umowami z partnerami biznesowymi Płatnika.

Wnioskodawca, zawierając umowy zlecenia z cudzoziemcami zatrudnionymi w sposób opisany powyżej, a zatem z pobytem mającym charakter tymczasowy, dokonuje zgłoszenia tych osób do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych i odprowadza składki, o których mowa w ustawie o SUS tj. składki zdrowotne i zaliczki na podatek dochodowy

Wnioskodawca wnosi o wydanie interpretacji czy obecnie zatrudnieni oraz zatrudnieni w przyszłości przez Wnioskodawcę obywatele osoby z Ukrainy, Republiki Gruzji, w sposób opisany w punkcie 1,2,3,4 z którymi Wnioskodawca ma zawarte umowy zlecenia oraz ma zamiar zawrzeć umowy zlecenia, których to pobyt w Polsce ma charakter czasowy (tj. pobyt nie ma charakteru stałego) podlegają obowiązkowi ubezpieczenia społecznego w Polsce w świetle Ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych?

Stanowisko Wnioskodawcy

Stanowisko Wnioskodawcy przedstawia się następująco tj obecnie zatrudniani oraz zatrudnieni w przyszłości przez Wnioskodawcę obywatele osoby z Ukrainy, Republiki Gruzji, w sposób opisany jak wyżej w punkcie 1,2,3,4 z którymi Wnioskodawca ma zawarte umowy zlecenia oraz będzie zawierał umowy zlecenia, których to pobyt w Polsce ma charakter tymczasowy (tj. pobyt nie ma charakteru stałego), którzy nie posiadają kart stałego pobytu – na podstawie art. 5 ust. 2 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U.2013, 1442, dalej Ustawa SUS) nie podlegają ubezpieczeniom społecznym określonym w ustawie SUS.

Stanowisko Wnioskodawcy oparte jest na treści art. 5 ust. 2 ustawy SUS, który stanowi, że; „Nie podlegają ubezpieczeniom społecznym określonym w ustawie obywatele państw obcych, których pobyt na obszarze Rzeczpospolitej Polskiej nie ma charakteru stałego i którzy są zatrudnieni w obcych przedstawicielstwach dyplomatycznych, urzędach konsularnych, misjach, misjach specjalnych lub Instytucjach międzynarodowych, chyba że umowy międzynarodowe stanowią inaczej”

Zgodnie z treścią art. 1 ustawy SUS; ubezpieczenia społeczne obejmują:

• ubezpieczenia emerytalne;
• ubezpieczenia rentowe;
• ubezpieczenie w razie choroby i macierzyństwa, zwane dalej „ubezpieczeniem chorobowym”;
• ubezpieczenie z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych, zwane dalej „ubezpieczeniem wypadkowym”.

Według Wnioskodawcy zakresem przedmiotowym art. 5 ust. 2 SUS są objęci zarówno obywatele państw obcych zatrudnieni w placówkach wymienionych w tym przepisie (niezależnie od charakteru ich pobytu na obszarze Rzeczpospolitej Polskiej), jak również obywatele państw obcych niezatrudnieni w takich palcówkach, o ile tylko ich pobyt na obszarze Rzeczpospolitej Polskiej nie ma i będzie miał charakteru stałego

Opinia Wnioskodawcy jest w pełni zgodna z ugruntowaną, wieloletnią linią orzeczniczą sądów polskich, w szczególności Sądu Najwyższego, który wielokrotnie podejmował to zagadnienie, za każdym razem orzekając w sposób zgodny ze stanowiskiem Wnioskodawcy (zob. w szczególności wyrok Sądu Najwyższego z dnia 6 września 2011 r. (I UK 60/11), wyrok Sądu Najwyższego 2 dnia 16 czerwca 2011 r. (III UK 215/10), wyrok Sądu Najwyższego z dnia 17 stycznia 2007 r (I UK 225/06), wyrok Sądu Najwyższego z dnia 28 maja 2008 r. (I UK 303/07). wyrok Sądu Najwyższego z dnia 6 stycznia 2009 r. (II UK 116/08).

W szczególności Wnioskodawca opiera swoją wykładnię na stwierdzeniu zawartym w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 6 stycznia 2009 r. (II UK 116/08), zgodnie 2 którym art. 5 ust. 2 ustawy z dnia 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych powinien być odczytywany w ten sposób, ze me podlegają ubezpieczeniom społecznym określonym w ustawie po pierwsze – obywatele państw obcych, których pobyt na obszarze Rzeczpospolitej Polskiej nie ma charakteru stałego i po drugie obywatele państw obcych, którzy są zatrudnieni w placówkach wymienionych w drugim członie tego przepisu. W konsekwencji oznacza to, że zakresem przedmiotowym art. 5 ust. 2 ustawy systemowej są objęci zarówno obywatele państw obcych zatrudnieni w palcówkach wymienionych w tym przepisie (niezależnie od charakteru Ich pobytu na obszarze Rzeczpospolitej Polskiej}, jak również obywatele państw obcych niezatrudnieni w takich palcówkach, o ile ich pobyt nie ma charakteru stałego.

Na uwagą zasługuje również wyroku Sądu Najwyższego z dnia 28 maja 2008 r (l UK 303/07), zgodnie z którym wykładnia art. 5 ust. 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych nie daje podstaw do uznania, iż przez użycie w tym przepisie spójnika „i” zawiera on koniunkcję oznaczającą wymóg łącznego spełnienia dwóch przesłanek niepodlegania obowiązkowi ubezpieczenia społecznego przez obywateli państw obcych (ci, którzy spełniają po pierwsze – warunek braku stałego pobytu na obszarze Państwa polskiego i po drugie – warunek zatrudnienia w wymienionych placówkach), Sąd Najwyższy uznał, ze użycie w aa. 5 ust. 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych spójnika j” stanowi koniunkcję (złączenie) dwóch zdań, odnoszących się do niezależnych od siebie dwóch kategorii określonych w nim osób. niepodlegających obowiązkowi ubezpieczenia społecznego (ci. których pobyt no obszarze Rzeczpospolitej Polskiej nie ma charakteru stałego i ci, którzy są zatrudnieni w wymienionych placówkach niezależnie od charakteru pobytu na obszarze Rzeczpospolitej Polskiej).

Wyroki zapadłe w powołanych sprawach wydane zostały w oparciu o tożsamy stan faktyczny i w oparciu o te same przepisy prawa.

Zatem w przedmiotowej sprawie, stanowisko Wnioskodawcy jest zbieżne z ugruntowaną linią orzecznictwa Sądu Najwyższego Wnioskodawca nie ma więc obowiązku odprowadzania składek z ubezpieczenia społecznego, o których mowa w ustawie SUS w przypadku obecnie oraz w przyszłości zatrudnianych cudzoziemców, ponieważ zatrudnienie cudzoziemców następuje na pobyt czasowy, nie mający charakteru stałego, a zatrudnieni obecnie i w przyszłości cudzoziemcy nie posiadają i nie będą posiadać kart stałego pobytu

Sąd Apelacyjny w Łodzi w wyroku z dnia 3 kwietnia 2013 r., III Aua 1089/12 wskazał, że „z faktu posiadania karty stałego pobytu daje się wyprowadzić domniemanie, że pobyt cudzoziemca na terytorium Polski mu charakter stoły, lecz strona może w procesie wykazać okoliczności przeciwne w celu obalenia domniemania”.

Opłaty od wydanej interpretacji wynoszą:

1. stany faktyczne:
2. pkt 1 – 2 x 40 zł (obywatele Ukrainy, obywatele Republiki Gruzji)

2 zdarzenia przyszłe:

1. pkt 2 – 2 x 40 zł (obywatele Ukrainy, obywatele Republiki Gruzji)
2. pkt 3 – 2 x 40 zł (obywatele Ukrainy, obywatele Republiki Gruzji)
3. pkt 4 – 2 x 40 zł (obywatele Ukrainy, obywatele Republiki Gruzji}.

Mając na uwadze treść wniosku oraz obowiązujące przepisy, Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie zważył, co następuje:

Zgodnie z aa 34 ust 1 ustawy Prawo przedsiębiorców, przedsiębiorca może złożyć do właściwego organu lub właściwej państwowej jednostki organizacyjnej wniosek o wydanie wyjaśnienia, co do zakresu i sposobu stosowania przepisów, z których wynika obowiązek świadczenia przez przedsiębiorcę daniny publicznej oraz składek na ubezpieczenia społeczne lub zdrowotne, w jego indywidualnej sprawie (interpretacja indywidualna). W myśl ustępu 5 powołanego powyżej artykułu udzielenie interpretacji indywidualnej następuje w drodze decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Jednocześnie stosownie do art. 83d ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, Zakład wydaje interpretacje indywidualne, wyłącznie w zakresie obowiązku podlegania ubezpieczeniom społecznym, zasad obliczania składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, fundusz Pracy, Solidarnościowy Fundusz Wsparcia Osób Niepełnosprawnych, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych I Fundusz Emerytur Pomostowych oraz podstawy wymiaru tych składek

Oddział zwraca uwagę, że wydając Interpretację organ nie ustanawia żadnej normy indywidualnej, lecz jedynie przedstawia swój pogląd dotyczący rozumienia treści przepisów prawa, z których wynika obowiązek świadczenia składek na ubezpieczenia społeczne i sposobu ich zastosowania w odniesieniu do określonej sprawy indywidualnej, której zakres przedmiotowy jest zakreślony stanem faktycznym/zdarzeniem przyszłym przedstawionym przez Wnioskodawcę. Pełną wiedzę o stanie taktycznym/zdarzeniu przyszłym czerpie wyłącznie z wniosku Wnioskodawcy nie posiadając kompetencji do jego weryfikowania w oparciu o posiadane informacje. W toku tego postępowania organ nie pełni roli kontrolnej, nie dokonuje oceny zachowania lub zaniechania przedsiębiorcy pod kątem jego prawidłowości. Celem interpretacji jest umożliwienie przedsiębiorcy uzyskania informacji w przedmiocie obowiązków wiążących się z opłacaniem składek na ubezpieczenia społeczne i chronienie w ten sposób takiego przedsiębiorcy przed ryzykiem błędnego zastosowania przez niego danego przepisu.

Zasady podlegania ubezpieczeniom społecznym regulują przepisy ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tj. Dz. U. z 2019 r. poz. 300 ze zm.). Ubezpieczeniom społecznym podlega obowiązkowo osoba, która posiada określony tytuł do ubezpieczeń wskazany przez ustawodawcę. W art. 6 ust. 1 ww. ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych zostały wymienione wszystkie podmioty objęte obowiązkiem ubezpieczenia emerytalnego i ubezpieczeń rentowych. Powyższy katalog jest wyczerpujący i ma charakter zamknięty co oznacza, że do rozstrzygnięcia obowiązku podlegania ubezpieczeniom społecznym konieczne jest ustalenie czy dana osoba posiada jeden z tytułów ubezpieczenia określonym tym przepisem.

W myśl z art. 6 ust. 1 pkt 4 oraz art 12 ust. 1 powołanej ustawy o systemie ubezpieczeń społecznej, osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są osobami wykonującymi pracę na podstawie umowy agencyjnej, umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie i Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia oraz osoby z nimi współpracujące podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym oraz ubezpieczeniu wypadkowemu. W myśl art. 11 ust. powołanej ustawy osoby te mogą podlegać dobrowolnie ubezpieczeniu chorobowemu na swój wniosek.

Z powyższego wynika, że przepisy cytowanej ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych w zakresie podlegania ubezpieczeniom społecznym nie uzależniają objęcia ubezpieczeniami od posiadanego obywatelstwa, miejsca zamieszkania czy pobytu jak również od tego przez jaki czas praca jest świadczona (czy przez okres do 6 miesięcy, czy przez okres do trzech lat).

Natomiast istotnym jest fakt zawarcia z polskim podmiotem umowy rodzącej zgodnie z przepisami obowiązek ubezpieczeń społecznych oraz wykonywanie pracy w ramach tych umów na obszarze Polski Jedynie ratyfikowana umowa międzynarodowa, jako prawo nadrzędne, może wykluczyć zastosowanie polskich przepisów w tym zakresie.

Jednocześnie należy zaznaczyć, że w myśl art. 5 ust. 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, nie podlegają ubezpieczeniom społecznym określonym w ustawie obywatele państw obcych, których pobyt na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej, nie ma charakteru stałego i którzy są zatrudnieni w obcych przedstawicielstwach dyplomatycznych, urzędach konsularnych, misjach, misjach specjalnych lub instytucjach międzynarodowych, chyba że umowy międzynarodowe stanowią inaczej. Wymienione w ww. przepisie warunki powinny być spełnione łącznie, tzn. osoba jest cudzoziemcem, jej pobyt w Polsce nie może mieć charakteru stałego, jest zatrudniona w obcym przedstawicielstwie dyplomatycznym, urzędzie konsularnym, misjach, misjach specjalnych lub instytucjach międzynarodowych.

Polskim przepisom o ubezpieczeniach społecznych nie podlegają również cudzoziemcy zatrudnieni wprawdzie przez polskie podmioty, ale miejsce wykonywania ich pracy określono poza granicami Polski. Jeśli bowiem miejsce pracy zostało określone za granicą i tam praca jest wykonywana to zatrudniony cudzoziemiec nie jest pracownikiem na obszarze Polski. Elementem zasadniczym, decydującym o objęciu polskimi ubezpieczeniami społecznymi, jest bowiem miejsce wykonywania pracy, nawet jeśli do zawarcia umowy doszło w siedzibie pracodawcy na terenie Polski.

Dokonując analizy zagadnienia przedstawionego przez Wnioskodawcę i jego wątpliwości, a także to, że Wnioskodawca zawarł i w przyszłości będzie zawierał umowy zlecenia między innymi z obywatelami Ukrainy, należy wskazać, że z dniem 1 stycznia 2014 r. weszła z życie Umowa między Rzecząpospolitą Polską a Ukrainą o zabezpieczeniu społecznym z dnia 18 maja 2012 r. razem z Umową zaczęło obowiązywać również Porozumienie Administracyjne z dnia 18 maja 2012 r w sprawie stosowania Umowy między Rzecząpospolitą Polską a Ukrainą o zabezpieczeniu społecznym. Regulacja powyższej umowy wskazuje, że obywatele Jednego Państwa podlegają obowiązkom i korzystają z uprawnień wynikających z ustawodawstwa drugiego Państwa na tych samych warunkach co obywatele tego Państwa, na terytorium którego wykonują pracę – zasada równego traktowania.

Powyższa Umowa przewiduje zasadę miejsca wykonywania pracy. Umowa w żadnym miejscu nie uzasadnia i nie przewiduje możliwości niepodlegania ubezpieczeniom społecznym w miejscu wykonywania pracy od okresu pobytu bądź charakteru pobytu na terytorium Polski zatem, w przedstawionym przez Wnioskodawcę stanie faktycznym i zdarzeniu przyszłym art. 5 ust 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych nie znajduje zastosowania, a opisane osoby, które obecnie wykonują i będą wykonywać na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej umowy zlecenia, które będą zwierane przez Wnioskodawcę z osobami spoza Unii Europejskiej będą podlegać ubezpieczeniom społecznym na zasadach przewidzianych dla zleceniobiorców w myśl art 6 ust. 1 pkt 4 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych.

W wyroku z dnia 12 lipca 2017 r. sygn.. akt II UK 295/16 Sąd Najwyższy zwrócił uwagę na ochronę socjalną (ubezpieczeniową), która jest z kolei konsekwencją posiadanego tytułu do ubezpieczeń społecznych. Jak rozważa Sąd (…) migracja osób jest dziś zjawiskiem powszechnym. Wiąże się ona często z poszukiwaniem procy zarobkowej, a co za tym idzie ujawnia się problem podlegania ubezpieczeniu społecznemu, które jest immamentnie przypisane aktywności zawodowej, skoro ma stanowić zabezpieczenie przez niebezpieczeństwem ryzyk ubezpieczeniowych (choroba, wypadek przy pracy, niezdolność do pracy, wiek, macierzyństwo). (…) Zagadnienie to dotyczy cudzoziemców, którzy podejmuję aktywność zawodową na obszarze kro/u (…) Sąd Najwyższy wskazuje „(…) stały pobyt to pobyt niezmienny w danym okresie, czyli w okresie realizacji podstawy ubezpieczenia, przy czym nie ma większego znaczenia okoliczność dotycząca tego, jaką administracyjną gwarancję prowadzenia działalności lub zapewnienie pobytu miał w Polsce obywatel państwa obcego. (…) O tym. czy dany pobyt ma charakter stały nie decyduje więc stały pobyt w sensie „długotrwałości i stałości pobytu na terenie Rzeczypospolitej Polskiej“, albowiem w takim wypadku wyłączeniu z ubezpieczeń społecznych podlegaliby ci cudzoziemcy, których pobyt nie ma „takich cech” choć spełnialiby warunki podlegania obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym (…). (…) Skoro ustawa a systemie ubezpieczeń społecznych określa zasady podlegania ubezpieczeniom społecznym, to podlegają im także obywatele państw obcych, którzy podejmują działalność stanowiącą podstawę objęcia ich obowiązkowym ubezpieczeniem społecznym (…)

W konsekwencji, uwzględniając przedstawiony we wniosku złożonym w dniu 13 listopada 2019 r opis stanu faktycznego i opis zdarzenia przyszłego, obowiązujące przepisy prawa, własne stanowisko Wnioskodawcy w sprawie, Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie uznał jak w sentencji decyzji

źródło: https://bip.zus.pl

Wytłuszczenia dokonane przez redakcję