Interpretacja ZUS Oddział w Gdańsku z 20-03-2018 r. – DI/100000/43/161/2018

Kiedy świadczenia finansowane z zfśs podlegają zwolnieniu z oskładkowania? ZFŚS a składki ZUS. Kryterium socjalne

UZASADNIENIE

Dnia 12 lutego 2018 r. do Oddziału Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w Gdańsku wpłynął wniosek złożony przez firmę (…) o wydanie pisemnej interpretacji w trybie art. 10 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej. Wniosek został uzupełniony pismem z dnia 6 marca 2018r. doręczonym dnia 8 marca 2018r.

Wnioskodawca wskazał, iż prowadzi działalność transportowo – logistyczną i zatrudnia łącznie prawie (…) pracowników. Spółka prowadzi działalność socjalną dystrybuując środki zgromadzane na rachunku zakładowego funduszu świadczeń socjalnych. Celem łagodzenia różnic w poziomie życia pracowników i ich rodzin, Wnioskodawca zamierza finansować ze środków zakładowego funduszu świadczeń socjalnych zapomogi żywnościowe dla pracowników znajdujących się w najtrudniejszej sytuacji bytowo -socjalnej.

Wnioskodawca zamierza przewidzieć w regulaminie zakładowego funduszu świadczeń socjalnych prawo do przyznawania zapomogi żywnościowej, udzielonej w formie rzeczowej lub pieniężnej w postaci kart przedptaconych. Beneficjentami tej zapomogi będzie tylko grupa pracowników o najtrudniejszej sytuacji socjalno – bytowej, podzielona dodatkowo według kryterium socjalnego, tj. średniego miesięcznego przychodu na osobę w gospodarstwie domowym.

Zapomoga żywnościowa będzie przyznawana pracownikom, którzy złożyli oświadczenie o średnim miesięcznym przychodzie przypadającym na osobę w gospodarstwie domowym, bez konieczności składania odrębnego wniosku i będzie wypłacana co miesiąc przez okres roku, chyba, że sytuacja socjalna pracownika ulegnie zmianie. Regulamin zakładowego funduszu świadczeń socjalnych wprowadza definicję przychodu rozumianego jako: „sumę wszystkich dochodów brutto obejmująca m.in.:

1. wynagrodzenie brutto,
2. wynagrodzenia z tytułu umów cywilnoprawnych,
3. emerytury i renty, zasiłki z ubezpieczenia społecznego,
4. dochody z gospodarstwa rolnego, ustalone do wymiaru podatku rolnego, tj. zgodnie ze stawką za 1 ha przeliczeniowy ogłoszony przez GUS na dany rok,
5. przychody z działalności gospodarczej,
6. stypendia,
7. alimenty,
8. zasiłki dla bezrobotnych,
9. inne niewymienione przychody”.

Z kolei średni miesięczny Przychód na osobę w Gospodarstwie domowym został zdefiniowany jako – „Przychód wszystkich osób tworzących wspólne Gospodarstwo domowe, za rok poprzedzający rok, w którym ustalane są uprawnienia do korzystania ze środków Funduszu, podzielony przez 12 oraz liczbę osób tworzących Gospodarstwo domowe z osobą uprawnioną do korzystania ze świadczeń Funduszu.”

Zapomoga żywnościowa realizowana w formie kart przedptaconych uprawniałyby pracowników wyłącznie do zakupu posiłków w formie produktów spożywczych i usług gastronomicznych. Pracownicy nie będą mieli możliwości wypłaty środków zgromadzonych na karcie w bankomacie i pobrania gotówki. Jednocześnie pracownicy otrzymają do wiadomości i stosowania regulamin korzystania z kart przedptaconych. Zapomoga żywnościowa ma na celu wsparcie elementarnych potrzeb pracownika, dlatego nie będzie można przez nią nabywać produktów innych żywieniowe, a zakazem będzie objęte także nabywanie alkoholu.

Wnioskodawca zadał pytanie czy wartość przekazywanych pracownikom zapomóg żywieniowych w formie kart przedptaconych finansowanych ze środków zakładowego funduszu świadczeń socjalnych według kryterium socjalnego, podlega wliczeniu do podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne pracowników.

Zdaniem Wnioskodawcy wartość przekazywanych pracownikom zapomóg żywieniowych w formie kart przedptaconych finansowanych ze środków zakładowego funduszu świadczeń socjalnych według kryterium socjalnego nie podlega wliczeniu do podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne.

Wnioskodawca podkreśla, że zgodnie z 5 2 ustęp 1 pkt 19 Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18 grudnia 1998 r, w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe ( Dz, U. 2017.1949 t.j. z dnia 2017.10.19 z późn, zm), dalej jako „Rozporządzenie”: „Podstawy wymiaru składek nie stanowią następujące przychody: (…) świadczenia finansowane ze środków przeznaczonych na cele socjalne w ramach zakładowego funduszu świadczeń socjalnych.” Wśród przedstawicieli doktryny prawa ugruntowane jest stanowisko, iż warunkiem zastosowania zwolnienia, o jakim mowa w § 2 ust. 1 pkt 19 Rozporządzenia, jest;

1. finansowanie świadczeń z funduszu;
2. wydatkowanie środków z funduszu na działalność socjalną, o jakiej mowa w ustawie o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych;
3. uzależnienie przyznawania ulgowych usług i świadczeń oraz wysokość dopłat z funduszu od sytuacji życiowej, rodzinnej i materialnej osoby uprawnionej do korzystania z Funduszu (art. S ust. 1 u.z.f.ś.s.).

W omawianym zapytaniu, Wnioskodawca przedstawia zdarzenie przyszłe, z którego wynika, iż zapomogi żywieniowe będą finansowane 2e środków zakładowego funduszu świadczeń socjalnych. Regulamin zakładowego funduszu świadczeń socjalnych będzie przewidywał prawo przyznawania zapomóg żywieniowych i określał warunki i tryb ich przyznawania.

Wnioskodawca wskazał, że zapomoga żywieniowa wpisuje się z kolei w definicję legalną działalności socjalnej rozumianej jako udzielanie pomocy materialnej – rzeczowej lub finansowej. Zapomoga żywieniowa nie będzie kierowana do wszystkich pracowników ale wyłącznie do ograniczonej grupy pracowników, którzy znajdują się w najtrudniejszej sytuacji socjalnej; tzn. posiadającej najniższy średni miesięczny przychód na członka rodziny. Na rok (…) pracodawca przewiduje wypłatę zapomogi dla osób, których próg dochodowy, o którym mowa powyżej nie przekracza kwoty (…) zł. na członka rodziny. Na podstawie danych historycznych można przyjąć, że świadczenie będzie kierowane tylko do ok. (…) pracowników zatrudnionych w Spółce. Pozostali pracownicy nie będą uprawnieni do otrzymania zapomogi żywnościowej. Mając na względzie, że celern funduszu jest udzielania wsparcia osobom najbardziej potrzebującym i minimalizowanie różnic socjalno-bytowych pomiędzy pracownikami, zapomoga żywieniowa w całości spełnia oczekiwania usta.wodawcy w tym zakresie.

Nadto, zdaniem Wnioskodawcy wysokość zapomogi żywieniowej nawet w tej wąskiej grupie beneficjentów będzie uzależniona od kryterium socjalnego, tj. kwoty Średniego miesięcznego Przychodu na osobę w Gospodarstwie domowym.

W świetle powyższego, w ocenie Wnioskodawcy zostaną spełnione wszystkie przesłanki do wyłączenia zapomogi żywnościowej z podstawy wymiaru składek: (1) zapomoga będzie finansowana ze środków z funduszu; (2) zapomoga stanowi działalność socjalną w rozumieniu ustawy o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych; (3) przyznanie zapomogi będzie uzależnione od sytuacji socjalnej osoby uprawnionej do korzystania z Funduszu (art. 8 ust. 1 u.z.f.ś.s.).

W piśmie z dnia 6 marca 2018r. stanowiącym uzupełnienie wniosku przedsiębiorca wskazał, że wartość zapomogi żywieniowej w formie kart przed płaconych wypłacanej pracownikom spółki przez pracodawcę ze środków Zakładowego Funduszu Świadczeń Socjalnych stanowi przychód tych pracowników z tytułu zatrudnienia w ramach stosunku pracy w rozumieniu art. 12 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn. Dz, U. z 2016 r., poz. 2032 ze zm.).

Ponadto, zapomoga żywieniowa w formie kart przedpłaconych, o której mowa we wniosku stanowi działalność socjalny w rozumieniu ustawy z dnia 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych.

Mając na uwadze treść wniosku oraz obowiązujące przepisy, Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Gdańsku zważył co następuje:

Stanowisko wyrażone przez wnioskodawcę we wniosku o wydanie pisemnej interpretacji w trybie art, 10 ust. 1 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej uznać należy za prawidłowe.

Na wstępie należy zaznaczyć, iż w oparciu o pytanie sformułowane przez przedsiębiorcę, Zakład wydając niniejszą interpretację odnosi się wyłącznie do wątpliwości związanych z rozumieniem przepisu § 2 ust. 1 pkt 19 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18 grudnia 1998r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (Dz. U. z 2017r., poz. 1949), który umożliwia wyłączenie z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe świadczenia finansowane ze środków przeznaczonych na cele socjalne w ramach zakładowego funduszu świadczeń socjalnych.

Podkreślenia wymaga jednak fakt, iż zgodnie ze wskazaniami judykatury wydając interpretację organ nie ustanawia żadnej normy indywidualnej, lecz jedynie przedstawia swój pogląd dotyczący rozumienia treści przepisów prawa, z których wynika obowiązek świadczenia składek na ubezpieczenia społeczne i sposobu ich zastosowania w odniesieniu do określonej sprawy indywidualnej, której zakres przedmiotowy jest zakreślony stanem faktycznym lub zdarzeniem przyszłym przedstawionym przez pytającego we wniosku. Pełną wiedzę o stanie faktycznym lub zdarzeniu przyszłym organ czerpie wyłącznie z wniosku uprawnionego podmiotu nie posiadając kompetencji do jego weryfikowania w oparciu o posiadane informacje cży gromadzony materiał dowodowy. W toku tego postępowania organ nie pełni roli kontrolnej, nie dokonuje oceny zachowania lub zaniechania przedsiębiorcy pod kątem jego prawidłowości. Celem interpretacji jest umożliwienie przedsiębiorcy uzyskania informacji w przedmiocie obowiązków wiążących się z opłacaniem składek na ubezpieczenia społeczne i uchronienie w ten sposób takiego przedsiębiorcy przed ryzykiem błędnego zastosowania przez niego danego przepisu.

Jednoznacznie ujęty zakres przedmiotowy wniosków o wydanie pisemnej interpretacji uniemożliwia Zakładowi dokonanie kwalifikacji prawnej określonego świadczenia jako przychodu ze stosunku pracy, a także interpretacji treści przepisów prawa wewnętrznego obowiązujących u przedsiębiorcy. Dlatego też, Zakład poprzestaje na informacji przedsiębiorcy odnośnie tego, iż świadczenia, o których stanowi wniosek będą stanowiły przychód pracownika ze stosunku pracy, a także iż zapomoga żywieniowa w formie kart przedpłaconych, o której mowa we wniosku stanowi działalność socjalną w rozumieniu ustawy z dnia 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych nie ocenia czy postanowienia Regulaminu Zakładowego Funduszu Świadczeń Socjalnych przyjęte u Wnioskodawcy są zgodne z zasadą przyznawania świadczeń według kryterium socjalnego, organ rentowy nie ocenia również czy sposób badania sytuacji życiowej, rodzinnej i materialnej rodziny, jaki zamierza przyjąć wnioskodawca będzie wystarczający, gdyż nie posiada do tego kompetencji w trybie pisemnych interpretacji.

Art. 10 ust, 1 Ustawy o swobodzie działalności gospodarczej stanowi, że przedsiębiorca może złożyć do właściwego organu administracji publicznej, lub państwowej jednostki organizacyjnej wniosek o wydanie pisemnej interpretacji co do zakresu i sposobu zastosowania przepisów, z których wynika obowiązek świadczenia przez przedsiębiorcę daniny publicznej oraz składek na ubezpieczenia społeczne, lub zdrowotne, w jego indywidualnej sprawie, zaś w ust. 2, że wniosek o wydanie interpretacji może dotyczyć zaistniałego stanu faktycznego lub zdarzeń przyszłych.

Natomiast w myśl art. 83d ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998r, o systemie ubezpieczeń społecznych Zakład wydaje interpretacje indywidualne, o których mowa w art. 10 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej, w zakresie obowiązku podlegania ubezpieczeniom społecznym, zasad obliczania składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych i Fundlisz Emerytur Pomostowych oraz podstawy wymiaru tych składek.

Zgodnie z treścią art. 18 ust. 1 i 2 oraz art. 20 ust. 1 w związku z art. 4 pkt 9 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne pracowników stanowi przychód w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych z tytułu zatrudnienia w ramach stosunku pracy z wyłączeniem przychodów wymienionych w § 2 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, jak również wynagrodzeń za czas niezdolności do pracy wskutek choroby lub odosobnienia w związku z chorobą zakaźną oraz zasiłków z ubezpieczeń społecznych.

Za przychody ze stosunku pracy uważa się: wszelkiego rodzaju wypłaty pieniężne oraz wartość pieniężną świadczeń w naturze bądź ich ekwiwalenty, bez względu na źródło finansowania tych wypłat i świadczeń, a w szczególności: wynagrodzenia zasadnicze, wynagrodzenia za godziny nadliczbowe, różnego rodzaju dodatki, nagrody, ekwiwalenty za niewykorzystany urlop i wszelkie inne kwoty niezależnie od tego, czy ich wysokość została z góry ustalona, a ponadto świadczenia pieniężne ponoszone za pracownika, jak również wartość innych nieodpłatnych świadczeń lub świadczeń częściowo odpłatnych.

Zgodnie z § 2 ust. 1 pkt 19 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18 grudnia 1998r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (Dz. U. z 2017 r., poz.1949) podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne nie stanowią świadczenia finansowane ze środków przeznaczonych na cele socjalne w ramach zakładowego funduszu świadczeń socjalnych.

Zasady tworzenia przez pracodawców zakładowego funduszu świadczeń socjalnych, gospodarowania środkami tego funduszu, przeznaczonego na finansowanie działalności socjalnej organizowanej na rzecz osób uprawnionych do korzystania z funduszu, na dofinansowanie zakładowych obiektów socjalnych oraz na tworzenie zakładowych żłobków, klubów dziecięcych, przedszkoli ora: innych form wychowania przedszkolnego określa ustawa z dnia 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych it.j. Dz.U. z 2017 r., poz. 2191 ze zm.}.

Aby świadczenia finansowane ze środków zakładowego funduszu świadczeń socjalnych korzystały z wyłączenia z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne, muszą posiadać cechy działalności socjalnej, o których mowa w ustawie o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych. Zakres działalności socjalnej obejmuje m.in. usługi świadczone przez-pracodawców na rzecz różnych form wypoczynku (np. wczasów, kolonii, obozów, tzw. „wczasów pod gruszą”), działalności kulturalno-oświatowej (np. zakup biletów do kina, teatru, opery), działalności sportowo-rekreacyjnej (np, zakup biletów na basen, na siłownię), opieki nad dziećmi w żłobkach, klubach dziecięcych, przedszkolach oraz innych formach wychowania przedszkolnego, udzielanie pomocy materialnej _r rzeczowej lub finansowej, a także zwrotnej lub bezzwrotnej pomocy na cele mieszkaniowe na warunkach określonych ustawą.

Osobami uprawnionymi do korzystania z zajdadowego funduszu świadczeń socjalnych są pracownicy ich rodziny, emeryci i renciści (byli pracownicy wraz z rodzinami) oraz inne osoby, którym pracodawca przyznał w regulaminie działalności socjalnej prawo korzystania ze świadczeń socjalnych finansowanych z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych.

Dla zwolnienia z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne przyznawanych świadczeń należy mieć na uwadze generalną zasadę, wynikającą z art. 8 ust. 1 ustawy o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych, w myśl której przyznawanie ulgowych usług i świadczeń oraz wysokość dopłat z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych uzależnia się od sytuacji życiowej, rodzinnej i materialnej osoby uprawnionej do korzystania z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych. Powyższe oznacza wykluczenie możliwości przyznawania wszystkim uprawnionym świadczeń socjalnych w jednakowej wysokości. Znajduje to potwierdzenie w wyroku Sądu Najwyższego z dnia ^0 sierpnia 2001 r. sygn. akt I PKN 579/00, w którym sąd wskazał, iż przyznawanie ulgowych usług i świadczeń oraz wysokość dopłat z funduszu zostało uzależnione wyłącznie od sytuacji życiowej, rodzinnej i materialnej osoby uprawnionej do korzystania z funduszu. Ustawa o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych nic upoważnia do tworzenia takich zasad podziału funduszu socjalnego, które pozostawałyby w sprzeczności z jej art. 8 ust. 1, ten zaś przepis wyraźnie powiązał zasady korzystania z ulgowych usług i świadczeń z sytuacją życiową, rodzinną i materialną osób uprawnionych. Jest to tzw. kryterium socjalne, którego przyjęcie przez ustawodawcę prowadzi do wniosku, że jest wykluczone przyznawanie ulgowych usług i świadczeń z funduszu ogółowi zatrudnionych w tej samej wysokości, według zasady „każdemu po równo”. Doświadczenie życiowe pokazuje zarazem, że jest mało prawdopodobne, by dwie osoby uprawnione pozostawały w jednakowej sytuacji materialnej, życiowej i rodzinnej, a tylko taka (lub bardzo zbliżona) pozwalałaby na przyznanie świadczeń w tej samej wysokości. Tym bardziej więc możliwość laką należy wyłączyć, gdy uprawnionymi jest kilka, kilkanaście czy kilkadziesiąt osób.

Podobnie wypowiedział się Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 16 września 2009 r. o sygn.akt I UK 121/09, w którym sąd stwierdził, iż przyznawanie ulgowych świadczeń i wysokość dopłat z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych powinno być uzależnione od sytuacji życiowej, rodzinnej i materialnej osoby korzystającej z funduszu. Nie ma w tym zakresie wyjątków. Nawet regulamin zakładowego funduszu świadczeń socjałnych nie może zmienić tej zasady. Stąd świadczenia wypłacone przez pracodawcę z pominięciem owej zasady podstawowej nie mogą być ocenione w sensie prawnym jako świadczenia socjalne, a jeżeli lak, to nie mogą korzystać z uprawnień przyznanych tym świadczeniom przez system ubezpieczeń społecznych. Pomoc z funduszu może być dokonywana jedynie wówczas, gdy uzależnia się jej przyznawanie od sytuacji życiowej, rodzinnej i materialnej pracownika.

W tym miejscu można zwrócić uwagę na treść wyroku Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 5 listopada 2013 r. w sprawie o sygn. akt III AUa 1063/13, gdzie sąd wskazał, iż prawidłowa interpretacja art.8 ust. 1 ustawy o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych nic zezwala na przyznanie przez pracodawcę świadczeń z ZF55 pracownikom, z pominięciem indywidualnej analizy ich sytuacji pod kątem wskazanego w tym przepisie kryterium socjalnego. Takie przyzwolenie byłoby bowiem traktowane – jak trafnie wskazuje doktryna – jako przyznanie dodatków do wynagrodzenia. Przepis ten wyraźnie bowiem, określa związek pomiędzy wartością przyznawanego świadczenia łącznic rozpatrywaną sytuacją życiową, rodzinną i materialną osoby uprawnionej. To powiązanie może oznaczać tylko jedno; im gorsza jest sytuacja osoby uprawnionej, tym wyższe powinno być świadczenie. Nakłada to na przyznających świadczenia obowiązek indywidualnej {w żadnym przypadku zbiorowej) kwalifikacji wniosków (A. Martuszewicz, Komentarz do art. 8 ustawy o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych, stan prawny na dzień 1 października 2011 r.).

Jeśli więc pracodawca spełnia powyższe przesłanki tj. uzależnia przyznanie pracownikom świadczeń z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych od sytuacji życiowej, rodzinnej i materialnej osób uprawnionych do korzystania z funduszu (ocenia stopień sytuacji życiowej, rodzinnej i materialnej pracowników), to nie istnieją przeszkody prawne, by mógł skorzystać z wyłączenia przewidzianego w § 2 ust. 1 pkt 19 rozporządzenia w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe oraz przepisów ustawy o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych.

W treści wniosku przedsiębiorca deklaruje, iż beneficjentami zapomogi żywnościowej, o której mowa we wniosku będzie tylko grupa pracowników o najtrudniejszej sytuacji socjalno-bytowej, podzielona dodatkowo według kryterium socjalnego tj. średniego miesięcznego przychodu na osobę w gospodarstwie domowym.

Ponadto, w piśmie z dnia 6 marca 2018r. stanowiącym uzupełnienie wniosku przedsiębiorca wskazał, że zapomoga żywieniowa w formie kart przedpłaconych, o której mowa we wniosku stanowi działalność socjalną w rozumieniu ustawy z dnia 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych.

Biorąc pod uwagę powyższe stanowisko przedsiębiorcy, że wartość przekazywanych pracownikom zapomóg żywieniowych w formie kart przedpłaconych finansowanych ze środków zakładowego funduszu świadczeń socjalnych według kryterium socjalnego nie podlega uwzględnieniu w podstawie wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne uznać należy za prawidłowe.

Mając na uwadze powyższe orzeczono jak w sentencji.

źródło: https://bip.zus.pl

Wytłuszczenia dokonane przez redakcję