W odpowiedzi na interpelację, pragnę przedstawić, po zasięgnięciu opinii Ministerstwa Zdrowia oraz Centralnego Instytutu Ochrony Pracy – Centralnego Instytutu Badawczego, następujące stanowisko.
I. Zgodnie z art. 207 § 2 Kodeksu pracy pracodawca jest obowiązany chronić zdrowie i życie pracowników przez zapewnienie bezpiecznych i higienicznych warunków pracy przy odpowiednim wykorzystaniu osiągnięć nauki i techniki, w szczególności przez organizowanie pracy w sposób zapewniający bezpieczne i higieniczne warunki pracy, reagowanie na potrzeby w zakresie zapewnienia bezpieczeństwa i higieny pracy oraz dostosowywanie środków podejmowanych w celu doskonalenia istniejącego poziomu ochrony zdrowia i życia pracowników, biorąc pod uwagę zmieniające się warunki wykonywania pracy.
Należy zauważyć, że zgodnie z art. 226 Kodeksu pracy pracodawca jest obowiązany oceniać i dokumentować ryzyko zawodowe związane z wykonywaną pracą oraz stosować niezbędne środki profilaktyczne zmniejszające ryzyko, a także informować pracowników o ryzyku zawodowym, które wiąże się z wykonywaną pracą, oraz o zasadach ochrony przed zagrożeniami.
Na stanowiskach pracy (zarówno zlokalizowanych w pomieszczeniach zamkniętych jak i na otwartej przestrzeni) mogą występować czynniki chemiczne. Dla zapewnienia pracownikom bezpiecznych warunków pracy, niezagrażających ich zdrowiu, konieczne jest ustalenie najwyższych dopuszczalnych stężeń poszczególnych czynników, tak aby uniknąć negatywnych skutków zdrowotnych u pracowników narażonych na te czynniki w całym okresie ich aktywności zawodowej. W tym celu Prezes Rady Ministrów powołuje w drodze rozporządzenia, na podstawie upoważnienia zawartego w art. 228 § 1 Kodeksu pracy, Międzyresortową Komisję do Spraw Najwyższych Dopuszczalnych Stężeń i Natężeń Czynników Szkodliwych dla Zdrowia w Środowisku Pracy. Do zadań Komisji należy inicjowanie prac badawczych niezbędnych dla ustalenia wartości najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy oraz przedkładanie ministrowi właściwemu ds. pracy wniosków dotyczących wartości ww. czynników (art. 228 § 2 Kodeksu pracy). Minister właściwy ds. pracy w drodze rozporządzenia, na podstawie upoważnienia zawartego w art. 228 § 3 Kodeksu pracy, określa wykaz najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy.
Obecnie rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 6 czerwca 2014 r. w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy (DZ. U. poz. 817, z późn. zm.) określa dla niektórych substancji wartości najwyższych dopuszczalnych stężeń w środowisku pracy (NDS), tj. wartości średnie ważone stężeń, których oddziaływanie na pracownika w ciągu 8 godzinnego dobowego i przeciętnego tygodniowego wymiaru czasu pracy, określonego w Kodeksie pracy, przez okres jego aktywności zawodowej (przyjmuje się 40 lat pracy) nie powinno spowodować ujemnych zmian w jego stanie zdrowia oraz w stanie zdrowia jego przyszłych pokoleń.
W rozporządzeniu określono także najwyższe dopuszczalne stężenia chwilowe i najwyższe dopuszczalne stężenia pułapowe odnoszące się do krótkotrwałego narażenia. Są to więc limity stężeń uwzględniające aktywność zawodową pracowników, którzy ponadto w toku badań profilaktycznych wykazali się odpowiednim stanem zdrowia umożliwiającym wykonywanie pracy na określonym stanowisku pracy, gdzie takie narażenia występują lub mogą występować. Obecnie rozporządzenie zawiera w załączniku nr 1 wykaz 524 niebezpiecznych substancji chemicznych oraz 19 pyłów wraz z wartościami NDS ustalonymi dla tych czynników.
Jeżeli ocena ryzyka zawodowego wykaże występowanie czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy, a wartości stężeń tych czynników przekraczają NDSy, wówczas zgodnie z art. 2376 Kodeksu pracy pracodawca jest obowiązany dostarczyć pracownikom nieodpłatnie środki ochrony indywidualnej zabezpieczające przed działaniem niebezpiecznych i szkodliwych dla zdrowia czynników występujących w środowisku pracy oraz informować ich o sposobach posługiwania się tymi środkami. Środki ochrony indywidualnej, muszą spełniać wymagania dotyczące oceny zgodności określone w odpowiednich przepisach.
II. W związku z informacjami dotyczącymi zagrożenia dla zdrowia obywateli, w związku ze smogiem, przekazywanymi przez media, pragnę wyjaśnić, że jakość powietrza atmosferycznego nie jest bez znaczenia dla warunków pracy, niemniej należy zwrócić uwagę, że normatywy ustalone w ww. rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Społecznej są odmienne od normatywów środowiskowych określonych w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 24 sierpnia 2012 r. w sprawie poziomów niektórych substancji w powietrzu (Dz. U. poz. 1031) wydanym na podstawie upoważnienia zawartego w art. 86 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2016 r. poz. 672, z późn. zm.). Rozporządzenie to ustala m.in. poziomy dopuszczalne dla niektórych substancji w powietrzu, zróżnicowane ze względu na ochronę zdrowia ludzi oraz ochronę roślin, poziomy informowania dla niektórych substancji w powietrzu, alarmowe poziomy dla niektórych substancji w powietrzu, których nawet krótkotrwałe przekroczenie może powodować zagrożenie dla zdrowia ludzi oraz dopuszczalną częstość przekraczania niektórych z tych poziomów. W związku z powyższym w przypadku oceny warunków pracy pracownika, należy brać pod uwagę normatywy ustalone w rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Społecznej, nie zaś normatywy środowiskowe.
Podkreślenia wymaga także to, że normatywy środowiskowe z uwagi na objęcie przez nie zakresem ochrony szerszej grupy osób (m.in. dzieci, kobiety w ciąży, osoby starsze, osoby obarczone chorobami układu oddechowego i krążenia), a także całodobowe narażenie tych osób, są znacznie bardziej rygorystyczne od normatywów ustalonych dla ośmiogodzinnego czasu pracy pracownika, tak więc przekroczenie normatywów środowiskowych nie musi oznaczać zagrożenia dla zdrowia pracowników. Za takie zagrożenie uważane jest przekroczenie normatywów ustalonych w rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Społecznej. W związku z powyższym pracodawca wypełnia swoje obowiązki względem pracowników, jeśli zapewnia przestrzeganie przepisów prawa pracy, w tym rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej. W tym celu, zgodnie z cytowanymi wyżej przepisami prawa pracy, pracodawca monitoruje stężenie czynników szkodliwych w środowisku pracy, a w przypadku przekroczenia NDS-ów zapewnia pracownikom środki ochrony indywidualnej. Należy jednak zauważyć, że pracodawca powinien zapewniać bezpieczne i higieniczne warunki pracy przez nadawanie priorytetu środkom ochrony zbiorowej, przed środkami ochrony indywidualnej. Zasady podejmowania działań zmierzających do ograniczenia negatywnego wpływu środowiska pracy na zdrowie pracowników określone zostały szczegółowo w § 39 ww. rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz. U. z 2003 r. poz. 1650, z późn. zm.).
Niezależnie od powyższego, mając na uwadze troskę o zapewnienie optymalnej ochrony zdrowia pracowników, zwróciłem się do Międzyresortowej Komisji do Spraw Najwyższych Dopuszczalnych Stężeń i Natężeń Czynników Szkodliwych dla Zdrowia w Środowisku Pracy z wnioskiem o analizę zasadności wprowadzenia zmian obowiązujących wartości NDS w kontekście występującego zanieczyszczenia powietrza atmosferycznego.
III. Jednocześnie jak informuje Minister Zdrowia, w celu wyeliminowania zagrożeń związanych z występowaniem ponadnormatywnych wysokich stężeń zanieczyszczeń powietrza na obszarze Polski podejmowane są liczne działania na poziomie centralnym i lokalnym. Jednym z tych działań jest przygotowany przez Ministerstwo Środowiska dokument strategiczny w zakresie ochrony powietrza, jakim jest Krajowy Program Ochrony Powietrza. Program ten jest dokumentem o charakterze strategicznym, wyznaczającym cele i kierunki działań jakie powinny zostać uwzględnione w szczególności na szczeblu lokalnym w programach ochrony powietrza. Ponadto kwestie poprawy jakości powietrza w Polsce stanowią ważny element tworzonej w Ministerstwie Rozwoju Strategii na rzecz odpowiedzialnego rozwoju oraz przygotowanych przez Komitet Ekonomiczny Rady Ministrów, rekomendacji dla Rady Ministrów pt. „Czyste powietrze”, w ramach których Minister Zdrowia podejmie działania informacyjne i edukacyjne umożliwiające podniesienie świadomości zarówno społeczeństwa w zakresie ryzyka zawiązanego z zanieczyszczaniem powietrza atmosferycznego oraz odpowiedniego kreowania postaw i zmian zachowań, szczególnie w zakresie ograniczania emisji zanieczyszczeń do atmosfery i ryzyka dla zdrowia. Ponadto, organy Państwowej Inspekcji Sanitarnej współpracują na szczeblu powiatów i województw z wojewódzkimi inspektorami ochrony środowiska, w ochronie zdrowia publicznego przed szkodliwym wpływem zanieczyszczeń powietrza. Współpraca skupiona jest odpowiednio na poziomie powiatowych i wojewódzkich centrów zarządzania kryzysowego, które oddziaływują także na wspólne polityki informacyjne dotyczące informacji o zanieczyszczeniach powietrza oraz kampanie zmierzające do ograniczenia zanieczyszczeń, tzw. małej emisji, czyli palenisk i pieców domowych oraz pojazdów zasilanych zwłaszcza silnikami wysokoprężnymi starszych modeli. Działając na podstawie danych o stanie zanieczyszczenia powietrza pozyskanych z placówek pomiarowych podległych Inspekcji Ochrony Środowiska państwowi powiatowi i wojewódzcy inspektorzy sanitarni opracowują rekomendacje postępowania dla odpowiednio starostów i wojewodów. Ponadto dane te i ich ocena są bazą dla opracowywania komunikatów dla społeczeństwa, dotyczących unikania wystawiania się na zanieczyszczenia. Działając dla systemowego rozwiązania problemu na szczeblu centralnym Główny Inspektor Sanitarny bierze udział w pracach Komitetu Sterującego ds. Krajowego Programu Ochrony Powietrza działającego przy Ministrze Środowiska.
Mam nadzieję, że przedstawione powyżej informacje i wyjaśnienia uzna Pan za satysfakcjonujące i wyczerpujące.
źródło: http://www.sejm.gov.pl/