Interpretacja ZUS Oddział w Gdańsku z 3-12-2014 r. – DI/100000/43/1195/2014

UZASADNIENIE

Dnia 13 października 2014 r. do Oddziału Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w Gdańsku wpłynął wniosek z dnia 6 października 2014 r. (…) S.A. z siedzibą w (…) o wydanie pisemnej interpretacji w trybie art. 10 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej. Wnioskodawca uzupełnił swój wniosek pismem z dnia 6 listopada 2014 r., doręczonym dnia 12 listopada 2014 r.

Wnioskodawca wskazał, iż zatrudnia pracowników skupionych w sześciu oddziałach na terenie kraju oraz centrali spółki mieszczącej się w (…). U wnioskodawcy trwają prace nad nowelizacją Regulaminu Pracy funkcjonującego w spółce w części dotyczącej tabeli stanowisk, na których przysługują posiłki profilaktyczne. W związku z tym, że pracodawca nie ma możliwości zorganizowania wydawania posiłków profilaktycznych, w zamian za to Regulamin Pracy przewiduje wydawanie bonów żywieniowych. Nowelizacja regulacji przewiduje umieszczenie w wykazie stanowisk, poza kategoriami pracowników, co do których na pracodawcy ciąży obowiązek wydawania posiłków i napoi bezalkoholowych wynikający z przepisów o bezpieczeństwie i higienie pracy, dwóch kategorii pracowników, dla których bony żywieniowe wydawane w okresie zimowym (od 1 listopada do 31 marca) pracownikom wykonującym prace na otwartej przestrzeni byłyby dobrowolnym świadczeniem wnioskodawcy, nie wynikającym z przepisów Ustawy o bezpieczeństwie i higienie pracy ani Kodeksu Pracy. Są to pracownicy zatrudnieni na stanowiskach, na których zakres czynności przewiduje wykonywanie lub nadzorowanie prac na otwartej przestrzeni powyżej 3 godzin na roboczo-zmianę. Pracownikom tym nie przysługiwałby ekwiwalent pieniężny w zamian za bony żywieniowe ani prawo wymiany ich na gotówkę. Wartość przysługujących bonów żywieniowych naliczana byłaby w oparciu o potwierdzone przez bezpośredniego przełożonego rozliczenie czasu pracy konkretnej osoby.

Pismem z dnia 6 listopada 2014 r. przedsiębiorca uzupełnił swój wniosek o informację, że planowane w okresie zimowym dofinansowanie zakupu posiłków w formie bonów żywieniowych pracownikom na stanowiskach, na których zakres czynności przewiduje wykonywanie lub nadzorowanie prac na otwartej przestrzeni powyżej 3 godzin na roboczo-zmianę, będących dobrowolnym świadczeniem w odniesieniu do tej grupy pracowników, stanowa przychód pracownika z tytułu jego zatrudnienia w ramach stosunku pracy.

Na tle przedstawionego zdarzenia przyszłego, wnioskodawca powziął wątpliwość czy wartość bonów, o których traktuje wniosek podlegać będzie wyłączeniu z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne, jako wartość finansowanych przez pracodawcę posiłków udostępnianych pracownikom do spożycia bez prawa do ekwiwalentu z tego tytułu – do wysokości nieprzekraczającej miesięcznie kwoty 190 zł, stosownie do § 2 ust.l pkt 11 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (Dz.U. z 1998 r., Nr 161, poz. 1106 ze zm.).

W ocenie wnioskodawcy, w zdarzeniu przyszłym przedstawionym powyżej, wartość bonów żywieniowych wydawanych w okresie zimowym w miejsce posiłku pracownikom na stanowiskach, na których zakres czynności przewiduje wykonywanie lub nadzorowanie prac na otwartej przestrzeni powyżej 3 godzin na roboczo-zmianę, będących dobrowolnym świadczeniem pracodawcy na ich rzecz, nie powinna być uwzględniona w podstawie wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne do kwoty 190 zł miesięcznie.

Przedsiębiorca argumentuje, że zgodnie z § 2, ust. 1 pkt. 11 Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe, podstawy wymiaru składek nie stanowi „wartość finansowanych przez pracodawcę posiłków udostępnianych pracownikom do spożycia bez prawa do ekwiwalentu z tego tytułu – do wysokości nieprzekraczającej miesięcznie kwoty 190 zł”.

Wydawane na podstawie nowelizacji Regulaminu Pracy bony żywieniowe przewidziane dla stanowisk, na których zakres czynności przewiduje wykonywanie lub nadzorowanie prac na otwartej przestrzeni powyżej 3 godzin na roboczo-zmianę wg wnioskodawcy spełniałyby, zdaniem przedsiębiorcy, kryteria do uznania za niestanowiące podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe w kwocie nieprzekraczającej 190 zł miesięcznie.

Zamysłem wnioskodawcy jest szczególne zadbanie o pracowników, którzy na jego polecenie w okresie zimowym wykonują pracę na otwartej przestrzeni poprzez zapewnienie im posiłków. W związku z brakiem możliwości fizycznego dostarczenia posiłków, oraz nierzadko wykonywaniem przez tych pracowników prac w miejscach znacznie oddalonych od jakichkolwiek punktów usługowych, wnioskodawca postanowił sfinansować posiłki poprzez przyznanie pracownikom na stanowiskach, o których mowa, bonów żywieniowych uprawniających do nabycia posiłków zarówno w formie produktów żywnościowych jak i usług gastronomicznych. Bony żywieniowe, o których mowa nie uprawniają do wymiany na artykuły przemysłowe ani chemiczne. Projekt umowy z dostawcą bonów żywieniowych oraz stanowiący jej integralną część załącznik będący projektem regulaminu realizacji i korzystania z bonów żywieniowych-jednoznacznie wskazują, że za bony nie można nabywać usług innych niż usługi gastronomiczne oraz produktów nie będących posiłkami. Okazicielowi bonu nie będzie również przysługiwało prawo do otrzymania reszty w gotówce, jeśli wartość posiłku jest niższa od nominału. W związku z powyższym, oraz tym, że Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe ani inne przepisy prawa nie definiują pojęcia „posiłku”- wnioskodawca przyjął, że będzie posługiwał się w tym zakresie definicją ze słownika języka polskiego wskazującą, że „posiłek” to „jedzenie czegoś” „pożywienie jedzone dla zaspokojenia głodu”, a więc w ocenie wnioskodawcy nie tylko usługi gastronomiczne, ale również produkty spożywcze zmierzające do realizacji zamierzonego zamysłu wnioskodawcy.

Wobec powyższego Spółka jest zdania, że wartość bonów żywieniowych, które wydawane byłyby w okresie zimowym w miejsce posiłku pracownikom na stanowiskach, na których zakres czynności przewiduje wykonywanie lub nadzorowanie prac na otwartej przestrzeni powyżej 3 godzin na roboczo-zmianę nie powinna być uwzględniona w podstawie wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne do kwoty 190 zł miesięcznie.

Mając na uwadze treść wniosku oraz obowiązujące przepisy, Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Gdańsku zważył co następuje:

Stanowisko wyrażone przez przedsiębiorcę we wniosku o wydanie interpretacji uznać należy za nieprawidłowe.

Przepis art. 10 ust. 1 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej stanowi, że przedsiębiorca może złożyć do właściwego organu administracji publicznej, lub państwowej jednostki organizacyjnej wniosek o wydanie pisemnej interpretacji co do zakresu i sposobu zastosowania przepisów, z których wynika obowiązek świadczenia przez przedsiębiorcę daniny publicznej oraz składek na ubezpieczenia społeczne, lub zdrowotne, w jego indywidualnej sprawie, zaś w ust. 2, że wniosek o wydanie interpretacji może dotyczyć zaistniałego stanu faktycznego lub zdarzeń przyszłych.

Wprowadzony artykułem 7 ustawy z dnia 16 listopada 2012 r. o redukcji niektórych obciążeń administracyjnych w gospodarce (Dz.U. z 2012, poz.1342) art.83d ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych stanowi, iż Zakład wydaje interpretacje indywidualne, o których mowa w art. 10 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej, w zakresie obowiązku podlegania ubezpieczeniom społecznym, zasad obliczania składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych i Fundusz Emerytur Pomostowych oraz podstawy wymiaru tych składek.

Przepisy te jednoznacznie przesądzają, iż nie każda sprawa leżąca we właściwości organu lub państwowej jednostki organizacyjnej jest możliwa do rozstrzygnięcia poprzez wydanie interpretacji w tym trybie. Przedmiotem interpretacji mogą być tylko te sprawy, które odnoszą się do zakresu i sposobu zastosowania wyłącznie przepisów, z których wynika obowiązek dokonania przez przedsiębiorcę świadczenia o charakterze publicznoprawnym.

Zgodnie z treścią art. 18 ust. 1 i 2 w zw. z art. 20 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne pracowników stanowi przychód w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych z tytułu zatrudnienia w ramach stosunku pracy z wyłączeniem przychodów wymienionych w § 2 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18 grudnia 1998 r . w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, jak również wynagrodzeń za czas niezdolności do pracy wskutek choroby lub odosobnienia w związku z chorobą zakaźną oraz zasiłków z ubezpieczeń społecznych.

Zgodnie natomiast z § 2 ust. 1 pkt 11 rozporządzenia w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne wyłączona jest wartość finansowanych przez pracodawcę posiłków udostępnianych pracownikom do spożycia bez prawa do ekwiwalentu z tego tytułu – do wysokości nieprzekraczającej miesięcznie kwoty 190,00 zł.

Warto zwrócić uwagę, iż w § 2 ust. 1 pkt 11 ww. rozporządzenia mowa jest jedynie o posiłkach. Tym samym wartość bonów żywieniowych może korzystać z wyłączenia z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne jedynie wtedy, gdy są one realizowane co do zasady w placówkach gastronomiczno-restauracyjnych, barach, punktach gastronomicznych, stołówkach.

Nie podlegają natomiast wyłączeniu z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne bony żywieniowe lub karty realizowane w sieciach/punktach handlowych, uprawniające do zakupu produktów spożywczych w ogólności, z uwagi na fakt, iż zgodnie z ww. rozporządzeniem posiłki mają być gotowe do spożycia.

Powyższe zostało potwierdzone w wyroku Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 8 listopada 2012 r. w sprawie o sygn. akt III AUa 127/12, w którym sąd, porównując treść § 2 ust.l pkt 6 i 11 ww. rozporządzenia, zauważył, iż z porównania obu rodzajów przychodów w sposób oczywisty wynika, że udostępnianie przez pracodawcę posiłku do spożycia nie może być utożsamiane z wydaniem bonów, talonów, kuponów lub innych dowodów uprawniających do otrzymania na ich podstawie artykułów spożywczych, bowiem w przeciwnym wypadku formy te nie byłyby wymieniane w punkcie 6 obok siebie, jako zamienne.

Warto zwrócić uwagę na treść wspomnianego § 2 ust. 1 pkt 6 rozporządzenia, który stanowi, iż podstawy wymiaru składek nie stanowi wartość świadczeń rzeczowych wynikających z przepisów o bezpieczeństwie i higienie pracy oraz ekwiwalenty za te świadczenia wypłacane zgodnie z przepisami wydanymi przez Radę Ministrów lub właściwego ministra, a także ekwiwalenty pieniężne za pranie odzieży roboczej, używanie odzieży i obuwia własnego zamiast roboczego oraz wartość otrzymanych przez pracowników bonów, talonów, kuponów lub innych dowodów uprawniających do otrzymania na ich podstawie napojów bezalkoholowych, posiłków oraz artykułów spożywczych, w przypadku gdy pracodawca, mimo ciążącego na nim obowiązku wynikającego z przepisów o bezpieczeństwie i higienie pracy, nie ma możliwości wydania pracownikom posiłków i napojów bezalkoholowych.

W związku z dokonanym przez normodawcę, w ramach tego samego aktu prawnego, rozróżnieniem tych pojęć (w § 2 ust. 1 pkt. 6 rozporządzenia) brak jest podstaw do przyjęcia, iż z wyłączenia przewidzianego § 2 ust. 1 pkt. 11 korzystać miałyby oprócz posiłków, także artykuły spożywcze, w tym wprawdzie gotowe do spożycia lecz nie zestawione w gotowe, dania.

Wydawanie bonów, talonów, kart umożliwiających otrzymanie za nie produktów spożywczych, przewidziane jest wyłącznie w przypadku, gdy pracodawca z mocy prawa, z uwagi na przepisy o bezpieczeństwie i higienie pracy, zobowiązany jest do zapewnienia pracownikom profilaktycznych posiłków i napojów w okresach zwiększonego wysiłku fizycznego lub pracy w określonym mikroklimacie. Natomiast w przypadku, o którym mowa w punkcie 11, sytuacja taka nie jest dopuszczalna. Wartość tych bonów, bez względu na ich charakter, przeznaczonych na artykuły spożywcze, wydawanych przez pracodawcę, stanowić będzie przychód pracowników, podlegający wliczeniu do podstawy wymiaru składek.

Konkludując, skorzystać z wyłączenia, o którym mowa w § 2 ust. 1 pkt 11 rozporządzenia w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe nie mogą bony żywieniowe, które są przeznaczane nie tylko na zakup gotowych posiłków w przeznaczonych do tego punktach gastronomicznych, ale również na artykuły/produkty spożywcze do samodzielnego przygotowania nabywane w sklepach i placówkach handlowych.

Zatem w sytuacji gdy udostępniane pracownikom bony uprawniać będą te osoby do nabycia nie tylko gotowych posiłków w postaci dań do spożycia, ale również produktów spożywczych nie zestawionych w gotowe do spożycia dania, oferowanych w sieci punktów gastronomicznych, to wartość tych bonów powinna zostać uwzględniona w podstawie wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne.

Jednocześnie Zakład Ubezpieczeń Społecznych wskazuje, iż przepis art. 10 ust. 1 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej nie nadaje kompetencji organowi do dokonywania oceny przyjętych przez wnioskodawcę definicji poszczególnych pojęć, stąd w niniejszej decyzji ZUS nie odnosi się do zaprezentowanego we własnym stanowisku w sprawie wywodu przedsiębiorcy, co do pojęcia posiłku. Próba definiowania przez przedsiębiorcę we własnym stanowisku w sprawie pojęcia „posiłek”, sugeruje, iż intencją wnioskodawcy jest uzyskanie interpretacji również w tym zakresie. Tym bardziej należy zaznaczyć, iż wydając interpretację organ nie ustanawia żadnej normy indywidualnej, lecz jedynie przedstawia swój pogląd dotyczący rozumienia treści przepisów prawa, z których wynika obowiązek świadczenia i sposobu zastosowania tych przepisów w odniesieniu do określonej sprawy indywidualnej, której zakres przedmiotowy jest zakreślony stanem faktycznym przedstawionym przez pytającego we wniosku. Pisemna interpretacja nie ma charakteru opinii prawnej, w której ocenie może podlegać dowolny przepis prawa i dowolna definicja nie znajdująca swego normatywnego zdefiniowania w przepisach prawa.

Mając na uwadze powyższe orzeczono jak w sentencji.

Stosownie do art. 10a ust. 2 i ust. 3 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej niniejsza decyzja nie jest wiążąca dla przedsiębiorcy, natomiast jest wiążąca dla Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, do czasu jej zmiany lub uchylenia.

Od niniejszej decyzji przysługuje, zgodnie z art. 83 ust. 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, w związku z art. 10 ust. 5 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej, odwołanie do Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych Sądu Okręgowego w (…).

źródło: https://bip.zus.pl