Interpretacja ZUS Oddział w Gdańsku z 18-06-2014 r. – DI/100000/43/565/2014

Decyzja nr 24 – stanowisko nieprawidłowe – podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne pracowników – wartość zryczałtowanych kosztów świadczeń rekreacyjnych udostępnianych pracownikom ze środków ZFŚS

UZASADNIENIE

Dnia 7 maja 2014 r. do ZUS Oddział w Gdańsku wpłynął wniosek przedsiębiorcy S. A. z siedzibą w o wydanie pisemnej interpretacji w trybie art. 10 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej. Wniosek został uzupełniony pismem z dnia 30 maja 2014 r., doręczonym w dniu 6 czerwca 2014 r.

Przedsiębiorca w opisie stanu faktycznego poinformował, że utworzył Zakładowy Fundusz Świadczeń Socjalnych. W regulaminie ZFŚS, na podstawie art. 8 ust. 2 ustawy z dnia 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (tekst jedn. Dz. U. z 2012 r., poz. 592 z późn. zm.). Spółka w uzgodnieniu ze związkami zawodowymi, określiła zasady i warunki korzystania z usług i świadczeń finansowych z ZFŚS oraz zasady przeznaczania środków ZFŚS na poszczególne cele i rodzaje działalności socjalnej. Jednym z rodzajów działalności socjalnej przewidzianej przez regulamin ZFŚS są świadczenia rekreacyjne dla pracowników. Zgodnie z § ust. regulaminu ZFŚS, Spółka przyznaje w celu wsparcia aktywności pracowników w zakresie sportu i rekreacji, ze środków Funduszu, jednorazowe zryczałtowane pieniężne świadczenia rekreacyjne. Powołane świadczenia są ogólnodostępne i postawione do dyspozycji wszystkich pracowników Spółki. Jedynym warunkiem otrzymania świadczenia jest pozostawanie w stosunku zatrudnienia w ostatnim dniu lutego danego roku kalendarzowego, z uwagi na fakt wypłaty tych świadczeń raz do roku we wskazanym wyżej terminie. Intencją Wnioskodawcy oraz związków zawodowych, przy konstruowaniu przedmiotowych postanowień regulaminu ZFŚS , była powszechność dostępu tych świadczeń dla wszystkich pracowników , na równych zasadach. Spółka wspiera w ten sposób aktywność ogółu pracowników w zakresie sportu i rekreacji. Powyższe zostało odzwierciedlone w postanowieniach regulaminu ZFŚS, zgodnie z którymi przy przyznawaniu pracownikom świadczeń rekreacyjnych nie bada się ich sytuacji życiowej, rodzinnej i materialnej (kryterium socjalne). Spółka oraz działające w zakładzie pracy związki zawodowe mając świadomość, iż ww. świadczenia rekreacyjne, finansowane w ramach prowadzonej działalności socjalnej ze środków ZFŚS, nie stanowią ulgowych świadczeń i usług, o jakich mowa w art. 8 ust. 1 ustawy o ZFŚS, przyznawały ww. świadczenia, zgodnie z postanowieniami regulaminu ZFŚS, nie badając kryterium socjalnego.

W piśmie z dnia 30 maja 2014 r., doręczonym w dniu 6 czerwca 2014 r., stanowiącym uzupełnienie wniosku o wydanie pisemnej interpretacji przedsiębiorca wskazał, iż wartość zryczałtowanego jednorazowego świadczenia rekreacyjnego wypłacanego pracownikom przez Wnioskodawcę ze środków ZFŚS stanowi przychód tych pracowników z tytułu zatrudnienia w ramach stosunku pracy w rozumieniu art. 12 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. 2012 r., poz. 361).

Wątpliwości przedsiębiorcy budzi to, czy przychód wynikający z przyznanych przez wnioskodawcę świadczeń rekreacyjnych ze środków ZFŚS (określonych w stanie faktycznym niniejszego wniosku) nie stanowi podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe – jako przychód określony w § 2 ust. 1 pkt 19 rozporządzenia, tj. świadczenie finansowane ze środków przeznaczonych na cele socjalne w ramach zakładowego funduszu świadczeń socjalnych.

Wnioskodawca stoi na stanowisku, że świadczenia rekreacyjne przyznawane pracownikom spółki ze środków ZFŚS, mieszczą się w dyspozycji przepisu § 2 ust. 1 pkt 19 rozporządzenia, co oznacza, że przychody uzyskiwane przez pracowników w związku z otrzymaniem ww. świadczeń nie będą stanowiły podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne (ubezpieczenia emerytalne, rentowe, wypadkowe i chorobowe) oraz składki na ubezpieczenie zdrowotne. Zgodnie z art. 18 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe ubezpieczonych będących pracownikami stanowi przychód w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych, z tytułu zatrudnienia w ramach stosunku pracy. Artykuł 20 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych wskazuje, że podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe i wypadkowe stanowi podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe. W konsekwencji, podstawą wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe i wypadkowe jest także przychód w rozumieniu przepisów podatkowych, uzyskany ze stosunku pracy. Zasady ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie zdrowotne reguluje z kolei art. 81 ust. 1 i ust. 6 ustawy o finansowaniu opieki zdrowotnej. Zgodnie z tymi przepisami, do ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie zdrowotne stosuje się przepisy określające podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe, przy czym tak obliczoną podstawę obniża się o kwoty składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe i chorobowe finansowanych przez ubezpieczonych niebędących płatnikami składek, potrąconych przez płatników ze środków ubezpieczonego. Szczegółowy sposób ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne regulują przepisy rozporządzenia. Zdaniem wnioskodawcy, w analizowanym przypadku znajdzie zastosowanie § 2 ust. 1 pkt 19 wspomnianego rozporządzenia, zgodnie z którym podstawy wymiaru składek wyłączone są „świadczenie finansowane ze środków przeznaczonych na cele socjalne w ramach zakładowego funduszu świadczeń socjalnych”. Spółka stoi na stanowisku, że świadczenia rekreacyjne przyznawane pracownikom ze środków ZFŚS, na podstawie postanowień zawartych w regulaminie ZFŚS, należy uznać za świadczenia o jakich mowa w § 2 ust. 1 pkt 19 rozporządzenia z przyczyn wskazanych poniżej. Przepis § 2 ust. 1 pkt 19 rozporządzenia wprowadza dwa warunki, których łączne spełnienie powoduje, iż przychód osiągany przez pracownika w związku z działalnością socjalną pracodawcy, nie będzie stanowił podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe, tj. 1) otrzymane świadczenie powinno być finansowane ze środków przeznaczonych na cele socjalne; 2) świadczenie powinno być zrealizowane w ramach zakładowego funduszu świadczeń socjalnych. Zdaniem przedsiębiorcy, komentowany przepis nie ustanawia żadnych dodatkowych przesłanek, których zaistnienie determinowałoby możliwość skorzystania z jego dobrodziejstwa. Przykładowo poza zainteresowaniem § 2 ust. 1 pkt 19 rozporządzenia pozostaje okoliczność czy dane świadczenie pochodzące ze środków ZFŚS zostało przekazane uprawnionemu w oparciu o kryteria określone w art. 8 ust. 1 ustawy o ZFŚS, tj. czy przyznanie świadczeń uzależnione zostało od sytuacji życiowej, rodzinnej i materialnej osoby uprawnionej do korzystania z funduszu. Wnioskodawca opiera swoje stanowisko na wykładni językowej komentowanego przepisu, gdyż ten rodzaj wykładni, zgodnie z poglądami wyrażonymi w orzecznictwie Sądu Najwyższego i stanowiskach przedstawicieli doktryny, jest właściwy dla prawa ubezpieczeń społecznych. I tak Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 25 czerwca 2008 r., w sposób jednoznaczny stwierdził, powołując się przy tym na utrwalone orzecznictwo SN oraz jednolite stanowisko doktryny prawa ubezpieczeń społecznych, iż przy interpretacji przepisów tej gałęzi prawa należy kierować się językową wykładnią przepisów odstępując przy tym od pozostałych metod wykładni. Powyższe stanowisko jest również prezentowane przez prof. Waleriana Sanetrę, którego opinia prawna zamieszczona jest na stronie internetowej Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Zgodnie z treścią powołanej opinii prawo ubezpieczeń społecznych należy traktować jako „prawo ścisłe”, w stosunku do którego organom rentowym nie pozostawiono luzu decyzyjnego, co należy rozumieć jako obowiązek interpretowania i stosowania tych przepisów prawa zgodnie z ich literalnym brzmieniem. Autor opinii podkreśla jednocześnie, iż właściwością prawa ubezpieczeń społecznych jest brak odesłań do norm i ocen o charakterze pozasystemowym, co jeszcze raz potwierdza konieczność ograniczenia się do wykładni literalnej. W światłe powyższego, zdaniem wnioskodawcy, wypełnienie dwóch ww. warunków z § 2 ust. 1 pkt 19 rozporządzenia, należy uznać za konieczne i zarazem wystarczające dla zastosowania zwolnienia z oskładkowania przychodu tj. 1) świadczenie otrzymywane przez uprawnionego powinno być sfinansowane ze środków ZFŚS (środki pochodzące z odrębnego rachunku bankowego, utworzonego zgodnie z art. 12 ust. 1 ustawy o ZFŚS) – spółka wskazuje, iż ww. warunek został spełniony w przedstawionym przez wnioskodawcę stanie faktycznym. 2) świadczenie otrzymywane przez uprawnionego powinno mieścić się w ramach zakładowego funduszu świadczeń socjalnych. Przy czym przez pojęcie „w ramach” powinno się rozumieć zgodność z rodzajami działalności socjalnej wymienionymi w art. 2 pkt 1 ustawy o ZFŚS oraz danym regulaminie zakładowego funduszu świadczeń socjalnych. Natomiast reguły rozdzielania środków (np. stosowanie kryterium socjalnego) nie mają znaczenia dla stosowania § 2 ust. 1 pkt 19 rozporządzenia. Wnioskodawca wskazuje, iż również drugi z omawianych warunków został spełniony w przedstawionym stanie faktycznym, gdyż świadczenia rekreacyjne finansowane w spółce (ze środków ZFŚS) mieszczą się w definicji działalności socjalnej a ponadto są przewidziane obowiązującym regulaminem ZFŚS. Powyższe wnioski spółki znajdują poparcie w orzecznictwie Sądów Apelacyjnych, zgodnie z którym uprawnienia Zakładu Ubezpieczeń Społecznych ograniczają się do ustalenia, czy wypłacone świadczenia zostały sfinansowane ze środków ZFŚS oraz do zweryfikowania czy w regulaminie istnieje podstawa do sfinansowania świadczeń, która powinna być zgodna z art. 2 pkt 1 ust. 1 ustawy o ZFŚS. Pogląd ten wyrażony został m.in. przez Sąd Apelacyjny we Wrocławiu w wyroku z dnia 10 stycznia 2012 r., gdzie Sąd zaznaczył, iż „Sąd Apelacyjny zwraca uwagę na fakt, że uprawnienia kontrolne organu rentowego winny sprowadzać się do ustalenia, czy istnieje w regulaminie ZFŚS podstawa sfinansowania bonów oraz sprawdzenia, czy środki rzeczywiście pochodzą z funduszu świadczeń socjalnych. Chodzi mianowicie o to, czy środki pochodzą z odrębnego rachunku bankowego, utworzonego zgodnie z obowiązkiem wynikającym z art. 12 ust. 1 ustawy o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (…) ponadto podkreślić należy, ze w ocenie Sądu Apelacyjnego organ rentowy nie ma uprawnień do ingerencji w zasady przydziału bonów, to jest w badanie sytuacji materialnej, rodzinnej i osobistej pracowników. Problem ten ustawa o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych uregulowała odmiennie i uprawnienia kontrolne przyznała jedynie związkom zawodowym. Zatem tylko związki zawodowe mogą zgodnie z art. 8 ust. 3 ww. ustawy wystąpić do sądu pracy z roszczeniem o zwrot Funduszu środków wydatkowanych niezgodnie z przepisami ustawy lub o przekazanie należnych środków na Fundusz”. Powyższy pogląd został powtórzony przez Sąd Apelacyjny we Wrocławiu w wyroku z dnia 11 stycznia 2012 r. W świetle powyższych wyroków Sądów, w ocenie przedsiębiorcy, uprawnienia kontrolne organu rentowego polegają wyłącznie na ustaleniu, czy w regulaminie funduszu istnieje podstawa do sfinansowania danych świadczeń oraz czy wydatkowane środki rzeczywiście pochodziły ze środków ZFSS. Natomiast organ rentowy nie ma uprawnień do ingerencji w zasady przydziału świadczeń z ZFŚS, to jest w badanie sytuacji materialnej, rodzinnej i życiowej pracowników. Podobny pogląd został również wyrażony przez Sąd Apelacyjny w Białymstoku, w wyroku z dnia 5 listopada 2013 r., w którym Sąd zauważył, że § 2 ust. 1 pkt 19 rozporządzenia zwalnia z obowiązku składkowego wszystkie świadczenia przeznaczane na jedną z form działalności socjalnej, o jakiej mowa w art. 2 pkt 1 ustawy o ZFŚS oraz pod warunkiem wydatkowania ich ze środków zgromadzonych na rachunku ZFŚS. Zdaniem tamtejszego Sądu „przepis ten zwalnia z obowiązku składkowego wszystkie świadczenia przeznaczone na jedną z form działalności socjalnej, o jakiej mowa w art. 2 pkt 1 ustawy o ZFŚS oraz pod warunkiem wydatkowania ich ze środków zgromadzonych na rachunku ZFŚS. Zdaniem tamtejszego Sądu „przepis ten zwalnia z obowiązku składkowego wszystkie świadczenia przeznaczone na jedną z form działalności socjalnej (art. 2 pkt 1 ustawy o ZFŚS), pod warunkiem wydatkowania ich ze środków zgromadzonych przez ZFŚS. Oznacza to, że ZUS ma prawo kontrolować, po pierwsze, czy świadczenia zostały wydatkowane na usługi świadczone przez pracodawców na rzecz różnych form wypoczynku, działalności kulturalno-oświatowej, sportowo-rekreacyjnej , opieki nad dziećmi w żłobkach, klubach dziecięcych, przedszkolach oraz innych formach wychowania przedszkolnego, udzielanie pomocy materialnej – rzeczowej lub finansowej, a także zwrotnej lub bezzwrotnej pomocy na cele mieszkaniowe na warunkach określonych umową , po drugie, czy świadczenia te zostały sfinansowane ze środków wyodrębnionych w ramach ZFŚS. Niezależnie od powyższego wnioskodawca wskazuje, iż świadczenia rekreacyjne przewidziane regulaminem ZFŚS nie były traktowane przez spółkę i związki zawodowe jako świadczenia ulgowe z art. 8 ust. 1 ustawy o ZFŚS. Jak wskazano w stanie faktycznym, świadczenia te były przyznawane (zgodnie z treścią regulaminu) na zasadzie powszechności dostępu dla wszystkich pracowników, na równych zasadach, bez badania kryterium socjalnego. Takie działanie spółki, jest zgodne z wyrokiem Sądu Najwyższego oraz poglądami doktryny, według których nie wszystkie wydatki z ZFŚS muszą być wydatkowane z uwzględnieniem kryterium socjalnego, czyli z uwzględnieniem sytuacji życiowej, materialnej i rodzinnej uprawnionych do korzystania z ZFŚS. W wyroku Sądu Najwyższego z dnia 23 października 2008 r. wskazano, że istnieje grupa wydatków, która nie musi uwzględniać kryterium socjalnego w wyżej wskazanym rozumieniu tego pojęcia. Są to wydatki, które nie stanowią wydatków na ulgowe usługi i świadczenia i dopłaty z ZFŚS w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy o ZFŚS. Świadczenia, co do których nie ma konieczności przyjmowania kryterium socjalnego, to przykładowo imprezy integracyjne, wycieczki, festyny, imprezy sportowo-kulturalne. Stanowisko powyższe aprobowane jest przez przedstawicieli doktryny prawa ubezpieczeń społecznych, w tym przez T. Niedzińskiego, który wskazuje, ze przyznawanie świadczeń z funduszu nie musi być zawsze uzależnione od stosowania kryteriów socjalnych, a obok ulgowego świadczenia mogą być jeszcze przyznawane inne świadczenia na zasadach powszechnej i równej dostępności dla wszystkich uprawnionych. Podsumowując, Spółka jest zdania, ze w stanie faktycznym zaprezentowanym we wniosku, powinno znaleźć zastosowanie zwolnienie przewidziane w § 2 ust. 1 pkt 19 rozporządzenia, zgodnie z którym podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne nie stanowią przychody z świadczeń finansowanych ze środków przeznaczonych na cele socjalne w ramach zakładowego funduszu świadczeń socjalnych.

Mając na uwadze treść wniosku oraz obowiązujące przepisy, Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Gdańsku zważył co następuje:

Stanowisko wyrażone przez przedsiębiorcę, we wniosku o wydanie interpretacji uznać należy za nieprawidłowe.

Przepis art. 10 ust. 1 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej stanowi, że przedsiębiorca może złożyć do właściwego organu administracji publicznej lub państwowej jednostki organizacyjnej wniosek o wydanie pisemnej interpretacji co do zakresu i sposobu zastosowania przepisów, z których wynika obowiązek świadczenia przez przedsiębiorcę daniny publicznej oraz składek na ubezpieczenia społeczne lub zdrowotne, w jego indywidualnej sprawie.

Zgodnie natomiast z art. 83d ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych Zakład wydaje interpretacje indywidualne, o których mowa w art. 10 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej, w zakresie obowiązku podlegania ubezpieczeniom społecznym, zasad obliczania składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych i Fundusz Emerytur Pomostowych oraz podstawy wymiaru tych składek.

Nadmienić w tym miejscu należy, iż w drodze niniejszej decyzji Zakład dokonuje jedynie oceny stanowiska przedsiębiorcy w zakresie przedstawionej przez niego interpretacji przepisów, z których wynika obowiązek opłacania składek na ubezpieczenia społeczne. Mocą niniejszej decyzji Zakład nie przyznaje natomiast jakiegokolwiek prawa ani nie stwierdza jakiegokolwiek obowiązku ubezpieczeniowego. Ocena stanowiska przedsiębiorcy, dokonywana pod kątem prawidłowości zaprezentowanej przez przedsiębiorcę wykładni przepisu prawa, czyniona jest w oparciu o kompletny opis stanu faktycznego zawarty w treści wniosku o wydanie pisemnej interpretacji. Podkreślenia przy tym wymaga, iż procedując nad wnioskiem o wydanie pisemnej interpretacji Zakład nie prowadzi postępowania wyjaśniającego, w szczególności nie przeprowadza postępowania dowodowego. Granice sprawy wszczętej wniesieniem wniosku o wydanie pisemnej interpretacji, jak zauważono wyżej, zakreślają jedynie ramy zaprezentowanego opisu stanu faktycznego. Wydając pisemną interpretację Zakład przyjmuje więc jako prawdziwe złożone przez wnioskodawcę oświadczenia, zwracając jednocześnie uwagę na fakt, iż wiążący charakter niniejszej decyzji ograniczony został jedynie do stanu faktycznego przedstawionego przez wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie jej wydania.

Zgodnie z art. 18 ust. 1 i 1a oraz art. 20 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne pracowników stanowi przychód w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych z tytułu zatrudnienia w ramach stosunku pracy z wyłączeniem przychodów wymienionych w § 2 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18 grudnia 1998 r . w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, jak również wynagrodzeń za czas niezdolności do pracy wskutek choroby lub odosobnienia w związku z chorobą zakaźną oraz zasiłków z ubezpieczeń społecznych.

W myśl § 1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 18 grudnia 1998 r . w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe (tekst jedn. Dz. U. z 1998 r., Nr 161, poz. 1106 z późn. zm.) podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe stanowi przychód w rozumieniu przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, osiągany przez pracowników u pracodawcy z tytułu zatrudnienia w ramach stosunku pracy.

Przychodami na gruncie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych są w myśl jej art. 4 pkt 9 przychody w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych z tytułu: zatrudnienia w ramach stosunku pracy, pracy nakładczej, służby, wykonywania mandatu posła lub senatora, wykonywania pracy w czasie odbywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania, pobierania zasiłku dla bezrobotnych, świadczenia integracyjnego i stypendium wypłacanych bezrobotnym oraz stypendium sportowego, a także z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności oraz umowy agencyjnej lub umowy zlecenia, jak również z tytułu współpracy przy tej działalności lub współpracy przy wykonywaniu umowy.

Zgodnie z § 2 ust. 1 pkt 19 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18 grudnia 1998 r . w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne nie stanowią świadczenia finansowane ze środków przeznaczonych na cele socjalne w ramach zakładowego funduszu świadczeń socjalnych.

Zasady tworzenia przez pracodawców zakładowego funduszu świadczeń socjalnych, gospodarowania środkami tego funduszu, przeznaczonego na finansowanie działalności socjalnej organizowanej na rzecz osób uprawnionych do korzystania z funduszu, na dofinansowanie zakładowych obiektów socjalnych oraz na tworzenie zakładowych żłobków, klubów dziecięcych, przedszkoli oraz innych form wychowania przedszkolnego określa ustawa z dnia 4 marca 1994r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (t.j. Dz.U. z 2012 r., poz. 592 ze zm.).

Z treści przywołanych przepisów wynika, iż aby świadczenia finansowane ze środków zakładowego funduszu świadczeń socjalnych korzystały z wyłączenia z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne, muszą stanowić one wyraz polityki pracodawcy polegającej na prowadzonej działalności socjalnej, o której mowa w ustawie o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych. Zakres działalności socjalnej obejmuje m.in. usługi świadczone przez pracodawców na rzecz różnych form wypoczynku (np. wczasów, kolonii, obozów, tzw. „wczasów pod gruszą”), działalności kulturalno-oświatowej (np. zakup biletów do kina, teatru, opery), działalności sportowo-rekreacyjnej (np. zakup biletów na basen, na siłownię), opieki nad dziećmi w żłobkach, klubach dziecięcych, przedszkolach oraz innych formach wychowania przedszkolnego, udzielanie pomocy materialnej – rzeczowej lub finansowej, a także zwrotnej lub bezzwrotnej pomocy na cele mieszkaniowe na warunkach określonych ustawą.

Osobami uprawnionymi do korzystania z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych są pracownicy, ich rodziny, emeryci i renciści (byli pracownicy wraz z rodzinami) oraz inne osoby, którym pracodawca przyznał w regulaminie działalności socjalnej prawo korzystania ze świadczeń socjalnych finansowanych z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych.

Dla zwolnienia z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne przyznawanych świadczeń należy mieć na uwadze generalną zasadę, wynikającą z art. 8 ust. 1 ustawy o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych, w myśl której przyznawanie ulgowych usług i świadczeń oraz wysokość dopłat z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych uzależnia się od sytuacji życiowej, rodzinnej i materialnej osoby uprawnionej do korzystania z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych. Powyższe oznacza wykluczenie możliwości przyznawania wszystkim uprawnionym świadczeń socjalnych w jednakowej wysokości. Znajduje to potwierdzenie w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 20 sierpnia 2001 r. sygn.akt I PKN 579/00, w którym sąd wskazał, iż przyznawanie ulgowych usług i świadczeń oraz wysokość dopłat z funduszu zostało uzależnione wyłącznie od sytuacji życiowej, rodzinnej i materialnej osoby uprawnionej do korzystania z funduszu. Ustawa o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych nie upoważnia do tworzenia takich zasad podziału funduszu socjalnego, które pozostawałyby w sprzeczności z jej art. 8 ust. 1, ten zaś przepis wyraźnie powiązał zasady korzystania z ulgowych usług i świadczeń z sytuacją życiową, rodzinną i materialną osób uprawnionych. Jest to tzw. kryterium socjalne, którego przyjęcie przez ustawodawcę prowadzi do wniosku, że jest wykluczone przyznawanie ulgowych usług i świadczeń z funduszu ogółowi zatrudnionych w tej samej wysokości, według zasady „każdemu po równo”. Doświadczenie życiowe pokazuje zarazem, że jest mało prawdopodobne, by dwie osoby uprawnione pozostawały w jednakowej sytuacji materialnej, życiowej i rodzinnej, a tylko taka (lub bardzo zbliżona) pozwalałaby na przyznanie świadczeń w tej samej wysokości. Tym bardziej więc możliwość taką należy wyłączyć, gdy uprawnionymi jest kilka, kilkanaście czy kilkadziesiąt osób.

Podobnie wypowiedział się Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 16 września 2009 r. o sygn. akt I UK 121/09, w którym sąd stwierdził, iż przyznawanie ulgowych świadczeń i wysokość dopłat z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych powinno być uzależnione od sytuacji życiowej, rodzinnej i materialnej osoby korzystającej z funduszu. Nie ma w tym zakresie wyjątków. Nawet regulamin zakładowego funduszu świadczeń socjalnych nie może zmienić tej zasady. Stąd świadczenia wypłacone przez pracodawcę z pominięciem owej zasady podstawowej nie mogą być ocenione w sensie prawnym jako świadczenia socjalne, a jeżeli tak, to nie mogą korzystać z uprawnień przyznanych tym świadczeniom przez system ubezpieczeń społecznych. Pomoc z funduszu może być dokonywana jedynie wówczas, gdy uzależnia się jej przyznawanie od sytuacji życiowej, rodzinnej i materialnej pracownika.

W tym miejscu można uwagę zwrócić na treść wyroku Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 5 listopada 2013 r. w sprawie o sygn. akt III AUa 1063/13, gdzie sąd ten wskazał, iż prawidłowa interpretacja art. 8 ust.1 ustawy o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych nie zezwala na przyznanie przez pracodawcę świadczeń z ZFŚS pracownikom, z pominięciem indywidualnej analizy ich sytuacji pod kątem wskazanego w tym przepisie kryterium socjalnego. Takie przyzwolenie byłoby bowiem traktowane – jak trafnie wskazuje doktryna – jako przyznanie dodatków do wynagrodzenia. Przepis ten wyraźnie bowiem określa związek pomiędzy wartością przyznawanego świadczenia łącznie rozpatrywaną sytuacją życiową, rodzinną i materialną osoby uprawnionej. To powiązanie może oznaczać tylko jedno: im gorsza jest sytuacja osoby uprawnionej, tym wyższe powinno być świadczenie. Nakłada to na przyznających świadczenia obowiązek indywidualnej (w żadnym przypadku zbiorowej) kwalifikacji wniosków (A.Martuszewicz, Komentarz do art.8 ustawy o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych, stan prawny na dzień 1 października 2011 r.).

Zauważyć więc należy, iż art. 8 ust.1 ustawy o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych, który należy stosować łącznie z § 2 ust. 1 pkt 19 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe stanowi, iż przyznawanie ulgowych usług i świadczeń oraz wysokość dopłat z Funduszu uzależnia się od sytuacji życiowej, rodzinnej i materialnej osoby uprawnionej do korzystania z Funduszu. Organ nie zgadza się, iż powyższy zapis wyklucza pewne, wybrane przez wnioskodawcę formy działalności, z obowiązku badania sytuacji życiowej, rodzinnej i materialnej osoby uprawnionej, ograniczając konieczność badania do usług ulgowych. Takie rozumienie ww. przepisu mogłoby prowadzić do sytuacji dowolnego decydowania przez przedsiębiorcę, kiedy istnieje konieczność badania sytuacji życiowej, rodzinnej i materialnej uprawnionego.

Co więcej, Zakład pragnie wskazać, iż, przytoczone powyżej orzeczenia zwracają również uwagę na okoliczność, iż przy dokonywaniu oceny sytuacji materialnej pracownika należy brać pod uwagę jego dochody osiągane w zakładzie i poza nim, a także dochody członków rodziny pozostających we wspólnym gospodarstwie domowym.

Z powyższego wynika, iż w sytuacji gdy pracodawca przyznaje swoim pracownikom świadczenia rekreacyjne w zryczałtowanej i równej pieniężnie wysokości, których koszt znajduje pokrycie ze środków Zakładowego Funduszu Świadczeń Socjalnych, z pominięciem kryterium socjalnego, to wartość tych świadczeń podlega uwzględnieniu w podstawie wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne.

Jednocześnie zgodnie z art. 81 ust.1 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz.U. Nr 164, poz.1027 ze zm.) do ustalenia podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie zdrowotne pracowników stosuje się przepisy określające podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe tych osób. Tym samym powyższe będzie miało zastosowanie również do podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie zdrowotne.

Mając na uwadze powyższe orzeczono jak w sentencji.

Decyzja dotyczy stanu faktycznego przedstawionego przez wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie jej wydania. Stosownie do art. 10a ust. 2 i ust. 3 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej niniejsza decyzja nie jest wiążąca dla przedsiębiorcy, natomiast jest wiążąca dla Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, do czasu jej zmiany lub uchylenia.

Od niniejszej decyzji przysługuje, zgodnie z art. 83 ust. 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, w związku z art. 10 ust. 5 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej, odwołanie do właściwego Wydziału Ubezpieczeń Społecznych Sądu Okręgowego w (…).

źródło: https://bip.zus.pl