Interpretacja ZUS Oddział w Gdańsku z 17-11-2017 r. – DI/100000/43/1268/2017

Dotyczy ustalenia obowiązku podlegania ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym dla zleceniobiorcy mającego zawarte z tym samym podmiotem równocześnie dwie umowy zlecenia o identycznym zakresie usług oraz ustalenia obowiązku opła

UZASADNIENIE

Dnia 31 października 2017 r. wpłynął do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Gdańsku wniosek przedsiębiorcy (…) o wydanie pisemnej interpretacji w trybie art. 10 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej.

Wnioskodawca w treści wniosku o wydanie pisemnej interpretacji wskazał, że (…) Wnioskodawca) realizuje Projekt (…). W ramach projektu Spółka zawarła dwa odrębne kontrakty na realizację zadania (…) (kontrakt z (…)) oraz zadania (…) [kontrakt z (…)). Podstawowe informacje o kontraktach Wnioskodawca zaprezentował w tabelce wskazanej we wniosku. Prace, pomimo iż zbliżone tematycznie, realizowane są na podstawie kontraktów z innymi podmiotami, wspólnie z różnymi partnerami konsorcjum i na różnym obszarze.

W związku z realizacją powyższych kontraktów, Spółka zawarła umowy z podwykonawcami – ekspertami z różnych dziedzin. Spółka zawarła umowę zlecenia między innymi z Panem (…) Specjalistą ds. Środowiskowych (dalej: Konsultant, Zleceniobiorca), któremu zlecono dokonanie inwentaryzacji przyrodniczej zgodnie z przekazanymi metodykami, w tym wykonanie:

1. Prac analitycznych obejmujących jakościową i ilościową analizę pobranych prób fitoplanktonu oraz analizę fitobentosu okrzemkowego
2. Sporządzenie dokumentacji fotograficznej z kontroli oraz ciekawych zaobserwowanych taksonów
3. Opracowanie tekstowe materiału zgodnie z wzorem przekazanym przez eksperta ds. środowiska

Dodatkowo Konsultant został zobowiązany do:

1. Przekazywania karty czasu pracy wraz ze skrótową informacją nt obserwacji i ich wyników do ostatniego dnia miesiąca
2. Przekazywania do dnia (…) każdego miesiąca wykonywania zlecenia, informacji nt postępów prac oraz dodatkowych informacji mogących mieć wpływ lub mających wpływ na realizację zlecenia (problemy techniczne, metodyczne, terenowe itp.)
3. Uczestniczenia w spotkaniach koordynacyjnych organizowanych przez eksperta ds. zarządzania środowiskiem, a także w spotkaniach i naradach zwoływanych przez klienta lub organy administracji publicznej
4. Przygotowywanie kart czasu pracy zgodnie z ustalonym wzorem, zatwierdzonym przez Klienta.
5. Bieżący kontakt z ekspertem ds. zarządzania środowiskiem w sprawach dotyczących realizacji obowiązków Konsultanta w zakresie prac związanych ze sporządzeniem inwentaryzacji przyrodniczej

Spółka zawarła dwie umowy zlecenia z Konsultantem na sporządzenie inwentaryzacji przyrodniczej:

1. Umowę zlecenia z dnia (…) do świadczenia usług obejmujących wykonywanie czynności eksperta niekluczowego – Specjalista ds. środowiskowych w ramach Projektu (…)(dalej: Umowa zlecenia (…)) (…).

2. Umowę zlecenia z dnia (…) do świadczenia usług obejmujących wykonywanie czynności eksperta niekluczowego – Specjalista ds. środowiskowych w ramach Projektu (…) Zadanie (…) (dalej: Umowa zlecenia (…))

W ramach obydwu umów zleceń, zakres prac powierzonych Konsultantowi jest identyczny; dotyczy inwentaryzacji przyrodniczej fitoplanktonu oraz fitobentosu okrzemkowego. Zlecenia te dotyczą dwóch różnych kontraktów realizowanych przez w konsorcjum z różnymi podmiotami, na rzecz innych Klientów i na różnych obszarach dorzecza Odry i Wisły.

Konsultant złożył oświadczenie, w którym wskazał iż:

1. nie jest zatrudniony na podstawie umowy o pracę,
2. nie przebywa na urlopie bezpłatnym lub wychowawczym,
3. nie ma ustalonego prawa do emerytury lub renty,
4. nie jest uczniem lub studentem.
5. nie podlega

a) obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowemu z tytułu innej umowy zlecenia

b) obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowemu z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności, współpracy przy prowadzonej działalności i z tego tytułu opłaca składki na ubezpieczenia społeczne od kwoty nie niższej niż minimalne wynagrodzenie.

Wynagrodzenie Konsultanta w przypadku obydwu umów zleceń jest ustalone ryczałtowo za 1 osobodzień pracy; po zakończeniu każdego miesiąca, dla każdego zlecenia odrębnie Konsultant przedstawia kartę czasu pracy (timesheet), w której zaewidencjonowany jest czas pracy poświęcony na realizację umowy. Karta czasu pracy (timesheet) stanowi podstawę do kalkulacji wynagrodzenia Zleceniobiorcy należnego za dany miesiąc.

W ocenie Spółki, w przedstawionym stanie faktycznym, Konsultant będzie objęty obowiązkowymi ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi z tytułu umowy zlecenia, którą zawarł jako pierwszą lub która na wniosek Zleceniobiorca została uznana za pierwszą (art. 9 ust. 2 ustawy systemowej). Z tytułu drugiej umowy zlecenia, Konsultant-Zleceniobiorca nie będzie podlegać obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym, jeżeli comiesięczny przychód z pierwszej umowy będzie wyższy niż minimalne wynagrodzenia za pracę (w 2017 r jest to kwota 2.000 PLN) (art. 9 ust. 2c ustawy systemowej). Osoba wykonująca pracę na podstawie zawartej umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu oraz ubezpieczeniu Zdrowotnemu od dnia oznaczonego w umowie jako dzień rozpoczęcia jej wykonywania i trwa do dnia rozwiązania lub wygaśnięcia umowy (art. 13 pkt 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych). Obowiązek zgłoszenia oraz rozliczenia składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne spoczywa na płatniku składek, którym będzie zleceniodawca – Spółka (art. 36 ust. 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych).

Wnioskodawca wskazał, że przepisy Kodeksu Cywilnego nie zakazują, aby w danym podmiocie osoba wykonywała pracę na podstawie kilku umów zlecenia. Zgodnie z regułami dotyczącymi zbiegów tytułów ubezpieczenia w przypadku umów zleceń (art. 9 pkt 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych) osoba, która równocześnie wykonuje dwie umowy zlecenia, podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z pierwszej wykonywanej umowy, z drugiej umowy ubezpieczenia (emerytalne i rentowe) są dobrowolne, o ile wynagrodzenie z tytułu pierwszej umowy zlecenia przekracza minimalne wynagrodzenie z tytułu umowy o pracę (w 2017 r- 2.000 PLN). W odniesieniu do obydwu umów obowiązkowa jest jedynie składka zdrowotna.

Wnioskodawca podkreśla, że ze względu na obiektywny problem ze wskazaniem, która z Umów Zlecenia (…) czy (…) została zawarta jako pierwsza (obie umowy zostały zawarte tego samego dnia tj. (…), Zleceniobiorca wskazał jako umowę z tytułu której podlegał będzie obowiązkowym składkom emerytalno-rentowym Umowę zlecenia (…).

Wnioskodawca wskazał, że zgodnie ze stanowiskiem Zakładu Ubezpieczeń Społecznym, reguły wynikające z art. 9 pkt 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, w przypadku dwóch lub większej ilości umów zleceń zawieranych z tym samym zleceniobiorcom, można stosować pod warunkiem, że zlecenia swoim zakresem obejmują różne rodzaje obowiązków i czynności. W przeciwnym razie Zakład Ubezpieczeń Społecznych może kwestionować takie umowy pod kątem podlegania ubezpieczeniom, traktując je jako świadome obejście przepisów. Jak podkreśla Wnioskodawca praktyka Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, nie wynika bezpośrednio z przepisów tj. przepisy nie wskazują bezpośrednio, iż przepis art. 9 pkt 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych nie ma zastosowania, jeżeli Zleceniobiorca podpisze ze Zleceniodawcą umowy zlecenia o tożsamym zakresie przedmiotowym. Zakład Ubezpieczeń Społecznych, kwestionując zawieranie umów zleceń, których przedmiotem są te same czynności, i uznając dwie lub większą liczbę umów jako w istocie jedną – a zawarcie wielu umów, jako działanie zmierzające do obejścia przepisów prawa i bezpodstawnego obniżenia podstawy wymiaru składek.

W ocenie Wnioskodawcy w analizowanym przypadku, pomimo że Umowa zlecenia (…) i Umowa zlecenia (…) dotyczą tych samych czynności, tj. dokonanie inwentaryzacji przyrodniczej, to działania te dotyczą odrębnych kontraktów realizowanych przez (…), na rzecz innych klientów oraz przede wszystkim na zupełnie innym obszarze geograficznym. Co więcej, dla każdego zlecenia odrębnie Konsultant zobligowany jest rejestrować czas pracy poświęcony na jego realizację, składać odrębne raporty z postępów prac. Wymaga to zdaniem Wnioskodawcy między innymi z wymagań Podręcznika Operacyjnego Projektu opublikowanego przez (…) który szczegółowo określa zakres dokumentacji projektu oraz sposoby raportowania (w tym raportowania czasu pracy ekspertów) w związku z faktem, iż finansowanie prac dokonywane jest przy współudziale pożyczki z Banku Światowego.

W ocenie Spółki, podpisanie odrębnych umów uzasadnione jest wymaganiami dokumentacyjnymi, Umowy zlecenia (…) i (…), pomimo iż dotyczą tej samej materii, dotyczą innych lokalizacji i zostały podpisane w związku z realizacją dwóch odrębnych kontraktów (wygranych przez Spółkę w dwóch odrębnych konkursowych/przetargowych), w związku z czym Spółka jako płatnik zobowiązana będzie do:

1. potrącenie składek na obowiązkowe ubezpieczenie emerytalne i rentowe z tytułu Umowy zlecenia (…) którą Konsultant wybrał jako tytuł z którego chce podlegać obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym
2. potrącanie składek na ubezpieczenie zdrowotne od Umowy zlecenia (…) i (…) (obydwu umów)
3. potrącenie składek na obowiązkowe ubezpieczenie emerytalne i rentowe z tytułu Umowy zlecenia , tylko w przypadku, jeżeli comiesięczny przychód z pierwszej umowy będzie wynosić poniżej minimalnego wynagrodzenia za pracę lub jeżeli tego przychodu nie osiągnie (art. 9 ust. 2c ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych).

Wnioskodawca wskazał, że w podobnej sprawie Zakład Ubezpieczeń Społecznych wydał Interpretację Znak: WPI/200000/451/1502/2012 z dnia 23.01.2013 uznając, że „w zdarzeniu przyszłym opisanym przez przedsiębiorcę, zleceniobiorca będzie podlegał obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym z tytułu umowy zlecenia zawartej najwcześniej, jednak w przypadku gdy złoży oświadczenie o wyborze innej umowy zlecenia jako tytułu do objęcia ubezpieczeniami społecznymi, będzie podlegał obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym z tytułu wybranej przez siebie umowy zlecenia”

Mając na uwadze treść wniosku, jak również obowiązujące w tym przedmiocie przepisy prawa Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Gdańsku zważył co następuje.

Stanowisko przedsiębiorcy zawarte we wniosku o wydanie pisemnej interpretacji dotyczącym ustalenia obowiązku podlegania ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym zleceniobiorcy mającego zawarte z tym samym podmiotem równocześnie dwie umowy zlecenia o identycznym zakresie usług oraz ustalenia obowiązku opłacania składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe za takiego zleceniobiorcę uznać należy za nieprawidłowe.

Przepis art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej stanowi, że przedsiębiorca może złożyć do właściwego organu administracji publicznej lub państwowej jednostki organizacyjnej wniosek o wydanie pisemnej interpretacji co do zakresu i sposobu zastosowania przepisów, z których wynika obowiązek świadczenia przez przedsiębiorcę daniny publicznej oraz składek na ubezpieczenia społeczne lub zdrowotne, w jego indywidualnej sprawie.

Zgodnie z art. 83d ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych. Zakład wydaje interpretacje indywidualne, o których mowa w art. 10 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej, w zakresie obowiązku podlegania ubezpieczeniom społecznym, zasad obliczania składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych i Fundusz Emerytur Pomostowych oraz podstawy wymiaru tych składek.

Na wstępie należy zaznaczyć, iż zgodnie ze wskazaniami judykatury wydając interpretację organ nie ustanawia żadnej normy indywidualnej, lecz jedynie przedstawia swój pogląd dotyczący rozumienia treści przepisów prawa, z których wynika obowiązek świadczenia składek na ubezpieczenia społeczne i sposobu ich zastosowania w odniesieniu do określonej sprawy indywidualnej, której zakres przedmiotowy jest zakreślony stanem faktycznym lub zdarzeniem przyszłym przedstawionym przez pytającego we wniosku. Pełną wiedzę o stanie faktycznym lub zdarzeniu przyszłym organ czerpie wyłącznie z wniosku uprawnionego podmiotu nie posiadając kompetencji do jego weryfikowania w oparciu o posiadane informacje czy gromadzony materiał dowodowy. W toku tego postępowania organ nie pełni roli kontrolnej, nie dokonuje oceny zachowania lub zaniechania przedsiębiorcy pod kątem jego prawidłowości. Celem interpretacji jest umożliwienie przedsiębiorcy uzyskania informacji w przedmiocie obowiązków wiążących się z opłacaniem składek na ubezpieczenia społeczne i uchronienie w ten sposób takiego przedsiębiorcy przed ryzykiem błędnego zastosowania przez niego danego przepisu.

Zakład w przyjętym trybie nie odnośni się do treści zawartych przez Wnioskodawcę umów zlecenia w świetle przepisów kodeksu cywilnego.

Zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegają osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są osobami wykonującymi pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, zwanymi dalej zleceniobiorcami, oraz osobami z nimi współpracującymi (o ile nie są uczniami gimnazjów, szkół ponadgimnazjalnych, szkół ponadpodstawowych oraz studentami do ukończenia 26 roku życia).

Zgodnie z art. 13 pkt 2 w zw. z art. 12 ust. 1 ustawy ww osoby, o których mowa wyżej podlegają obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym w okresie od dnia oznaczonego w Umowie jako dzień rozpoczęcia wykonywania zarządzania do dnia jej rozwiązania lub wygaśnięcia.

Zgodnie z art. 18 ust. 1 i 3 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych podstawą wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe zleceniobiorców, stanowi przychód uzyskany przez zleceniobiorcą z tytułu wynagrodzenia uzyskanego w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych jeżeli w umowie agencyjnej lub umowie zlecenia albo w innej umowie o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, określono odpłatność za jej wykonywanie kwotowo, w kwotowej stawce godzinowej lub akordowej albo prowizyjnie.

Jak wynika z art. 9 ust. 2 cytowanej ustawy, osoba spełniająca warunki do objęcia obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi z kilku umów zlecenia, jest objęta obowiązkowo ubezpieczeniami z tego tytułu, który powstał najwcześniej. Może ona jednak dobrowolnie, na swój wniosek, być objęta ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi także z pozostałych, wszystkich lub wybranych, tytułów lub zmienić tytuł ubezpieczeń, z zastrzeżeniem ust. 2c i 7.

Zgodnie z treścią art. 9 ust. 2c ww. ustawy, osoba, o której mowa w art. 6 ust. 1 pkt 4 (czyli zleceniobiorca), której podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe w danym miesiącu jest niższa od kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę, spełniająca warunki do objęcia obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi z innych tytułów podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym również z innych tytułów. Zasady tej nie stosuje się, jeżeli łączna podstawa wymiaru składek z tytułu wykonywania pracy na podstawie umowy, o której mowa w art. 6 ust. 1 pkt 4, lub z innych tytułów osiąga kwotę minimalnego wynagrodzenia za pracę.

Jak wskazał w opisie stanu faktycznego wniosku sam przedsiębiorca, zawarł on ze zleceniobiorcą Konsultantem w tym samym terminie tj. dnia 1 czerwca 2017r. dwie umowy zlecenia, których zakres prac jest identyczny.

Podkreślenia wymaga jednak okoliczność, że w sytuacji zawarcia dwóch umów zlecenia przepisy art. 9 ust. 2 i art. 9 ust. 2c ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych będą miały zastosowanie, pod warunkiem, że umowy te swoim zakresem obejmują różne rodzaje obowiązków i czynności.

W sytuacji, kiedy zawarto dwie umowy zlecenia z tym samym podmiotem, których zakres prac jest identyczny nie zachodzi zbieg dwóch tytułów ogólnych do ubezpieczeń emerytalnego i rentowych, a w konsekwencji w takim przypadku zastosowania nie znajdzie dyspozycja treści art. 9 ust. 2 i art. 9 ust. 2c ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych.

Zawarcie dwóch odrębnych umów zlecenia z tym samym zakresem prac i w tym samym terminie stanowi obejście przepisów art. 18 ust. 3 w zw. z art. 4 pkt 9 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Bez znaczenia pozostaje przy tym, że prace wykonywane przez zleceniobiorcę dotyczą odrębnych kontraktów realizowanych przez samego przedsiębiorcę na rzecz różnych kontrahentów. Stronami umów zlecenia są te same podmioty, a czynności wykonywane przez zleceniobiorcę na rzecz tego samego zleceniodawcy.

Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe dla takich zleceniobiorców stosownie do treści art. 18 ust. 1 i 3 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, stanowi przychód w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych, uzyskany przez zleceniobiorcę z tytułu wynagrodzenia uzyskanego z tytułu obydwu umów zlecenia.

Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne należy ustalić w takim przypadku poprzez zsumowanie przychodów otrzymywanych przez zleceniobiorcę z obu umów zlecenia.

Wobec powyższego stanowisko wnioskodawcy wskazujące, iż Konsultant będzie objęty obowiązkowymi ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi z tytułu umowy zlecenia, którą zawarł jako pierwszą lub która na wniosek Zleceniobiorca została uznana za pierwszą, I w konsekwencji spółka jako płatnik zobowiązana będzie do potrącenia składek na obowiązkowe ubezpieczenie emerytalne i rentowe z tytułu Umowy zlecenia, którą Konsultant wybrał Jako tytuł, z którego chce podlegać obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym, względnie potrącenie składek na obowiązkowe ubezpieczenie emerytalne i rentowe z obu umów zlecenia, tylko w przypadku, jeżeli comiesięczny przychód z pierwszej umowy będzie wynosić poniżej minimalnego wynagrodzenia za pracę lub jeżeli tego przychodu nie osiągnie uznać należy za nieprawidłowe.

Jednocześnie, Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Gdańsku zawiadamia zgodnie z art. 66 § 1 Kodeksu postępowania administracyjnego, iż nie jest właściwy rzeczowo w przedmiocie objęcia/podlegania ubezpieczeniem zdrowotnym (a w konsekwencji opłacania składek na ubezpieczenie zdrowotne) co wynika z treści art. 83d ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Zgodnie z dyspozycją treści art. 83d ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, Zakład wydaje interpretacje indywidualne w sprawach zasad obliczania składek na ubezpieczenie zdrowotne. W zakresie sprawy dotyczącej obowiązku opłacania składek na ubezpieczenie zdrowotne przedsiębiorca winien zwrócić się do właściwego miejscowo Dyrektora Oddziału Narodowego Funduszu Zdrowia, co wynika z art. 109a ust. 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (t.j. Dz. U. z 2017, poz. 1938).

Mając na uwadze powyższe orzeczono jak w sentencji.

źródło: https://bip.zus.pl