Interpretacja ZUS Oddział w Gdańsku z 10-08-2016 r. – DI/100000/43/842/2016

Decyzja nr 337 – stanowisko nieprawidłowe w kwestii dotyczącej podlegania ubezpieczeniom społecznym przez cudzoziemców niebędących obywatelami UE, zatrudnionych przez polskiego przedsiębiorcę na terenie RP na podstawie umowy zlecenia

UZASADNIENIE

Dnia 1 sierpnia 2016 r. do Oddziału Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w Gdańsku wpłynął wniosek przedsiębiorcy (…) z siedzibą w (…) o wydanie pisemnej interpretacji w trybie art. 10 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej.

Wnioskodawca wskazał, iż prowadzi działalność gospodarczą jako podwykonawca dla innych firm. W celu świadczenia usług zatrudnia na podstawie umów zlecenia osoby niebędące obywatelami Polski ani państw trzecich będących członkami UE. Z reguły są to osoby z Białorusi, Mołdawii, Rosji czy Nepalu. Osoby te zatrudniane są na czas określony. Z państwami, których obywatelstwo posiadają dane osoby brak jest zawartych umów międzynarodowych regulujących kwestie podlegania ubezpieczeniom społecznym. Ponadto wnioskodawca podkreśla, że pobyt tych osób na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej ma charakter przejściowy, bowiem osoby te nie przebywają na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej z zamiarem stałego pobytu. Nie posiadają oni zezwolenia na pobyt stały, tylko wizy na czas określony bądź karty tymczasowego pobytu. Osoby te po wykonaniu określonej pracy kończą zatrudnienie w Spółce i wracają do krajów ojczystych.

W opinii wnioskodawcy osoby niebędące obywatelami Rzeczypospolitej Polskiej, których pobyt na terenie Polski nie ma charakteru stałego, mimo zatrudnienia na podstawie umowy rodzącej co do zasady obowiązek ubezpieczenia społecznego, nie podlegają tym ubezpieczeniom z tego tytułu. Do osób tych zdaniem spółki zastosowanie ma przepis art. 5 ust. 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, zgodnie z którym nie podlegają ubezpieczeniom społecznym określonym w ustawie obywatele państw obcych, których pobyt na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej nie ma charakteru stałego, chyba że u mowy międzynarodowe stanowią inaczej.

Powyższe prowadzi zdaniem przedsiębiorcy do wniosku, że art. 5 ust. 2 ustawy systemowej, poprzez użycie w nim spójnika „i”, stanowi koniunkcję (złączenie) dwóch zdań, odnoszących się do niezależnych od siebie dwóch kategorii określonych w nim osób, niepodlegających obowiązkowi ubezpieczenia społecznego (ci, których pobyt na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej nie ma charakteru stałego i ci, którzy są zatrudnieni w wymienionych placówkach niezależnie od charakteru pobytu na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej). Powinien być on zatem, zdaniem wnioskodawcy, odczytywany w ten sposób, że nie podlegają ubezpieczeniom społecznym określonym w ustawie po pierwsze – obywatele państw obcych, których pobyt na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej nie ma charakteru stałego i po drugie -obywatele państw obcych, którzy są zatrudnieni w placówkach wymienionych w drugim członie tego przepisu (zdanie to wnioskodawca popiera wyrokiem Sądu Najwyższego z dnia 28 maja 2008 r. OSNP 2009/17-18/243 sygn. akt I UK 303/07).

Powyższe zdaniem wnioskodawcy oznacza, że jeżeli brak jest umów międzynarodowych z państwami, obywatelstwo których posiadają zatrudnieni cudzoziemcy niebędący obywatelami państw członkowskich UE regulujących zagadnienie podlegania ubezpieczeniom społecznym w odmienny sposób, to nie podlegają oni obowiązkowi ubezpieczenia społecznego na terenie RP w przedstawionym powyżej stanie faktycznym.

Mając na uwadze treść wniosku oraz obowiązujące przepisy Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Gdańsku stwierdza, co następuje:

Stanowisko wyrażone przez przedsiębiorcę we wniosku o wydanie pisemnej interpretacji uznać należy za nieprawidłowe.

Przepis art. 10 ust. 1 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej stanowi, że przedsiębiorca może złożyć do właściwego organu administracji publicznej lub państwowej jednostki organizacyjnej wniosek o wydanie pisemnej interpretacji co do zakresu i sposobu zastosowania przepisów, z których wynika obowiązek świadczenia przez przedsiębiorcę daniny publicznej oraz składek na ubezpieczenia społeczne lub zdrowotne, w jego indywidualnej sprawie.

Jednocześnie zgodnie z art. 83d ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych Zakład wydaje interpretacje indywidualne, o których mowa w art. 10 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej, w zakresie obowiązku podlegania ubezpieczeniom społecznym, zasad obliczania składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych i Fundusz Emerytur Pomostowych oraz podstawy wymiaru tych składek.

W myśl art. 6 ust. 1 pkt 4 oraz art. 12 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym oraz ubezpieczeniu wypadkowemu podlegają osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są osobami wykonującymi pracę na podstawie umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia. Ubezpieczenie chorobowe jest natomiast dobrowolne.

Ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych w zakresie podlegania ubezpieczeniom społecznym nie posługuje się kryterium obywatelstwa czy np. miejsca zamieszkania lub pobytu. Oznacza to, że obowiązkiem ubezpieczeń społecznych są objęci także cudzoziemćy, o ile spełniają warunki do podlegania ubezpieczeniom społecznym, a tak jest, gdy z cudzoziemcem zostaje zawarta umowa zlecenia. Istotnym dla objęcia obowiązkiem ubezpieczeń społecznych jest więc:

• fakt zawarcia z polskim podmiotem np. umowy zlecenia, czyli umowy rodzącej zgodnie z przepisami obowiązek ubezpieczeń społecznych oraz
• wykonywanie pracy w ramach tej umowy na obszarze Polski.

Jedynie ratyfikowana umowa międzynarodowa, jako prawo nadrzędne, może wykluczyć zastosowanie polskich przepisów w tym zakresie. W opisanym stanie faktycznym taka sytuacja jednak nie zachodzi.

Zgodnie z art. 5 ust. 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, przywoływanym przez wnioskodawcę, nie podlegają ubezpieczeniom społecznym określonym w tej ustawie obywatele państw obcych, których pobyt na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej nie ma charakteru stałego i którzy są zatrudnieni w obcych przedstawicielstwach dyplomatycznych, urzędach konsularnych, misjach, misjach specjalnych lub instytucjach międzynarodowych, chyba że umowy międzynarodowe stanowią inaczej.

Wymienione warunki powinny być spełnione łącznie, tzn.:

• osoba ta j est cudzoziemcem,
• jej pobyt w Polsce nie może mieć charakteru stałego,
• jest zatrudniona w obcym przedstawicielstwie dyplomatycznym, urzędzie konsularnym, misjach, misjach specjalnych lub instytucjach międzynarodowych.

Taka sytuacja, jak wynika z opisu stanu faktycznego, nie zachodzi w opisanym przypadku.

Nie sposób przyjąć, iż już spełnienie przez cudzoziemca jednego wymogu w postaci braku stałego pobytu na terytorium Polski miałoby być wystarczającą przesłanką do zwolnienia takiej osoby z podlegania ubezpieczeniom społecznym w Polsce.

Po pierwsze literalne brzmienie treści art. 5 ust. 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, który posługuje się kwantyfikatorem „i” oznaczającym koniunkcję, a więc konieczność łącznego spełnienia obu przesłanek przewidzianych tym przepisem. Jako pozbawione uzasadnienia prawnego, a także wbrew zasadom logiki formalnej uznać należy twierdzenie, iż wskazany przepis tworzy dwie niezależne od siebie kategorie określonych w nim osób, które obowiązkowi ubezpieczeń społecznych nie podlegają.

Po wtóre, dopuszczenie przeciwnego poglądu oznaczałoby, iż podważeniu uległoby domniemanie racjonalności ustawodawcy, który poprzez takie, a nie inne ukształtowanie treści danego przepisu zmierza do osiągnięcia konkretnego celu, który uznaje za istotny i pozostający w zgodzie z nadrzędnymi zasadami, którym dany akt prawny hołduje. Obalenie tego domniemania, choć hipotetycznie możliwe musiałoby znaleźć racjonalne uzasadnienie, którego nie sposób się tu doszukać.

Co więcej, wymagałoby to postawienia ustawodawcy zarzutu naruszenia podstawowych zasad legislacji przy tworzenia przepisów prawa. Zgodnie bowiem z § 56 rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 czerwca 2002 r. w sprawie „Zasad techniki prawodawczej” (t. j. Dz. U. z 2016 r., poz. 283) „w obrębie artykułu (ustępu) zawierającego wyliczenie wyróżnia się dwie części: wprowadzenie do wyliczenia oraz punkty. Wyliczenie może kończyć się częścią wspólną, odnoszącą się do wszystkich punktów. W obrębie punktów można dokonać dalszego wyliczenia, wprowadzając litery. W obrębie liter można dokonać kolejnego wyliczenia, wprowadzając tiret.”

W sytuacji więc, gdyby celem ustawodawcy było dokonanie rozróżnienia dwóch grup ubezpieczonych w obrębie danego artykułu, to uczyniłby to, poprzez wyliczenie dokonane w formie punktów, tak jak zresztą czyni to w innych miejscach ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych – przykładowo w art. 8 ust. 6 ustawy.

Przepis art. 5 ust. 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych winien podlegać ścisłej interpretacji. Także zastosowanie wykładni systemowej względem tego przepisu prowadzi do identycznego rezultatu. Celem ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych jest powszechne objęcie ubezpieczeniami społecznymi osób świadczących pracę w oparciu o taką umowę, która stanowi tytuł do ubezpieczeń społecznych.

Mając na uwadze powyższe orzeczono jak w sentencji.

Od niniejszej decyzji przysługuje, zgodnie z art. 83 ust. 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, w związku z art. 10 ust. 5 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej, odwołanie do właściwego Wydziału Ubezpieczeń Społecznych Sądu Okręgowego w (…).

źródło: https://bip.zus.pl