Interpretacja Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 24-01-2018 r. – 0115-KDIT2-2.4011.375.2017.2.ENB

Czy odszkodowanie wypłacone przez Wnioskodawcę na rzecz byłego pracownika na podstawie zawartej ugody sądowej w sprawie o przywrócenie do pracy korzysta ze zwolnienia z PDOF w oparciu o art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy i tym samym na Wnioskodawcy nie ciążą żadne obowiązki płatnika?

UZASADNIENIE

W dniu 8 listopada 2017 r. wpłynął do tutejszego organu ww. wniosek uzupełniony w dniu 15 stycznia 2018 r. o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie obowiązków płatnika.

We wniosku przedstawiono następujący stan faktyczny.

Wnioskodawca w przypadku rozwiązywania umów o pracę z pracownikami w wyniku różnych przyczyn i okoliczności temu towarzyszących, jest niekiedy pozywany do sądu rejonowego przez wcześniej zatrudnione przez niego osoby o przywrócenie do pracy. W takich sytuacjach, w miarę możliwości, Wnioskodawca dąży do zawarcia ugody sądowej, w celu ograniczenia ryzyka finansowego w postaci konieczności poniesienia ewentualnych wysokich kosztów obsługi postępowania, jak i odszkodowań wywalczonych przez dawnych (byłych) pracowników.

W grudniu 2016 r. Wnioskodawca rozwiązał umowę z jednym z pracowników Spółki (dalej: „pracownik”) bez zachowania okresu wypowiedzenia.

Pracownik nie zgadzając się z Wnioskodawcą wniósł do Sądu Rejonowego powództwo o przywrócenie do pracy. W toku postępowania Wnioskodawca zawarł z pracownikiem ugodę sądową, na podstawie której:

• Wnioskodawca zobowiązał się do wypłaty odszkodowania w określonej kwocie brutto;
• Wnioskodawca wycofał oświadczenie woli o rozwiązaniu umowy o pracę z pracownikiem bez zachowania okresu wypowiedzenia;
• pracownik i Wnioskodawca oświadczyli, że łącząca ich umowa o pracę uległa rozwiązaniu na mocy porozumienia stron;
• Wnioskodawca zobowiązał się do wydania pracownikowi nowego świadectwa pracy, w którym wpisze „na mocy porozumienia stron art. 30 par. 1 pkt 1 kp”;
• Wnioskodawca i pracownik oświadczyli, iż przedmiotowa ugoda wyczerpuje wszelkie wzajemne ich roszczenia wynikające z łączącego ich stosunku pracy, a koszty zastępstwa procesowego znoszą się wzajemnie.

Tym samym postępowanie przez sądem zostało umorzone w czerwcu 2017 r.

Wnioskodawca wskazał, iż w ramach zawieranych ugód sądowych, tj. co do zasady ugód sądowych zawartych w sprawach o przywrócenie do pracy, wypłaca odszkodowania. Wartość odszkodowania jest negocjowana przez strony ugody. W ugodzie przytoczonej powyżej przez Wnioskodawcę wartość odszkodowania wyniosła sześciokrotność płacy zasadniczej. Przy czym takie odszkodowania nie są wypłacane (byłym) pracownikom w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą, gdyż z Wnioskodawcą łączył ich uprzednio stosunek pracy. Ponadto, w przypadkach tych, z treści ugód zawieranych przez Wnioskodawcę z danym (byłym) pracownikiem nie wynika, czy przedmiotowa kwota dotyczy korzyści, które dany (były) pracownik mógłby osiągnąć, gdyby nie wyrządzono mu szkody.

Ponadto w przesłanym uzupełnieniu wyjaśniono, że z zawartej ugody wynika, że świadczenie ma charakter odszkodowawczy. W punkcie 1 ugody wskazano bowiem wprost, że przedmiotowa kwota wypłacana jest byłej pracownicy tytułem odszkodowania. Wysokość ugody została ustalona przez strony w drodze negocjacji (jej wysokość nie wynikała z przepisów prawa). Była pracownica w toku procesu wnosiła o przywrócenie do pracy, a wypłata odszkodowania w przedmiotowej kwocie była jej warunkiem do natychmiastowego zakończenia procesu i odstąpienia od tego roszczenia. Szkodą byłej pracownicy jest utrata stałego zatrudnienia i co za tym idzie utrata stałego źródła dochodu. Przyczyną powstania tej szkody było rozwiązanie z nią stosunku pracy przez Wnioskodawcę.

Wypłacone odszkodowanie miało rekompensować byłej pracownicy korzyści, które mogłaby osiągnąć pracując dalej u Wnioskodawcy, tj. pobieranie wynagrodzenia, utrzymanie nieprzerwanego stażu pracy i inne korzyści wynikające z zatrudnienia, w tym prywatna opieka medyczna, inne świadczenia dodatkowe, przyznawane pracownikom zgodnie z aktami obowiązującymi u Wnioskodawcy.

Jednocześnie z treści uzupełnienia wynika, że stan faktyczny przedstawiony we wniosku dotyczy wyłącznie podanej ugody.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytanie.

Czy odszkodowanie wypłacone przez Wnioskodawcę na rzecz byłego pracownika na podstawie zawartej ugody sądowej w sprawie o przywrócenie do pracy korzysta ze zwolnienia z PDOF w oparciu o art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy i tym samym na Wnioskodawcy nie ciążą żadne obowiązki płatnika?

Zdaniem Wnioskodawcy, w przypadku gdy odszkodowanie wypłacane przez Spółkę na podstawie zawartej ugody sądowej w sprawie o przywrócenie do pracy nie zostało wypłacane byłemu pracownikowi w związku z prowadzoną przez niego działalnością gospodarczą, a w ugodzie nie ma zapisów dotyczących korzyści, które dany pracownik mógłby osiągnąć, gdyby nie wyrządzono mu szkody, takie odszkodowanie korzysta ze zwolnienia z PDOF w oparciu o art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy i tym samym na Spółce nie ciążą jakiekolwiek obowiązki płatnika w zakresie naliczenia, potrącenia i odprowadzenia zaliczki na PDOF z omawianego tytułu.

Zgodnie z przepisem art. 9 ust. 1 ustawy, opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Z kolei w myśl art. 11 ust. 1 ustawy, przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9 i 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, art. 19, art. 25b i art. 30f, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Jednocześnie należy mieć na uwadze, że nie wszystkie odszkodowania otrzymywane przez osoby fizyczne podlegają opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych. W art. 21 ust. 1 ustawy ustawodawca przewidział bowiem szereg zwolnień dla poszczególnych kategorii przychodów enumeratywnie wymienionych w tym przepisie. Jednakże należy podkreślić, że korzystanie z każdej preferencji podatkowej, w tym ze zwolnienia od podatku, jest możliwe wyłącznie w sytuacji, gdy spełnione są wszystkie przesłanki określone w danym przepisie stanowiącym podstawę prawną danej preferencji.

Zdaniem Wnioskodawcy, w omawianym przypadku analizy wymagają dwa zwolnienia przewidziane w art. 21 ust. 1 ustawy, tj. pkt 3 oraz pkt 3b, które będą mieć wpływ na określenie konsekwencji podatkowych mających zastosowanie do wypłacanych przez Spółkę odszkodowań.

I tak, w myśl art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy, wolne od podatku dochodowego są otrzymane odszkodowania lub zadośćuczynienia, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw, oraz otrzymane odszkodowania lub zadośćuczynienia, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z postanowień układów zbiorowych pracy, innych opartych na ustawie porozumień zbiorowych, regulaminów lub statutów, o których mowa w art. 9 § 1 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (Dz.U. z 2016 r. poz. 1666), z wyjątkiem:

1. określonych w prawie pracy odpraw i odszkodowań z tytułu skrócenia okresu wypowiedzenia umowy o pracę,
2. odpraw pieniężnych wypłacanych na podstawie przepisów o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników,
3. odpraw i odszkodowań z tytułu skrócenia okresu wypowiedzenia funkcjonariuszom pozostającym w stosunku służbowym,
4. odszkodowań przyznanych na podstawie przepisów o zakazie konkurencji,
5. odszkodowań za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą,
6. odszkodowań za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzeniem działów specjalnych produkcji rolnej, z których dochody są opodatkowane według skali, o której mowa w art. 27 ust. 1, lub na zasadach, o których mowa w art. 30c,
7. odszkodowań wynikających z zawartych umów lub ugód innych niż ugody sądowe.

Mając na uwadze powyższe, należy skonkludować, iż zwolnieniem określonym w art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy objęte są tylko takie odszkodowania/zadośćuczynienia, których wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw i z przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw, w tym również na podstawie przepisów kodeksu pracy. Powyższe wskazuje, że omawiane zwolnienie nie obejmuje zatem wszystkich odszkodowań, a tylko te, których wysokość lub zasady ustalania zostały określone bezpośrednio w odpowiednich przepisach powszechnie obowiązującego prawa.

W tym miejscu Wnioskodawca wskazał na wyjątki przewidziane w pkt od a) do g), które nie korzystają z przedmiotowego zwolnienia z PDOF mimo, że zasady i wysokość wypłacanych odszkodowań wynikają z odrębnych przepisów. Zgodnie jednak z treścią pkt g), powyższe wyjątki wyłączające możliwość zastosowania zwolnienia nie dotyczą odszkodowań, których wysokość i zasady ustalania są przewidziane w odrębnych ustawach, przepisach wykonawczych czy układach zbiorowych pracy, innych opartych na ustawie porozumieniach zbiorowych, regulaminach lub statutach wynikających z kodeksu pracy, a które są wypłacane w oparciu o zawarte ugody sądowe. Takie bowiem odszkodowania zawsze będą korzystać, zdaniem Spółki, ze zwolnienia.

Odnosząc powyższe do sytuacji Wnioskodawcy, należy zatem dojść do wniosku, że w przypadku braku określenia w danej ugodzie sądowej podstawy prawnej, w oparciu o którą wypłacane jest dane odszkodowanie, brak jest możliwości zastosowania zwolnienia przewidzianego w art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy .

W konsekwencji więc należy dokonać analizy przepisu art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy, zgodnie z którym wolne od podatku dochodowego są inne odszkodowania lub zadośćuczynienia otrzymane na podstawie wyroku lub ugody sądowej do wysokości określonej w tym wyroku lub tej ugodzie, z wyjątkiem odszkodowań lub zadośćuczynień:

1. otrzymanych w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą,
2. dotyczących korzyści, które podatnik mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono.

W celu skorzystania ze wskazanego zwolnienia z PDOF koniecznym jest istnienie wyroku lub ugody sądowej w oparciu o które wypłacane jest odszkodowanie, a ponadto muszą być spełnione łącznie również pozostałe przesłanki, tj. takie odszkodowanie nie może być otrzymane w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą oraz nie może dotyczyć korzyści, które podatnik mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono.

W tym miejscu Spółka pragnie wskazać, iż w stosunku do odszkodowań wypłacanych w oparciu o ugody sądowe na rzecz byłych pracowników pierwsza z przesłanek jest zawsze spełniona, gdyż takie odszkodowanie nie jest związane w żaden sposób z prowadzoną przez (byłego) pracownika działalnością gospodarczą, a wynika raczej z charakteru relacji jaki łączył uprzednio strony – tj. stosunku pracy.

Druga zaś przesłanka odwołuje się do odszkodowawczego charakteru wypłacanego świadczenia. Oznacza to, że wyżej wymieniony przepis zwalnia od podatku jedynie takie odszkodowania, które nie stanowią ekonomicznego przysporzenia ponad stan majątkowy będący w posiadaniu podatnika przed ich wypłatą. Odszkodowanie jest szczególnym rodzajem świadczenia polegającego na naprawieniu szkody, czyli uszczerbku, jakiego doznaje poszkodowany we wszystkiego rodzaju dobrach przez prawo chronionych. Chodzi zarówno o uszczerbek majątkowy, jak i niemajątkowy. W praktyce szkoda może obejmować stratę polegającą na ubytku w majątku – wskutek doznania tej straty poszkodowany staje się uboższy niż był dotychczas, lub może dotyczyć utraconych korzyści, jakich poszkodowany mógłby się spodziewać, gdyby mu szkody nie wyrządzono – wówczas poszkodowany nie staje się bogatszy, jakkolwiek mógł liczyć na wzbogacenie się. Tym samym opodatkowaniu – jako wyłączone z przedmiotowego zwolnienia – podlega odszkodowanie otrzymane (na podstawie wyroku lub ugody sądowej) z tytułu utraconych korzyści, które podatnik mógł otrzymać gdyby mu szkody nie wyrządzono. Opodatkowanie to wynika stąd, że gdyby podatnik osiągnął spodziewane korzyści, to korzyści te podlegałyby opodatkowaniu na zasadach ogólnych.

Uwzględniając zatem powyższe, w opinii Wnioskodawcy, w przypadku gdy odszkodowania wypłacane na podstawie zawieranych ugód sądowych w sprawach o przywrócenie do pracy nie są wypłacane byłym pracownikom w związku z prowadzoną przez nich działalnością gospodarczą, a w ugodzie nie ma zapisów dotyczących korzyści, które dany pracownik mógłby osiągnąć, gdyby nie wyrządzono mu szkody, takie odszkodowania korzystają ze zwolnienia z PDOF w oparciu o art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy i tym samym na Spółce nie ciążą jakiekolwiek obowiązki płatnika w zakresie naliczenia, potrącenia i odprowadzenia zaliczki na PDOF z omawianego tytułu.

Powyższe dotyczy m.in. sytuacji opisanej w przedstawionym stanie faktycznym. Roszczenie wynikające z pozwu pracownika obejmowało wyłącznie przywrócenie do pracy, a więc nie obejmowało roszczenia o przyznanie wynagrodzenia za czas pozostawania bez pracy lub jakiegokolwiek innego. Zatem odszkodowanie otrzymane przez pracownika w ramach ugody Wnioskodawca kwalifikuje jako pokrywające wyłącznie rzeczywiście poniesioną szkodę, co tym samym powoduje, iż wyjątek płynący z art. 21 ust. 1 pkt 3b lit. b) ustawy nie będzie mieć zastosowania, bowiem przedmiotem sprawy z powództwa pracownika było przywrócenie do pracy.

Tym samym, zdaniem Wnioskodawcy, w opisanej sytuacji, odszkodowania wypłacane na podstawie ugód sądowych dotyczących przywrócenia do pracy nie będą dotyczyły korzyści (świadczeń) mających swe źródło w stosunku pracy, a będą stanowiły w ramach ugody ustępstwo pracodawcy w zamian za ustępstwo danego pracownika polegające na odstąpieniu od żądania przywrócenia do pracy, a w konsekwencji zakończeniu sporu sądowego bez orzekania o naruszeniu prawa przy rozwiązaniu umowy o pracę przez Wnioskodawcę.

Powyższe stanowisko oraz wykładnia przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, znalazły odzwierciedlenie w interpretacjach indywidualnych wydanych przez organy podatkowe w analogicznych stanach faktycznych, np.:

• w interpretacji Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z dnia 5 lipca 2017 r. (sygn. 0114-KDIP3-3.4011.131.2017.2.GF), cyt.: „Odszkodowanie zostało przyznane w ramach ugody sadowej jako ekwiwalent zrzeczenia się przez Wnioskodawcę roszczenia w sprawie naruszenia przepisów o rozwiązywaniu umów o pracę. Roszczenie pozwu Wnioskodawcy obejmowało wyłącznie przywrócenie do pracy, nie obejmowało roszczenia o przyznanie wynagrodzenia za czas pozostawania bez pracy. Odszkodowanie otrzymane przez Wnioskodawcę w ramach ugody Wnioskodawca kwalifikuje jako pokrywające wyłącznie rzeczywiście poniesioną szkodę. Odszkodowanie przyznano i wypłacono na podstawie ugody sądowej zawartej zgodnie z przepisami art. 10 i 223 par. I kodeksu postępowania cywilnego (…) otrzymane przez Wnioskodawcę świadczenie jest odszkodowaniem, o którym mowa w art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, bowiem zostało ono otrzymane na podstawie ugody sądowej i nie znajdują do niego zastosowania wyjątki przewidziane w ww. przepisie. W związku z tym, świadczenie to korzysta ze zwolnienia z opodatkowania podatkiem dochodowym na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych”;
• w interpretacji Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z dnia 28 grudnia 2010 r. (sygn. IPPB2/415-810/10- 6/MG), cyt.: „Niemniej, skoro z treści ugody sądowej wynika, że ustalone świadczenie ma charakter odszkodowania, to jako wypłacone na podstawie ugody sadowej korzysta ze zwolnienia z opodatkowania na mocy powołanego powyżej art. 21 ust. 1 pkt 3b ww. ustawy, bowiem w przedmiotowej sprawie nie wystąpiły warunki wyłączające ze zwolnienia, tj. zgodnie z treścią ugody nie było to świadczenie stanowiące rekompensatę, ani zadośćuczynienie za utracone korzyści oraz nie było otrzymane w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą”.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego jest nieprawidłowe.

Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2016 r., poz. 2032, z późn. zm.) opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Stosownie zaś do art. 10 ust. 1 pkt 1 ww. ustawy, źródłami przychodów są stosunek służbowy, stosunek pracy, w tym spółdzielczy stosunek pracy, członkostwo w rolniczej spółdzielni produkcyjnej lub innej spółdzielni zajmującej się produkcją rolną, praca nakładcza, emerytura lub renta.

Natomiast w myśl art. 12 ust. 1 powołanej ustawy, za przychody ze stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej oraz spółdzielczego stosunku pracy uważa się wszelkiego rodzaju wypłaty pieniężne oraz wartość pieniężną świadczeń w naturze bądź ich ekwiwalenty, bez względu na źródło finansowania tych wypłat i świadczeń, a w szczególności: wynagrodzenia zasadnicze, wynagrodzenia za godziny nadliczbowe, różnego rodzaju dodatki, nagrody, ekwiwalenty za niewykorzystany urlop i wszelkie inne kwoty niezależnie od tego, czy ich wysokość została z góry ustalona, a ponadto świadczenia pieniężne ponoszone za pracownika, jak również wartość innych nieodpłatnych świadczeń lub świadczeń częściowo odpłatnych.

Użyty powyżej zwrot „w szczególności” oznacza, że wymienione kategorie przychodów zostały wskazane jedynie przykładowo. Przychodem ze stosunku pracy i stosunków pokrewnych są więc wszelkiego rodzaju wypłaty i świadczenia skutkujące u podatnika powstaniem przysporzenia majątkowego, mające swoje źródło w łączącym pracownika z pracodawcą stosunku pracy.

Zgodnie z art. 31 ww. ustawy, osoby fizyczne, osoby prawne oraz jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej, zwane dalej „zakładami pracy”, są obowiązane jako płatnicy obliczać i pobierać w ciągu roku zaliczki na podatek dochodowy od osób, które uzyskują od tych zakładów przychody ze stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej lub spółdzielczego stosunku pracy, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego wypłacane przez zakłady pracy, a w spółdzielniach pracy – wypłaty z tytułu udziału w nadwyżce bilansowej.

Jednakże zgodnie z art. 21 ust. 1 pkt 3 ww. ustawy, wolne od podatku dochodowego są otrzymane odszkodowania lub zadośćuczynienia, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw, oraz otrzymane odszkodowania lub zadośćuczynienia, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z postanowień układów zbiorowych pracy, innych opartych na ustawie porozumień zbiorowych, regulaminów lub statutów, o których mowa w art. 9 § 1 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (Dz. U. z 2016 r. poz. 1666), z wyjątkiem:

1. określonych w prawie pracy odpraw i odszkodowań z tytułu skrócenia okresu wypowiedzenia umowy o pracę,
2. odpraw pieniężnych wypłacanych na podstawie przepisów o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników,
3. odpraw i odszkodowań z tytułu skrócenia okresu wypowiedzenia funkcjonariuszom pozostającym w stosunku służbowym,
4. odszkodowań przyznanych na podstawie przepisów o zakazie konkurencji,
5. odszkodowań za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą,
6. odszkodowań za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzeniem działów specjalnych produkcji rolnej, z których dochody są opodatkowane według skali, o której mowa w art. 27 ust. 1, lub na zasadach, o których mowa w art. 30c,
7. odszkodowań wynikających z zawartych umów lub ugód innych niż ugody sądowe.

Natomiast stosownie do art. 21 ust. 1 pkt 3b tej ustawy, wolne od podatku dochodowego są inne odszkodowania lub zadośćuczynienia otrzymane na podstawie wyroku lub ugody sądowej do wysokości określonej w tym wyroku lub tej ugodzie, z wyjątkiem odszkodowań lub zadośćuczynień:

1. otrzymanych w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą,
2. dotyczących korzyści, które podatnik mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono.

W kontekście powyższego wyjaśnić należy, że zwolnieniem określonym w art. 21 ust. 1 pkt 3 cyt. ustawy objęte są świadczenia o charakterze odszkodowania lub zadośćuczynienia, w sytuacji gdy ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw; lub też jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z postanowień układów zbiorowych pracy, innych opartych na ustawie porozumień zbiorowych, regulaminów lub statutów, o których mowa w art. 9 § 1 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy, z wyjątkiem wymienionych w lit. a)-g) tego przepisu.

Natomiast zwolnienie przedmiotowe, o którym mowa w art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy, obejmuje swym zakresem świadczenia o charakterze odszkodowania lub zadośćuczynienia przyznane na podstawie wyroku lub ugody sądowej, których wysokość lub zasady ustalania nie wynikają wprost z regulacji wskazanych w art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy. Przy czym ze zwolnienia o którym mowa w art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy wyłączone są świadczenia otrzymane w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą oraz świadczenia dotyczące korzyści, które podatnik mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono. Zakres tego zwolnienia obejmuje tylko odszkodowania za tzw. szkodę rzeczywistą, czyli poniesione straty, a nie dotyczy utraconych korzyści. Specyfika prawa podatkowego nakazuje inaczej traktować odszkodowanie z tytułu poniesionych przez poszkodowanego strat i odszkodowanie z tytułu utraconych korzyści. Odszkodowanie z tytułu utraconych korzyści, jakich poszkodowany mógł się spodziewać, gdyby mu szkody nie wyrządzono, podlega bowiem opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

Należy mieć również na uwadze, że o kwalifikacji danego świadczenia nie przesądza sama jego nazwa, lecz rzeczywisty charakter. Świadczenie nazwane odszkodowaniem, nie musi mieć bowiem rzeczywiście charakteru odszkodowawczego bądź odwrotnie – nie sprecyzowanie, że dane świadczenie jest odszkodowaniem nie determinuje takiego charakteru tegoż świadczenia.

W ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych ustawodawca nie zdefiniował pojęcia odszkodowania czy zadośćuczynienia, tym nie mniej rozumienie tych pojęć nie może odbiegać od ich znaczenia przyjętego w systemie prawa cywilnego. Wiele pojęć z katalogu zwolnień przedmiotowych nie zostało zdefiniowanych w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych – nie może to jednak oznaczać dowolności w ich rozumieniu i stosowania wykładni rozszerzającej, przy czym oczywistym jest, iż aby uniknąć takiej dowolności, kryteria rozumienia tych pojęć, niezdefiniowanych w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych, muszą mieć w pierwszej kolejności charakter kryteriów ustawowych. Odwołując się zatem do prawa cywilnego stwierdzić należy, że zasady odpowiedzialności odszkodowawczej w prawie cywilnym opierają się na zasadzie winy lub ryzyka. Kodeks cywilny (Dz. U. z 2017 r., poz. 459 z późn. zm.) przewiduje dwa zasadnicze rodzaje odpowiedzialności: kontraktową, która powstaje z mocy umowy (art. 471 K.c. i nast.) oraz deliktową – wynikającą z czynów niedozwolonych (art. 415 K.c. i nast.). W konsekwencji na tle Kodeksu cywilnego świadczenie odszkodowawcze jest następstwem czynu niedozwolonego lub niewykonania bądź nienależytego wykonania zobowiązania. O tym, co stanowi szkodę oraz jakie są zasady i sposoby jej naprawienia decydują generalnie przepisy art. 361 i 363 Kodeksu cywilnego. W świetle powyżej wskazanych uregulowań wypłata odszkodowania jest więc konsekwencją wystąpienia szkody.

Zgodnie natomiast z art. 445 § 1 Kodeksu cywilnego w wypadkach przewidzianych w artykule poprzedzającym (tj. w razie uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia – art. 444 § 1 K.c.) sąd może przyznać poszkodowanemu odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę.

Zdefiniowane w zacytowanym przepisie zadośćuczynienie, to forma rekompensaty pieniężnej z tytułu szkody niemajątkowej w związku z doznaną krzywdą.

Powyższe regulacje, mają również zastosowanie do przepisów prawa pracy, choć w ograniczonym zakresie. Jak stanowi bowiem art. 300 Kodeksu pracy, w sprawach nieuregulowanych przepisami prawa pracy, stosuje się odpowiednio przepisy Kodeksu cywilnego, jeżeli nie są one sprzeczne z zasadami prawa pracy. Powyższe oznacza, że przepisy Kodeksu cywilnego wybrane do zastosowania w prawie pracy (stosunku pracy) nie mogą się sprzeciwiać ogólnym normom prawa pracy, mającym podstawowe znaczenie dla regulacji stosunków pracy.

Przepisy Kodeksu pracy, posługują się terminami „odszkodowanie” oraz „zadośćuczynienie” w odniesieniu do konkretnych świadczeń pracowniczych, do których uprawniony jest pracownik lub były pracownik (np. w art. 18^3d, art. 36¹ § 1, art. 45, art. 56, art. 94³ § 3, art. 99, art. 101² Kodeksu pracy).

W kontekście rozwiązania umowy o pracę ustawodawca przewiduje odszkodowanie, w sytuacji gdy wypowiedzenie umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony jest nieuzasadnione lub narusza przepisy o wypowiadaniu umów o pracę (art. 45 Kodeksu pracy), przepisy o wypowiadaniu warunków pracy i płacy (art. 45 w zw. z art. 42 § 1 Kodeksu pracy) bądź rozwiązano umowę o pracę bez wypowiedzenia z naruszeniem przepisów o rozwiązywaniu umów o pracę w tym trybie (art. 56 Kodeksu pracy).

Należy również zauważyć, że przepisy Kodeksu pracy nie przewidują wypłaty odszkodowania w sytuacji rozwiązania umowy za porozumieniem stron. Takie rozwiązanie umowy nie jest zdarzeniem, które nosi cechy czynu niedozwolonego jak też nie jest związane z niewykonaniem lub z nienależytym wykonaniem jakiegokolwiek zobowiązania przez pracodawcę.

Z przedstawionego we wniosku stanu faktycznego wynika, że Wnioskodawca w grudniu 2016 r. rozwiązał umowę z jednym z pracowników Spółki bez zachowania okresu wypowiedzenia.

Pracownik nie zgadzając się z Wnioskodawcą wniósł do Sądu Rejonowego powództwo o przywrócenie do pracy. W toku postępowania Wnioskodawca zawarł z pracownikiem ugodę sądową, na podstawie której:

• Wnioskodawca zobowiązał się do wypłaty odszkodowania w określonej kwocie brutto;
• Wnioskodawca wycofał oświadczenie woli o rozwiązaniu umowy o pracę z pracownikiem bez zachowania okresu wypowiedzenia;
• pracownik i Wnioskodawca oświadczyli, że łącząca ich umowa o pracę uległa rozwiązaniu na mocy porozumienia stron;
• Wnioskodawca zobowiązał się do wydania pracownikowi nowego świadectwa pracy, w którym wpisze „na mocy porozumienia stron art. 30 par. 1 pkt 1 kp”;
• Wnioskodawca i pracownik oświadczyli, iż przedmiotowa ugoda wyczerpuje wszelkie wzajemne ich roszczenia wynikające z łączącego ich stosunku pracy, a koszty zastępstwa procesowego znoszą się wzajemnie.

Tym samym postępowanie przez sądem zostało umorzone w czerwcu 2017 r.

Ponadto w przesłanym uzupełnieniu wyjaśniono, że z zawartej ugody wynika, że świadczenie ma charakter odszkodowawczy. W punkcie 1 ugody wskazano bowiem wprost, że przedmiotowa kwota wypłacana jest byłej pracownicy tytułem odszkodowania. Wysokość ugody została ustalona przez strony w drodze negocjacji (jej wysokość nie wynikała z przepisów prawa). Była pracownica w toku procesu wnosiła o przywrócenie do pracy, a wypłata odszkodowania w przedmiotowej kwocie była jej warunkiem do natychmiastowego zakończenia procesu i odstąpienia od tego roszczenia. Szkodą byłej pracownicy jest utrata stałego zatrudnienia i co za tym idzie utrata stałego źródła dochodu. Przyczyną powstania tej szkody było rozwiązanie z nią stosunku pracy przez Wnioskodawcę.

Wypłacone odszkodowanie miało rekompensować byłej pracownicy korzyści, które mogłaby osiągnąć pracując dalej u Wnioskodawcy, tj. pobieranie wynagrodzenia, utrzymanie nieprzerwanego stażu pracy i inne korzyści wynikające z zatrudnienia, w tym prywatna opieka medyczna, inne świadczenia dodatkowe, przyznawane pracownikom zgodnie z aktami obowiązującymi u Wnioskodawcy.

Przenosząc powyższe rozważania, na grunt rozpatrywanej sprawy stwierdzić należy, że wskazane we wniosku odszkodowanie wypłacone przez Wnioskodawcę na podstawie zawartej ugody sądowej nie korzystało ze zwolnienia przedmiotowego na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3 i pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Nawet bowiem w sytuacji, uznania, iż wypłacone świadczenie miało charakter odszkodowawczy to nie zostały spełnione przesłanki umożliwiające zastosowanie tych zwolnień.

W treści uzupełnienia wyjaśniono bowiem, że wysokość lub zasady ustalania świadczenia nie wynikały wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw, ani postanowień układów zbiorowych pracy, czy też innych opartych na ustawie porozumień zbiorowych, regulaminów lub statutów, o których mowa w art. 9 § 1 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (Dz. U. z 2016 r. z poz. 1666), a ponadto świadczenie to miało rekompensować byłej pracownicy spodziewane korzyści, które mogłaby osiągnąć pracując dalej u Wnioskodawcy.

Wobec powyższego w związku z wypłatą świadczenia o którym mowa we wniosku na Wnioskodawcy stosownie do art. 31 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych ciążył obowiązek obliczenia i pobrania zaliczki na podatek dochodowy.

W konsekwencji, stanowisko Wnioskodawcy należało uznać za nieprawidłowe.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia.

Odnosząc się do cytowanych przez Wnioskodawcę interpretacji indywidualnych, wyjaśnić należy, że wskazane w nich odszkodowania nie dotyczą korzyści, które podatnik mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono. Tym samym sytuacja przedstawiona w niniejszym wniosku różni się od stanów faktycznych będących podstawą wydania wskazanych przez Wnioskodawcę interpretacji.

Interpretacja indywidualna wywołuje skutki prawnopodatkowe tylko wtedy, gdy rzeczywisty stan faktyczny sprawy będącej przedmiotem interpretacji pokrywał się będzie ze stanem faktycznym (opisem zdarzenia przyszłego) podanym przez Wnioskodawcę w złożonym wniosku. W związku z powyższym, w przypadku zmiany któregokolwiek elementu przedstawionego we wniosku opisu sprawy, udzielona interpretacja traci swoją aktualność.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku, Al. Zwycięstwa 16/17, 80-219 Gdańsk w dwóch egzemplarzach (art. 47 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. z 2017 r., poz. 1369, z późn. zm.) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia skarżącemu rozstrzygnięcia w sprawie albo aktu, o którym mowa w art. 3 § 2 pkt 4a (art. 53 § 1 ww. ustawy).

Jednocześnie, zgodnie z art. 57a ww. ustawy, skarga na pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego wydaną w indywidualnej sprawie, opinię zabezpieczającą i odmowę wydania opinii zabezpieczającej może być oparta wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd administracyjny jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną.

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie, bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy), na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała.

źródło: https://sip.mf.gov.pl/