Interpretacja ZUS Oddział w Gdańsku z 5-08-2019 r. – DI/100000/43/606/2019

Umowa zlecenia z cudzoziemcem a składki ZUS i obowiązek podlegania ubezpieczeniom w Polsce

UZASADNIENIE

Dnia 18 czerwca 2019 r. wpłynął do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Gdańsku wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej w trybie art. 34 ustawy Prawo przedsiębiorców, Wniosek został uzupełniony pismem z dnia 17 lipca 2019r. doręczonym dnia 23 lipca 2019r.

Wnioskodawca w treści wniosku wskazuje, że jest spółką komandytową zarejestrowaną na terytorium Polski, która w ramach prowadzonej działalności zatrudnia oraz planuje zatrudniać w przyszłości cudzoziemców, których pobyt w Polsce nie ma charakteru stałego.

Wnioskodawca prowadzi działalność w formie agencji pracy tymczasowej, która kieruje zatrudnionych przez siebie cudzoziemców do pracy w miejscu i dla podmiotu wskazanego przez Wnioskodawcę, z którym to Wnioskodawca podpisał stosowną umowę. Cudzoziemcy zatrudniani przez Wnioskodawcę nie są obywatelami żadnego z państw Unii Europejskiej. Wnioskodawca zatrudnia cudzoziemców pochodzących w szczególności z następujących krajów: Ukraina, Białoruś, Mołdawia, Gruzja. Wnioskodawca przewiduje, że możliwe jest również w przyszłości zatrudnianie cudzoziemców z innych krajów niż powyżej wymienione. Z państwami, których obywatelstwo posiadają osoby zatrudniane przez Wnioskodawcę, brak jest zawartych umów regulujących kwestie podlegania ubezpieczeniom społecznym w sposób odmienny od wynikającego z Ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. z 2019 r. poz. 300) (dalej jako: Ustawa ZUS).

Z założenia pobyt obcokrajowców na terenie Polski nie ma charakteru stałego, jak również ich centrum interesów życiowych nie znajduje się w Polsce. Formą prawną umów zawieranych przez Wnioskodawcę z cudzoziemcami jest zazwyczaj umowa zlecenia.

Wnioskodawca, jako podmiot zatrudniający cudzoziemców – niezależnie od obowiązku uzyskania dokumentu legalizującego pracę (oświadczenie o powierzeniu pracy, zezwolenie na pracę) – zobowiązany jest sprawdzać status pobytowy zatrudnianego personelu. Zgodnie bowiem z art. 2 i 3 ustawy z dnia 15 czerwca 2012 r, o skutkach powierzania wykonywania pracy cudzoziemcom przebywającym wbrew przepisom na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. poz. 769), podmiot powierzający wykonywanie pracy cudzoziemcowi jest obowiązany żądać od cudzoziemca przedstawienia przed rozpoczęciem pracy ważnego dokumentu uprawniającego do pobytu na terytorium Rzeczypospolite) Polskiej. Co więcej, podmiot powierzający wykonywanie pracy cudzoziemcowi jest obowiązany do przechowywania przez cały okres wykonywania pracy przez cudzoziemca kopii takiego dokumentu.

W praktyce oznacza to więc konieczność ustalenia i potwierdzenia, czy podczas wykonywania pracy, cudzoziemiec przebywa na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej m.in.:

1. w ramach ruchu bezwizowego (pobyt maksymalnie 90 dni w ciągu kolejnych 180 dni),
2. na podstawie wizy (krajowej – legalizującej pobyt na okres od 91 dni do jednego roku, jednolitej zw. Schengen – legalizującej pobyt na okres do 90 dni),
3. na podstawie określonych zezwoleń na pobyt czasowy (do którego wydawana jest karta pobytu karta czasowego pobytu) – legalizującego pobyt na okres do 3 lat,
4. na podstawie art. 108 ust. 1 pkt 2 lub art. 206 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach tj. na podstawie stempla w paszporcie potwierdzającego złożenie kompletnego wniosku o zezwolenie na pobyt czasowy, który to stempel stanowi również dokument legalizujący pobyt czasowy cudzoziemca.

We wszystkich powyższych przypadkach pobyt cudzoziemca jest powiązany czasowo z celem pobytu jakim jest wykonywanie pracy. Co istotne, w okresie realizacji danej umowy, podstawa pobytu cudzoziemców może podlegać zmianom, a więc w okresie realizacji podstawy ubezpieczenia ich pobyt jest zmienny. Ponadto w okresie pobytu w ramach danego dokumentu pobytowego, może zmieniać się podstawa ubezpieczenia (cudzoziemiec może być zatrudniany na podstawie innych umów, w celu wykonania innych prac).

Wnioskodawca ma jednocześnie możliwość kontroli zarówno rodzaju dokumentu jak i czasu jego obowiązywania.

Cudzoziemcy, których zatrudnia lub planuje zatrudnić Wnioskodawca przebywają w Polsce, co do zasady w ramach ruchu bezwizowego lub na podstawie wizy. W większości pobyt jest powiązany z wykonywaniem pracy.

Wnioskodawca zadał pytania:

1. Czy prawidłowe jest stanowisko Wnioskodawcy, zgodnie z którym, w przypadku gdy zatrudniani przez niego cudzoziemcy przebywają w Polsce w celu wykonania określonej pracy na podstawie tzw. ruchu bezwizowego, wiz na czas określony, art. 108 ust. 1 pkt 2 Ustawy o cudzoziemcach, bądź kart czasowego pobytu, zaś ich ośrodek interesów życiowych znajduje się poza Polską, ich pobyt na terytorium Polski nie posiada charakteru stałego.
2. Czy cudzoziemcy zatrudniani przez Wnioskodawcę, których pobyt w Polsce nie posiada charakteru stałego podlegają obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym w Polsce.

Zdaniem Wnioskodawcy, w przypadku gdy zatrudniani przez niego cudzoziemcy przebywają w Polsce w celu wykonania określonej pracy na podstawie tzw. ruchu bezwizowego, wiz na czas określony bądź kart czasowego pobytu, zaś ich ośrodek interesów życiowych znajduje się poza Polską, ich pobyt na terytorium Polski nie posiada charakteru stałego.

Ustawa o cudzoziemcach z dnia 12 grudnia 2013 r. (Dz.U. z 2018 r. poz. 2094} (dalej jako: Ustawa o cudzoziemcach) wyraźnie rozgranicza formy pobytu cudzoziemców na terytorium Polski. Dział V definiuje zezwolenia na pobyt czasowy, zaś Dział VI zezwolenia na pobyt stały oraz zezwolenia na pobyt rezydenta długoterminowego UE. Także w Dziale IV Ustawy o cudzoziemcach zawarte zostały najbardziej podstawowe formy legalizacji pobytu cudzoziemców na terenie Polski, czyli wizy wydawane na czas określony.

Ponadto na mocy stosownych postanowień Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady nr 2018/1806 wymieniającego państwa trzecie, których obywatele muszą posiadać wizy podczas przekraczania granic zewnętrznych, oraz te, których obywatele są zwolnieni z tego wymogu (dalej jako: Rozporządzenie nr 2018/1806) wynika, iż m.in. cudzoziemcy będący obywatelami Gruzji, Mołdawii i Ukrainy są zwolnieni z obowiązku wizowego, gdy ich całkowity pobyt nie przekracza 90 dni w ciągu każdego 180- dniowego okresu (tzw. ruch bezwizowy).

W ocenie Wnioskodawcy, wyżej wskazane przypadki legalizujące pobyt zatrudnionych u niego cudzoziemców przebywających w Polsce, mianowicie ruch bezwizowy, wizy wydawane na czas określony oraz zezwolenia na pobyt czasowy, z wyłączeniem zezwolenia na pobyt stały oraz zezwolenia na pobyt rezydenta długoterminowego UE świadczą o tym, iż pobyt tych cudzoziemców w Polsce nie ma charakteru stałego.

Po pierwsze, w odniesieniu do zatrudnionych u Wnioskodawcy cudzoziemców będących obywatelami Ukrainy, Mołdawii i Gruzji, którzy przebywają w Polsce w ramach ruchu bezwizowego okolicznością wprost potwierdzającą fakt, iż ich pobyt nie ma charakteru stałego jest fragment punktu 20 do Preambuły Rozporządzenia nr 2018/1806 stanowiący, że „konieczne jest zapobieganie i przeciwdziałanie nadużyciom wynikającym ze zwolnienia z obowiązku wizowego w przypadku krótkotrwałego pobytu obywateli państwa trzeciego.,.) . Rozporządzenie to ma na celu stworzenie mechanizmów cofających możliwość wjazdu obywateli państw trzecich wymienionych w Załączniku II do Rozporządzenia nr 2018/1806 (m.in. Ukrainy, Mołdawii i Gruzji) w ramach ruchu bezwizowego w sytuacji, gdy stwarzają oni zagrożenie dla porządku publicznego lub bezpieczeństwa wewnętrznego państw członkowskich. Skoro ustawodawca unijny kwalifikuje pobyt w ramach ruchu bezwizowego jako pobyt krótkotrwały to bezsporne jest, iż pobyt zatrudnionych u Wnioskodawcy obywateli Ukrainy, Mołdawii i Gruzji nie może mieć charakteru stałego Co więcej osoby takie po wyczerpaniu 90 dni w ciągu każdego 180- dniowego okresu, zobowiązane są do powrotu do kraju pochodzenia. Zatem ci obywatele Ukrainy, Mołdawii i Gruzji, którzy są zatrudnieni u Wnioskodawcy, a jednocześnie przebywają w Polsce w ramach ruchu bezwizowego powinni być traktowani jako obywatele państw obcych, których pobyt na obszarze RP nie ma charakteru stałego.

Po drugie, w odniesieniu do zatrudnionych u Wnioskodawcy cudzoziemców, którzy posiadają zezwolenia na pobyt czasowy, już 2 samej istoty tego zezwolenia wynika, iż pobyt tych obywateli państw obcych nie rosi znamion pobytu stałego. Polski ustawodawca stosując podstawowe zasady techniki prawodawczej umieścił osobno w Dziale V zezwolenia na pobyt czasowy, a w Dziale VI zezwolenia na pobyt stały oraz zezwolenia na pobyt rezydenta długoterminowego UE. Do kategorii zezwoleń na pobyt czasowy możemy zaliczyć 15 różnorodnych sytuacji, które stanowią, że przebywanie takiego cudzoziemca w Polsce jest ograniczone w czasie. Co oznacza, że pobyt takiej osoby jest uzależniony od konkretnego celu, który w przypadku ustania spowoduje powstanie obowiązku opuszczenia Polski. Zresztą jak wskazuje się w art. 98 ust. 2 Ustawy o cudzoziemcach: „zezwolenia na pobyt czasowy udziela się na okres niezbędny do realizacji celu pobytu cudzoziemca na terytorium RP, nie dłuższy jednak niż 3 lata”. W przypadku zezwolenia na pobyt stały oraz zezwolenia na pobyt rezydenta długoterminowego UE nie wprowadzono takiego zróżnicowania sytuacji, co oznacza, że osoba posiadająca taki dokument nie jest uzależniona od konkretnego celu przebywania i może przebywać w Polsce przez czas nieoznaczony. Wydanie takich zezwoleń wiąże się z wydaniem cudzoziemcowi odpowiednio karty pobytu czasowego albo karty pobytu stałego (ew. karty rezydenta długoterminowego UE). W wyroku Sądu Najwyższego z dnia 28 października 2003 r. II UK 122/03 wskazano, iż wyłączenie w art. 5 ust. 2 Ustawy ZUS nie dotyczy obywateli państw obcych, którzy przebywają w Polsce na stałe i dlatego obywatel państwa obcego posiadający kartę stałego pobytu na terytorium RP podlega obowiązkowemu ubezpieczeniu emerytalnemu i rentowemu. Zatem z argumentacji Sądu Najwyższego, którą w zupełności podziela Wnioskodawca, wynika, że osoby, które nie mają karty stałego pobytu nie mogą być uznawane za osoby, które przebywają w Polsce na stałe, W praktyce oznacza to, że również pobyt cudzoziemców zatrudnionych u Wnioskodawcy legitymujących się kartami pobytu czasowego nie ma charakteru stałego.

Powyższa argumentacja, w ocenie Wnioskodawcy, bezspornie odnosi się także do sytuacji, gdy cudzoziemcy zatrudnieni u Wnioskodawcy jedynie złożyli wniosek na uzyskanie karty pobytu czasowego (art. 108 ust. 1 pkt 2 Ustawy o cudzoziemcach, tzw. stempel) i znajdują się w stanie oczekiwania na wydanie decyzji końcowej, ich sytuacja prawna w porównaniu do osób już posiadających karty pobytu czasowego jest o wiele mniej pewna, gdyż wydanie decyzji odmownej będzie oznaczało zobowiązanie do powrotu do kraju pochodzenia, 2atem oznacza to, że pobyt cudzoziemców zatrudnionych u Wnioskodawcy przebywających na tzw. „stemplu” także nie ma charakteru stałego w Polsce.

Po trzecie, zdaniem Wnioskodawcy, cudzoziemcy zatrudnieni u niego i przebywający na podstawie wiz wydawanych na czas określony, również nie mogą mieć stałego pobytu w Polsce. Na mocy art. 59 ust. 3 ustawy o cudzoziemcach okres ważności takiej wizy wynosi co najmniej 91 dni i nie może przekroczyć 1 raku. Jako, że Wnioskodawca wykazał, iż pobyt zatrudnionego u niego cudzoziemca w Polsce w formie bardziej zaawansowanej, tzn. na zezwoleniu na pobyt czasowy, które może być wydane na okres maksymalny 3 lat nie może być kwalifikowany jako pobyt stały w rozumieniu Ustawy ZUS, to tym bardziej dotyczy to pobytu na podstawie wiz, który normatywnie jest 3-krotnie krótszy niż pobyt na podstawie karty pobytu czasowego [biorąc pod uwagę maksymalne terminy ich obowiązywania).

Po czwarte, na mocy art. 41 ust. 3 Ustawy o ewidencji ludności, każdy cudzoziemiec przebywający w Polsce ma obowiązek zameldowania się w miejscu pobytu stałego lub czasowego najpóźniej czwartego dnia, licząc od dnia przybycia do tego miejsca. Absolutna większość zatrudnionych u Wnioskodawcy cudzoziemców dokonuje zameldowania się na pobyt czasowy. Do tej grupy osób Wnioskodawca zalicza osoby przebywające w Polsce w ramach ruchu bezwizowego, na podstawie wizy wydanej na czas określony, na tzw. „stemplu” oraz osoby posiadające kartę pobytu czasowego. Dokonanie zameldowania na pobyt czasowy spowodowane jest okazjonalnym charakterem pobytu w Polsce, który wyraża się w terminowych umowach o pracę czy umowach zlecenia oraz z góry wyznaczonym maksymalnym okresem przebywania w wynajętych pokojach. Zdecydowana większość spośród zatrudnionych u Wnioskodawcy cudzoziemców przebywa w Polsce dorywczo. Centrum interesów życiowych i osobistych tych ludzi znajduje się w kraju ich pochodzenia (np. Ukraina czy Białoruś). Osoby przebywają w Polsce przede wszystkim w celach zarobkowych. Zatem w ocenie Wnioskodawcy, również fakt wyboru rodzaju zameldowania czy to na pobyt stały czy pobyt czasowy wpływa na charakter pobytu zatrudnionego cudzoziemca. Na poparcie tego stanowiska Wnioskodawca wskazuje zbliżoną argumentację zaprezentowaną przez Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 6 września 2011 r. (I UK 60/11). gdzie wskazano, iż: „nie bez znaczenia dla przedmiotowej kwestii (charakteru pobytu) pozostaje fakt wymeldowania się ubezpieczonej (…)”.

W ocenie Wnioskodawcy, cudzoziemcy zatrudniani przez Wnioskodawcę, których pobyt w Polsce nie posiada stałego charakteru nie podlegają obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym w Polsce.

Zgodnie z ort. 6 ust. 1 pkt 4 oraz art. 12 ust. 1 Ustawy ZUS, obowiązkowo ubezpieczeniu emerytalnemu i rentowym oraz ubezpieczeniu wypadkowemu podlegają osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są osobami wykonującymi pracę na podstawie umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem Cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia. Z kolei ubezpieczenie chorobowe jest dobrowolne.

Zdaniem Wnioskodawcy, zatrudniani przez niego cudzoziemcy, których pobyt na terenie Polski nie ma charakteru stałego, nie podlegają ubezpieczeniom społecznym w Polsce. Na powyższą konkluzję nie wpływa również fakt zatrudnienia na podstawie umowy rodzącej z założenia obowiązek ubezpieczenia społecznego, obcych niezatrudnieni w takich placówkach, o ile ich pobyt na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej nie ma charakteru stałego. Powyższa wykładnia nie pozostaje w sprzeczności również z treścią rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 czerwca 2002 r, w sprawie „Zasad techniki prawodawczej” (tj. Dz. U), bowiem w obrębie jednego przepisu bez wątpienia mogą zostać wymienione dwie kategorie osób, które nie podlegają obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym w Polsce. Niezasadnym jest również wskazywanie na fakt, że jeżeli celem ustawodawcy byłoby  objęcie wyłączeniem z obowiązku ubezpieczeń społecznych dwóch kategorii osób, posłużyłby się on wyliczeniem w formie punktów.

Takie rozumowanie zdaniem Wnioskodawcy prowadziłoby do stosowania wykładni systemowej i celowościowej wbrew jednoznacznej wykładni literalnej przepisu, co stanowi niedozwolony zabieg w procesie interpretacji prawa

W piśmie z dnia 17 lipca 2019r. stanowiącym odpowiedź na wezwanie do uzupełnienia wniosku przedsiębiorca wskazał, że w opisie stanu faktycznego zostało wskazane, że z „założenia pobyt obcokrajowców na terenie Polski nie ma charakteru stałego, jak również ich centrum interesów życiowych nie znajduje się w Polsce Użyte sformułowanie „z założenia” nie należy interpretować jako wskazujące na jakiekolwiek wątpliwości interpretacyjne po stronie Spółki, że pobyt wszystkich cudzoziemców, którzy przebywają w Polsce w celu wykonania określonej pracy na podstawie tzw. ruchu bezwizowego, wiz na czas określony, art. 108 ust. 1 pkt 2 Ustawy o cudzoziemcach (Dz.U. z 2018 r. poz, 2094), bądź kart czasowego pobytu nie posiada charakteru stałego.

Dodatkowo Wnioskodawca podkreśla, że stanowisko Spółki zostało zaprezentowane w treści odpowiedzi do złożonego wniosku. Spółka nie posiada wątpliwości, że pobyt cudzoziemców w Polsce, których dotyczy wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej nie ma charakteru stałego.

Słowa „z założenia” wskazują na zasadę dotyczącą przyjętego modelu działalności Spółki, a nie wątpliwości interpretacyjnych.

Również w kontekście powstałych wątpliwości na kanwie art. 5 ust. 2 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych {Dz.U. z 2019 r. poz. 300), w ocenie Spółki pobyt wszystkich cudzoziemców, którzy przebywają w Polsce w celu wykonania określonej pracy na podstawie tzw. ruchu bezwizowego, wiz na czas określony, art. 108 ust. 1 pkt 2 Ustawy o cudzoziemcach (Dz.U. z 2018 r. poz. 2094), bądź kart czasowego pobytu nie posiada charakteru stałego, W odpowiedzi na pierwsze z zadanych pytań Spółka wskazała, że pobyt wszystkich cudzoziemców, którzy przebywają w Polsce w celu wykonania określonej pracy na podstawie tzw. ruchu bezwizowego, wiz na czas określony, art. 108 ust. 1 pkt 2 Ustawy o cudzoziemcach, bądź kart czasowego pobytu nie posiada charakteru stałego i takich właśnie osób dotyczyło pytanie drugie przedmiotowego wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej,

Mając na uwadze treść wniosku oraz obowiązujące przepisy, Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Gdańsku stwierdza co następuje:

Zakład Ubezpieczeń Społecznych odmawia wydania interpretacji indywidualnej w przedmiocie ustalenia czy pobyt cudzoziemców na terenie Polski zatrudnionych przez Wnioskodawcę w celu wykonania określonej pracy – przebywających na terenie Polski na podstawie tzw. ruchu bezwizowego, wiz na czas określony, art. 108 ust. 1 pkt 2 Ustawy o cudzoziemcach, bądź kart czasowego pobytu, zaś ich ośrodek interesów życiowych znajduje się poza Polską – nie posiada charakteru stałego.

Zakład wskazuje, że zgodnie z przepisem art. 34 ust. 1 ustawy Prawo przedsiębiorców przedsiębiorca może złożyć do właściwego organu lub właściwej państwowej jednostki organizacyjnej wniosek o wydanie wyjaśnienia co do zakresu i sposobu stosowania przepisów, z których wynika obowiązek świadczenia przez  przedsiębiorcę daniny publiczne] lub składek na ubezpieczenia społeczne lub zdrowotne, w jego indywidualnej sprawie (interpretacja indywidualna). Wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej może dotyczyć zaistniałego stanu faktycznego lub zdarzeń przyszłych (art. 34 ust. 2 ustawy). Natomiast w myśl art. 83d ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych Zakład wydaje interpretacje indywidualne, o których mowa w art. 34 ustawy z dnia 6 marca 2018r. Prawo przedsiębiorców w zakresie obowiązku podlegania ubezpieczeniom społecznym, zasad obliczania składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych i Fundusz Emerytur Pomostowych oraz podstawy wymiaru tych składek.

Ponadto, jednoznaczny sposób ujęcia przez ustawodawcę zakresu przedmiotowego wniosków o wydanie interpretacji indywidualnej przesądza, iż nie każda sprawa leżąca we właściwości organu lub państwowej jednostki organizacyjnej jest możliwa do rozstrzygnięcia poprzez wydanie interpretacji w tym trybie, a także nie każdy przepis może podlegać interpretacji w trybie art. 34 ustawy Prawo przedsiębiorców. Przedmiotem interpretacji mogą być tylko te sprawy, które odnoszą się bezpośrednio do zakresu i sposobu zastosowania wyłącznie tych przepisów, z których wynika obowiązek świadczenia przez przedsiębiorcę daniny publicznej oraz składek na ubezpieczenia społeczne, nie zaś rozstrzygnięcie konkretnej sprawy administracyjnej.

Podkreślenia wymaga jednak, że problematyka związana z ustaleniem czy pobyt cudzoziemców na terenie Polski zatrudnionych przez Wnioskodawcę w celu wykonania określonej pracy – przebywających na terenie Polski na podstawie tzw, ruchu bezwizowego, wiz na czas określony, art. 108 ust. 1 pkt 2 Ustawy o cudzoziemcach, bądź kart czasowego pobytu, zaś ich ośrodek interesów życiowych znajduje się poza Polską – ich pobyt na terytorium Polski nie posiada charakteru stałego nie może podlegać interpretacji wydawanej przez Zakład w trybie art. 34 ust. 1 ustawy Prawo przedsiębiorców w zw. z art. 83d ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych.

Obowiązek świadczenia przez przedsiębiorcę składek na poszczególne ubezpieczenia ma pochodny (następczy) charakter wobec ustalenia powyższej kwestii. Ustalenie czy pobyt cudzoziemców na terenie Polski zatrudnionych przez Wnioskodawcę w celu wykonania określonej pracy nie posiada charakteru stałego nie jest możliwe w drodze interpretacji indywidualnej. Rozstrzygnięcie takiej kwestii nie wymaga zastosowania przepisów, z których wynika bezpośrednio obowiązek opłacania składek na ubezpieczenia społeczne, wymaga wykładni przepisów ustawy z dnia 12 grudnia 2013r. o cudzoziemcach (Dz.U. z 2019, poz. 2094 ze zm.), z których nie wynika obowiązek podlegania, czy też opłacania składek na ubezpieczenia społeczne (wykraczają poza zakres określony art. 83d ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych).

Zakład Ubezpieczeń Społecznych jest na gruncie ww. ustawy o swobodzie działalności gospodarczej, zobligowany jedynie do oceny przedstawionego przez przedsiębiorcę stanowiska – dokonanej przez przedsiębiorcę wykładni przepisów prawa mających zastosowanie na tle zaistniałego stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego, z zakresu art. 83d ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych.

Stanowisko przedsiębiorcy przedstawione we wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej w przedmiocie dotyczącym braku obowiązku podlegania ubezpieczeniom społecznym przez cudzoziemców zatrudnianych przez polskiego przedsiębiorcę na terenie Rzeczypospolitej Polskiej na podstawie umowy zlecenia uznać należy za nieprawidłowe. Zgodnie z art. 6 ust.1 pkt 4 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegają osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są osobami wykonującymi pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia oraz osobami z nimi współpracującymi. Ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych w zakresie podlegania ubezpieczeniom społecznym nie posługuje się kryterium obywatelstwa czy np. miejsca zamieszkania lub pobytu. Oznacza to, że obowiązkiem ubezpieczeń społecznych są objęci także cudzoziemcy, o ile spełniają warunki do podlegania ubezpieczeniom społecznym, a tak jest gdy z cudzoziemcem zostaje zawarta umowa zlecenia. Istotnym dla objęcia obowiązkiem ubezpieczeń społecznych jest więc:

• fakt zawarcia z polskim podmiotem np. umowy zlecenia, czyli umowy rodzącej zgodnie z przepisami obowiązek ubezpieczeń społecznych oraz
• wykonywanie pracy w ramach tej umowy na obszarze Polski.

Jedynie ratyfikowana umowa międzynarodowa, jako prawo nadrzędne, może wykluczyć zastosowanie polskich przepisów w tym zakresie. W opisanym zdarzeniu przyszłym taka sytuacja jednak nie zachodzi.

Zgodnie z art. 5 ust. 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, przywoływanym przez wnioskodawcę, nie podlegają ubezpieczeniom społecznym określonym w tej ustawie obywatele państw obcych, których pobyt na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej nie ma charakteru stałego i którzy są zatrudnieni w obcych przedstawicielstwach dyplomatycznych, urzędach konsularnych, misjach, misjach specjalnych lub instytucjach międzynarodowych, chyba że umowy międzynarodowe stanowią inaczej.

Wymienione warunki powinny być spełnione łącznie, tzn.:

1. osoba ta jest cudzoziemcem,
2. jej pobyt w Polsce nie może mieć charakteru stałego,
3. jest zatrudniona w obcym przedstawicielstwie dyplomatycznym, urzędzie konsularnym, misjach, misjach specjalnych lub instytucjach międzynarodowych.

Taka sytuacja, jak wynika z opisu zdarzenia przyszłego, nie zachodzi w opisanym przypadku.

Wie sposób przyjąć, iż już spełnienie przez cudzoziemca jednego wymogu w postaci braku stałego pobytu na terytorium Polski miałoby być wystarczającą przesłanką do zwolnienia takiej osoby z podlegania ubezpieczeniom społecznym w Polsce.

Po pierwsze literalne brzmienie treści art.5 ust.2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, który posługuje się kwantyfikatorem „i” oznaczającym koniunkcję, a więc konieczność łącznego spełnienia obu przesłanek przewidzianych tym przepisem. Jako pozbawione uzasadnienia prawnego, a także wbrew zasadom logiki formalnej uznać należy przyjęcie, że wskazany przepis tworzy dwie niezależne od siebie kategorie określonych w nim osób, które obowiązkowi ubezpieczeń społecznych nie podlegają.

Po wtóre, dopuszczenie przeciwnego poglądu oznaczałoby, iż podważeniu uległoby domniemanie racjonalności ustawodawcy, który poprzez takie, a nie inne ukształtowanie treści danego przepisu zmierza do osiągnięcia konkretnego celu, który uznaje za istotny i pozostający w zgodzie z nadrzędnymi zasadami, którym dany akt prawny hołduje. Obalenie tego domniemania, choć hipotetycznie możliwe musiałoby znaleźć racjonalne uzasadnienie, którego nie sposób się tu doszukać,

Co więcej, wymagałoby to postawienia ustawodawcy zarzutu naruszenia podstawowych zasad legislacji przy tworzenia przepisów prawa. Zgodnie bowiem z § 56 rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 czerwca 2002 r. w sprawie „Zasad techniki prawodawczej” (t.j. Dz. U. z 2016 r., poz. 283) „w obrębie artykułu (ustępu) zawierającego wyliczenie wyróżnia się dwie części: wprowadzenie do wyliczenia oraz punkty, wyliczenie może kończyć się częścią wspólną, odnoszącą się do wszystkich punktów. W obrębie punktów można dokonać dalszego wyliczenia, wprowadzając litery. W obrębie liter można dokonać kolejnego wyliczenia, wprowadzając tiret.”

W sytuacji więc, gdyby celem ustawodawcy było dokonanie rozróżnienia dwóch grup ubezpieczonych w obrębie danego artykułu, to uczyniłby to, poprzez wyliczenie dokonane w formie punktów, tak jak zresztą czyni to w innych miejscach ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych – przykładowo w art. 8 ust. 6 ustawy,

Przepis art. 5 ust. 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych winien podlegać ścisłej interpretacji. Także zastosowanie wykładni systemowej względem tego przepisu prowadzi do identycznego rezultatu. Celem ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych jest powszechne objęcie ubezpieczeniami społecznymi osób świadczących pracę w oparciu o taką umowę, która stanowi tytuł do ubezpieczeń społecznych.

Mając na uwadze powyższe orzeczono jak w sentencji.

źródło: https://bip.zus.pl

Wytłuszczenia dokonane przez redakcję