Odpowiadając na interpelację poselską Pani Anny Schmidt-Rodziewicz w sprawie zmiany przepisów w zakresie naliczania dodatku stażowego, przesłaną przy piśmie z dnia 22 grudnia 2017 r., znak: K8IN18079, pragnę uprzejmie wyjaśnić, co następuje:
Pojęcie „stażu pracy” nie jest definiowane przez ogólnie obowiązujące przepisy prawa pracy. W praktyce jest ono używane w celu ustalenia uprawnień oraz świadczeń pracowniczych, których nabycie lub wymiar jest uzależniony od okresu zatrudnienia. Nie istnieje jednakże ogólna zasada nabywania prawa do wszystkich świadczeń i uprawnień pracowniczych. Występują natomiast regulacje określające zasady ustalania okresu zatrudnienia warunkującego nabycie lub zachowanie prawa do poszczególnych uprawnień i świadczeń pracowniczych. Przy czym, zasady te ustalane są odrębnie dla każdego z nich w przepisach dotyczących danego uprawnienia czy świadczenia pracowniczego.
Co do zasady do okresu pracy, od którego uzależnione są uprawnienia pracownicze wlicza się okresy zatrudnienia, tj. pracy świadczonej w ramach stosunku pracy, a więc na podstawie umowy o pracę, mianowania, powołania, wyboru, spółdzielczej umowy o pracę (art. 2 k.p.). Do okresu wymaganego do nabycia uprawnień pracowniczych podlegają wliczeniu również inne okresy, nie będące wprawdzie okresami zatrudnienia, ale wliczane do stażu pracy na podstawie przepisów szczególnych.
Jako przykład uwzględnienia okresu prowadzenia działalności gospodarczej w wymaganym stażu pracy, można podać art. 6 ust. 4 pkt 1 ustawy z dnia 21 listopada 2008 r. o pracownikach samorządowych (Dz. U. z 2016 r. poz. 902, z późn. zm.). Powyższy przepis, określając wymagania jakie muszą spełniać pracownicy samorządowi zatrudnieni na podstawie umowy o pracę na kierowniczym stanowisku urzędniczym, stanowi, iż powinni posiadać co najmniej trzyletni staż pracy lub wykonywały przez co najmniej 3 lata działalność gospodarczą o charakterze zgodnym z wymaganiami na danym stanowisku.
Prawo do niektórych świadczeń, nie mających charakteru powszechnego (np. dodatek stażowy, nagroda jubileuszowa) nie jest regulowane przepisami Kodeksu pracy lecz przepisami obowiązującymi daną grupę pracowników np. zatrudnionych w określonych jednostkach sfery budżetowej. Obowiązujące akty prawne z reguły przewidują, iż do okresów pracy uprawniających do dodatku stażowego czy nagrody jubileuszowej wlicza się wszystkie poprzednio zakończone okresy zatrudnienia oraz inne okresy, jeżeli z mocy odrębnych przepisów podlegają one wliczeniu do okresu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownicze. Przytoczone brzmienie regulacji umożliwia wliczenie do okresu pracy uprawniającego do danego świadczenia także innego okresu, nie będącego okresem zatrudnienia w rozumieniu Kodeksu pracy, lecz jedynie wtedy, gdy odrębne przepisy tak stanowią.
Natomiast u pracodawców spoza sfery budżetowej warunki wynagradzania za pracę i przyznawania innych świadczeń związanych z pracą, w tym ewentualnie dodatku stażowego czy nagród jubileuszowych, określają regulaminy wynagradzania bądź układy zbiorowe pracy, ustalone zgodnie z przepisami działu jedenastego Kodeksu pracy. Warunki wynagradzania pracowników zatrudnionych u pracodawców niezobowiązanych do ustalenia zasad wynagradzania w układzie zbiorowym pracy czy regulaminie wynagradzania, określone są w umowie o pracę. Oznacza to, że u wymienionych pracodawców wliczenie konkretnego okresu świadczenia pracy przy ustalaniu prawa do określonych świadczeń dla zatrudnianych pracowników może być uregulowane w układzie zbiorowym pracy, regulaminie wynagradzania bądź w umowie o pracę.
Regułą jest jednak, że do okresu zatrudnienia, od którego zależy nabycie uprawnień pracowniczych, wynikających z ogólnie obowiązujących przepisów prawa pracy, wlicza się jedynie okresy pozostawania w pracowniczym stosunku pracy. Zatem zarówno okresy pracy świadczonej na podstawie umów cywilnoprawnych, jak i okresy prowadzenia działalności gospodarczej na własny rachunek nie są wliczane do okresu zatrudnienia w rozumieniu powszechnie obowiązujących przepisów prawa pracy. Działalność gospodarcza jest bowiem odrębnym i jakościowo odmiennym rodzajem aktywności zarobkowej, uregulowanym w ustawie z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz. U. z 2017 r., poz. 2168 z późn. zm.). W związku z tym nie jest możliwe utożsamianie tego rodzaju działalności z pracą podporządkowaną wykonywaną w ramach stosunku pracy. Osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą, w stosunkach pracy występują jako pracodawca, czyli podmiot zatrudniający pracowników, a nie jako pracownicy.
Wprowadzenie ogólnej regulacji przewidującej wliczanie okresu prowadzenia działalności gospodarczej do okresu, od którego zależą uprawnienia pracownicze zwiększałoby obciążenia finansowe pracodawców, a w przypadku świadczeń o charakterze fakultatywnym, których warunki nabycia określa pracodawca, mogłoby być uznane za zbyt daleką ingerencję w sferę prowadzonej przez nich samodzielnej polityki wynagradzania. Natomiast wprowadzenie postulowanej w oświadczeniu regulacji, w odniesieniu do pracodawców będących jednostkami budżetowymi, wywołałoby także skutki dla budżetu państwa.
Biorąc powyższe pod uwagę nie są planowane prace nad zmianą przepisów Kodeksu pracy w zakresie podniesionym w interpelacji.
Mam nadzieję, że przedstawione powyżej informacje i wyjaśnienia uzna Pan Marszałek za satysfakcjonujące i wyczerpujące.