Interpretacja Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 13-07-2017 r. – IPPB4/4511-3-66/16/17-7/S/JM

Dotyczy: skutków podatkowych otrzymania odszkodowania

UZASADNIENIE

W dniu 14 kwietnia 2016 r. został złożony ww. wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie skutków podatkowych otrzymania odszkodowania.

Dotychczasowy przebieg postępowania

Z uwagi na braki formalne, pismem z dnia 22 kwietnia 2016 r. Nr IPPB4/4511-465/16-2/MS (data nadania 22 kwietnia 2016 r., data doręczenia 27 kwietnia 2016 r.) tut. Organ wezwał Wnioskodawcę do uzupełnienia wniosku poprzez przedstawienie własnego stanowiska w sprawie oceny prawnej stanu faktycznego w odniesieniu do zadanego we wniosku pytania Nr 2.

Pismem z dnia 3 maja 2016 r. (data nadania 4 maja 2016 r., data wpływu 6 maja 2016 r.) Wnioskodawczyni uzupełniła powyższe w terminie.

W dniu 11 maja 2016 r. Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie działający w imieniu Ministra Rozwoju i Finansów wydał dla Wnioskodawcy indywidualną interpretację Nr IPPB4/4511-465/16-4/MS, w której uznał za nieprawidłowe stanowisko Wnioskodawcy, stwierdzając że wypłacona na rzecz Wnioskodawczyni kwota wynikająca z zawartej ugody sądowej nie korzysta ze zwolnienia od podatku dochodowego od osób fizycznych. Kwota ta winna być zakwalifikowana do przychodu ze stosunku pracy, bowiem wypłata tego świadczenia miała swe źródło w uprzednio łączącym pracownika (Wnioskodawczynię) z pracodawcą stosunkiem pracy. Tym samym wypłacona kwota stanowi dla Wnioskodawczyni przychód ze stosunku pracy podlegający opodatkowaniu. W konsekwencji były pracodawca obowiązany był obliczyć, pobrać i odprowadzić zaliczkę na podatek dochodowy od osób fizycznych oraz wystawić informację PIT-11, natomiast Wnioskodawczyni ww. kwotę opodatkować w zeznaniu podatkowym łącznie z pozostałymi dochodami osiągniętymi w danym roku podatkowym.

Interpretacja została doręczona Wnioskodawczyni w dniu 21 maja 2016 r.

W związku z powyższym rozstrzygnięciem, Wnioskodawczyni, wniosła pismem z dnia 1 czerwca 2016 r. (data wpływu 5 czerwca 2016 r.) wezwanie do usunięcia naruszenia prawa.

W odpowiedzi na powyższe wezwanie do usunięcia naruszenia prawa Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie działający w imieniu Ministra Rozwoju i Finansów pismem z dnia 1 lipca 2016 r. Nr IPPB4/4511-63/16-2/MS (skutecznie doręczonym w dniu 3 lipca 2016 r.) stwierdził brak podstaw do zmiany indywidualnej interpretacji przepisów prawa podatkowego.

Wnioskodawczyni, na interpretację przepisów prawa podatkowego z dnia 11 maja 2016 r. Nr IPPB4/4511-465/16-4/MS, złożyła skargę z dnia 4 sierpnia 2016 r. (data wpływu 10 sierpnia 2016 r.).

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie wyrokiem z dnia 22 lutego 2017 r. sygn. akt VIII SA/Wa 752/16 uchylił zaskarżoną interpretację indywidualną z dnia 11 maja 2016 r. Nr IPPB4/4511-465/16-4/MS. Od powyższego wyroku nie została złożona skarga kasacyjna do Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie. W związku z powyższym ww. wyrok stał się prawomocny od dnia 28 kwietnia 2017 r.

W dniu 23 maja 2017 r. do tut. Organu wpłynął odpis prawomocnego wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego wraz z aktami.

W myśl art. 153 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. z 2016 r., poz. 718, z późn. zm.) ocena prawna i wskazania co do dalszego postępowania wyrażone w orzeczeniu sądu wiążą w sprawie organy, których działanie, bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania było przedmiotem zaskarżenia, a także sądy, chyba że przepisy prawa uległy zmianie.

Wskutek powyższego, wniosek Strony w zakresie skutków podatkowych otrzymania odszkodowania wymaga ponownego rozpatrzenia przez tut. organ.

Biorąc pod uwagę rozstrzygnięcie zawarte w wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 22 lutego 2016 r. sygn. akt VIII SA/Wa 752/16 Organ, pismem z dnia 26 maja 2017 r. Nr IPPB4/4511-3-66/16/17-5/S/JM (data nadania 29 maja 2017 r., data doręczenia 2 czerwca 2017 r.) wezwał Stronę do uzupełnienia stanu faktycznego wniosku o następującą informację:

• czy kwota otrzymana przez Wnioskodawczynię w całości stanowiła odszkodowanie (zadośćuczynienie) z tytułu bezzasadnego rozwiązania stosunku pracy, czy też w części stanowiła wynagrodzenie za okres wypowiedzenia (odprawę pieniężną) ustaloną w oparciu o przepisy o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stounku pracy z przyczyn niedotyczących pracowników?

W uzupełnieniu z dnia 6 czerwca 2017 r. (data nadania 7 czerwca 2017 r., data wpływu 9 czerwca 2017 r.) Wnioskodawczyni poinformowała, że postanowieniem Sądu Rejonowego Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 28 stycznia 2014 r. – pkt 4 – „Pozwany, reprezentowany przez adwokata zobowiązuje się zapłacić na rzecz powódki (Wnioskodawczyni) kwotę 45.000,00 zł brutto tytułem odszkodowania w dwóch ratach (…). Jak wynika z powyższego cała kwota otrzymana z tytułu bezzasadnego rozwiązania stosunku pracy stanowiła odszkodowanie/zadoścuczynienie za wyrządzone krzywdy.

We wniosku przedstawiono następujący stan faktyczny.

W zeznaniu podatkowym PIT-37 za 2014 r. Wnioskodawczyni nie ujęła odszkodowania wypłaconego przez pracodawcę za niesłuszne rozwiązaną umowę o pracę przez Centrum. W ww. instytucji Wnioskodawczyni pracowała od 2009 r. W 2010 r. Wnioskodawczyni nabyła prawa do okresu chronionego w związku z wiekiem (4 lata do emerytury). W 2012 r. w instytucji zmieniła się dyrekcja. Wnioskodawczyni pracowała na stanowisku kierownika administracji, dodatkowo rozliczała wnioski o płatność w ramach realizowanych projektów ze środków unijnych. Nowy Dyrektor doszedł do wniosku, że na stanowisko Wnioskodawczyni przyjmie osobę zaufaną, więc chciał się pozbyć Wnioskodawczyni. Ponieważ Wnioskodawczyni była w okresie chronionym, a sama nie chciała odejść postanowił Wnioskodawczynię zwolnić, a że przepisy mu na to nie pozwalały posunął się do zwolnienia w trybie art. 52 Kodeksu pracy (zwolnienie karne). Wymyślił także kilka pretekstów w zakresie wykonywanej przez Wnioskodawczynię pracy i w dniu 27 marca 2013 r. Wnioskodawczyni otrzymała rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia. Tryb w jakim Wnioskodawczyni została zwolniona pozbawił Wnioskodawczyni możliwości zgłoszenia się do Urzędu Pracy jako osoba bezrobotna oraz możliwości skorzystania z ubezpieczenia kredytów, które Wnioskodawczyni spłacała. Jako osoba samotna Wnioskodawczyni została nagle bez pracy z długami, których nie miała jak spłacać. Wnioskodawczyni była przede wszystkim zdruzgotana tym, że można wyrzucić kogoś z pracy bez żadnej winy, bezpodstawnie, dla własnych potrzeb. Zwolnienie Wnioskodawczyni z pracy spowodowało depresję i nawrót chorób, które dotknęły Wnioskodawczynię (choroba wrzodowa, choroba wątroby i trzustki) przez ogromny stres. Ponieważ Wnioskodawczyni uznała za bezpodstawne, skierowała sprawę do Sądu Pracy – Sąd Rejonowy – VIII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych. Rozprawa odbyła się w dniu 13 grudnia 2013 r. w wyniku której podczas rozprawy doszło do ugody sądowej, tj.:

• rozwiązanie umowy na mocy porozumienia stron (zmiana świadectwa pracy na dzień 31 marca 2013 r.),

• wypłata tytułem odszkodowania kwoty 45.000 zł w dwóch ratach (15.000 zł i 30.000 zł) w 2014 r.

Powyższe odszkodowanie stanowiło rekompensatę za wyrządzoną krzywdę moralną, materialną i zdrowotną i było naprawieniem szkody wynikłej z nieuzasadnionego wypowiedzenia umowy o pracę. Należy zaznaczyć, że z treści ugody sądowej wynika, że ustalone świadczenie ma bezsprzecznie charakter odszkodowania wypłaconego na podstawie ugody i jako tak wypłacone korzysta ze zwolnienia z opodatkowania zgodnie z ustawą o podatku dochodowym od osób fizycznych. Otrzymane odszkodowanie nie związane było z prowadzeniem działalności gospodarczej, a także nie dotyczyło korzyści jakie mogłaby Wnioskodawczyni osiągnąć, gdyby nie wyrządzono Jej tej szkody. Otrzymane odszkodowanie nie stanowi utraconego wynagrodzenia, nie jest wyrównaniem krzywd za wyrządzoną szkodę. Wysokość oraz zasady odszkodowania zostały ustalone na rozprawie sądowej. Wyrządzonej krzywdy nie są w stanie wyrównać żadne pieniądze, jeśli o pracy decydują uwarunkowania polityczne i prywatne przesłanki, a nie rzetelna praca wykonywana prawie 40 lat. Urząd Skarbowy wezwał Wnioskodawczynię do korekty zeznania PIT-37 za 2014 r.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytania.

1. Czy otrzymane w wyniku ugody sądowej odszkodowanie za nieuzasadnione wypowiedzenie umowy o pracę wypłacone zgodnie z art. 56 Kodeksu pracy korzysta ze zwolnienia z podatku dochodowego od osób fizycznych zgodnie z art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych?
2. Czy otrzymane odszkodowanie za nieuzasadnione wypowiedzenie umowy o pracę korzysta ze zwolnienia z podatku dochodowego od osób fizycznych na mocy art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych?

Zdaniem Wnioskodawczyni, wysokość oraz zasady przyznania odszkodowania za niesłuszne zwolnienie z pracy przyznane w drodze ugody sądowej wynikają wprost z ustawy Kodeksu pracy (art. 56), który stanowi normatywne źródło pracy, o którym mowa w art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Faktycznie wysokość przyznanego odszkodowania została ustalona na podstawie ustalenia stron, które zostało zawarte przed Sądem w formie ugody. Wskazać należy, że możliwość zawarcia ugody między stronami za nieuzasadnione wypowiedzenie umowy o pracę nie zostało wyłączona z przepisów prawa pracy i nie jest sprzeczne z zasadami współżycia społecznego. Podstawą wypłacenia przyznanego odszkodowania jest przepis prawa, a konkretnie art. 56 Kodeksu Pracy.

Wnioskodawczyni uważa, że przyznane w drodze ugody sądowej jest takim samym odszkodowaniem jak odszkodowanie przyznane na podstawie wyroku sądowego (wynika z tych samych podstaw materialnych). Na wyrok sądowy Wnioskodawczyni musiałaby czekać być może kilka lat biorąc pod uwagę przewlekłość postępowań w sądach. Chociaż na gruncie wykładni literalnej żądanie US jest uzasadnione, to jest to niezgodne z intencją ustawodawcy, ponieważ stwarza sytuację, w której niekorzystne byłoby zawarcie ugody przed sądem, lecz kierowanie sprawy do dalszego procedowania. Wypłacone odszkodowanie wynika z Kodeksu Pracy – przepis art. 56. W związku z art. 58 KP wskazuje, że pracownikowi, z którym rozwiązano umowę o pracę bez wypowiedzenia (dyscyplinarka), z naruszeniem przepisów o rozwiązywaniu umów o pracę w tym trybie (naruszenie przepisów potwierdził Sąd) przysługuje roszczenie o odszkodowanie. W ugodzie sądowej określono odszkodowanie a nie wynagrodzenie. Wyrzucenie Wnioskodawczyni z pracy tylko dlatego, że Jej stanowisko było potrzebne komuś innemu jest wysoce krzywdzące, niemoralne i sprzeczne z zasadami współżycia społecznego. Jest to wyrównanie wyrządzonych krzywd, a nie wyrównanie wynagrodzenia. Należy nadmienić, że Sąd Pracy – Sąd Rejonowy, postanowienie z dnia 6 czerwca 2013 r. zwolnił Wnioskodawczynię z kosztów sądowych. Po utracie pracy Wnioskodawczyni została bez środków do życia, natomiast z długami w Bankach (z obciążeniami chorobowymi wymagającymi stałej opieki lekarskiej (lobektomia płuca lewego i zator płucny).

Zdaniem Wnioskodawczyni odszkodowanie wypłacone za nieuzasadnione wypowiedzenie umowy o pracę korzysta ze zwolnienia z podatku dochodowego od osób fizycznych na mocy art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ponieważ w tym przepisie zawarte jest wyłączenie ze zwolnienia od podatku dochodowego przewidzianego w art. 21 ust. 1 pkt 3 dla odpraw pieniężnych wypłaconych na podstawie przepisów o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników. Taki stan rzeczy wystąpił w przypadku Wnioskodawczyni. Wypłacone odszkodowanie nie było wynagrodzeniem tylko naprawieniem wyrządzonej szkody, tj. uszczerbku jakiego Wnioskodawczyni doznała we wszelkiego rodzaju dobrach chronionych prawem. Wnioskodawczyni doznała uszczerbku zarówno majątkowego, jak i niemajątkowego. W przypadku Wnioskodawczyni ustał stosunek pracy na skutek karnego zwolnienia, nie było żadnych zaległych wynagrodzeń. Pracodawca chcąc się pozbyć Wnioskodawczyni jako powód zwolnienia wskazał nieprawdziwe, przekłamane okoliczności. W trakcie rozprawy sądowej zaproponował ugodę i odszkodowanie (aby Wnioskodawczyni nie chciała wrócić do pracy) za wyrządzoną krzywdę, co wynika wprost z ustawy Kodeks pracy – art. 56, który stanowi normatywne źródło prawa pracy, o którym mowa w art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Zdaniem Wnioskodawczyni otrzymane odszkodowanie za nieuzasadnione wypowiedzenie umowy o pracę korzysta ze zwolnienia na mocy art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ponieważ nie jest odszkodowaniem otrzymanym w związku z prowadzoną działalnością i nie dotyczy korzyści, które Wnioskodawczyni mogłaby osiągnąć, gdyby Jej szkody nie wyrządzono. Ponadto Wnioskodawczyni uważa, że otrzymane odszkodowanie korzysta ze zwolnienia z podatku dochodowego od osób fizycznych na mocy art. 21 ust. 1 pkt 3, ponieważ zasady ustalania wynikają wprost z odrębnych przepisów/ustaw, tj. Kodeksu pracy. Otrzymane odszkodowanie dotyczy bowiem nieuzasadnionego „wyrzucenia” Wnioskodawczyni z pracy poprzez wskazanie nieprawdziwych, nierzeczywistych i nigdy nie mających miejsca odszkodowań stanowiących uzasadnienie wypowiedzenia. Zasady ustalenia odszkodowania wynikają wprost z art. 45 Kodeksu pracy i spełniają przesłankę art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy. Ponadto, rzeczywiście co do zasady odszkodowanie, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw są zwalniane z podatku dochodowego od osób fizycznych. Przepis art. 21 ust. 1 pkt 3g ww. ustawy jest niezgodny z art. 2 i art. 32 ust. 1 Konstytucji RP (wyłącza zwolnienie odszkodowania ustalone na mocy ugody). Prowadzi to do tego, że odszkodowania ustalone ugodą są opodatkowane, a przyznane wyrokiem sądu korzystają ze zwolnienia. Stanowi to naruszenie zasady równości wobec prawa, poprzez zróżnicowanie sytuacji tych osób, co stoi w sprzeczności z zasadą demokratycznego państwa prawnego i prowadzi do rażącej niespójności rozwiązań prawnych.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawczyni w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego jest prawidłowe.

Na wstępie należy zaznaczyć, że niniejszą interpretację oparto na przepisach prawa podatkowego obowiązujących w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym we wniosku stanie faktycznym, bowiem niniejsza interpretacja stanowi ponowne rozstrzygnięcie tej samej sprawy w wyniku orzeczenia Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie.

Zgodnie z przepisem art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2016 r., poz. 2032, z późn. zm.), opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Natomiast w myśl z art. 10 ust. 1 pkt 1 ww. ustawy, źródłami przychodów są: stosunek służbowy, stosunek pracy, w tym spółdzielczy stosunek pracy, członkostwo w rolniczej spółdzielni produkcyjnej lub innej spółdzielni zajmującej się produkcją rolną, praca nakładcza, emerytura lub renta.

Na podstawie art. 11 ust. 1 cyt. ustawy, przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9 i 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, art. 19, art. 25b i art. 30f, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Za przychód ze stosunku pracy, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 1 ww. ustawy, uważa się, w myśl art. 12 ust. 1 ww. ustawy, wszelkiego rodzaju wypłaty pieniężne oraz wartość pieniężną świadczeń w naturze bądź ich ekwiwalenty, bez względu na źródło finansowania tych wypłat i świadczeń, a w szczególności: wynagrodzenia zasadnicze, wynagrodzenia za godziny nadliczbowe, różnego rodzaju dodatki, nagrody, ekwiwalenty za nie wykorzystany urlop i wszelkie inne kwoty niezależnie od tego, czy ich wysokość została z góry ustalona,a ponadto świadczenia pieniężne ponoszone za pracownika, jak również wartość innych nieodpłatnych świadczeń lub świadczeń częściowo odpłatnych.

Użyty powyżej zwrot „w szczególności” oznacza, że wymienione kategorie przychodów zostały wskazane jedynie przykładowo. Przychodem ze stosunku pracy i stosunków pokrewnych są więc wszelkiego rodzaju wypłaty i świadczenia skutkujące u podatnika powstaniem przysporzenia majątkowego, mające swoje źródło w łączącym pracownika z pracodawcą stosunku pracy lub stosunku pokrewnym. Takim przychodem jest również przedmiotowa kwota pieniężna wynikająca z ugody sądowej.

Odszkodowanie stanowi, co do zasady, przychód w rozumieniu cytowanego wyżej art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Nie oznacza to jednak, że wszystkie odszkodowania podlegają opodatkowaniu. Niektóre z nich, wymienione w katalogu zwolnień przedmiotowych, określonym w art. 21 ust. 1 cyt. ustawy, korzystają ze zwolnienia od podatku. Jednakże należy podkreślić, że korzystanie z każdej preferencji podatkowej, w tym zwolnienia od podatku, jest możliwe wyłącznie w sytuacji, gdy spełnione są wszelkie przesłanki określone w przepisie stanowiącym podstawę prawną danej preferencji.

Zgodnie z aktualnie obowiązującą treścią art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, wolne od podatku dochodowego są otrzymane odszkodowania lub zadośćuczynienia, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw, oraz otrzymane odszkodowania lub zadośćuczynienia, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z postanowień układów zbiorowych pracy, innych opartych na ustawie porozumień zbiorowych, regulaminów lub statutów, o których mowa w art. 9 § 1 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (Dz. U. z 1998 r., Nr 21, poz. 94, z późn. zm.), z wyjątkiem:

1. określonych w prawie pracy odpraw i odszkodowań z tytułu skrócenia okresu wypowiedzenia umowy o pracę,
2. odpraw pieniężnych wypłacanych na podstawie przepisów o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników,
3. odpraw i odszkodowań z tytułu skrócenia okresu wypowiedzenia funkcjonariuszom pozostającym w stosunku służbowym,
4. odszkodowań przyznanych na podstawie przepisów o zakazie konkurencji,
5. odszkodowań za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą,
6. odszkodowań za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzeniem działów specjalnych produkcji rolnej, z których dochody są opodatkowane według skali, o której mowa w art. 27 ust. 1, lub na zasadach, o których mowa w art. 30c,
7. odszkodowań wynikających z zawartych umów lub ugód innych niż ugody sądowe.

Nowe brzmienie przepisu – zgodnie z art. 14 ustawy z dnia 29 października 2014 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz niektórych innych ustaw – ma zastosowanie do dochodów uzyskanych od dnia 1 stycznia 2014 r.

Ustawodawca wyłączył z opodatkowania te odszkodowania, których wysokość lub zasady wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw, z wyjątkiem wymienionych w lit. a)-g)tego przepisu, tj. między innymi odszkodowań wypłacanych na podstawie zawartych ugódi umów innych niż ugody sądowe.

Kwestie zasad i podstawy do wypłaty odszkodowania z tytułu nieuzasadnionego wypowiedzenia umowy o pracę reguluje ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (Dz. U. z 2016 r., poz. 1666, z późn. zm.).

Zgodnie art. 45 § 1 ww. ustawy w razie ustalenia, że wypowiedzenie umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony jest nieuzasadnione lub narusza przepisy o wypowiadaniu umów o pracę, sąd pracy – stosownie do żądania pracownika – orzeka o bezskuteczności wypowiedzenia, a jeżeli umowa uległa już rozwiązaniu – o przywróceniu pracownika do pracy na poprzednich warunkach albo o odszkodowaniu.

Na podstawie art. 45 § 2 cyt. ustawy, sąd pracy może nie uwzględnić żądania pracownika uznania wypowiedzenia za bezskuteczne lub przywrócenia do pracy, jeżeli ustali, że uwzględnienie takiego żądania jest niemożliwe lub niecelowe, w takim przypadku sąd orzeka o odszkodowaniu.

Odszkodowanie, o którym mowa w art. 45, przysługuje w wysokości wynagrodzenia za okres od 2 tygodni do 3 miesięcy, nie niższej jednak od wynagrodzenia za okres wypowiedzenia (art. 471 ww. ustawy).

Przepis art. 52 § 1 ustawy Kodeks pracy stanowi, że pracodawca może rozwiązać umowę o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika w razie:

1. ciężkiego naruszenia przez pracownika podstawowych obowiązków pracowniczych,
2. popełnienia przez pracownika w czasie trwania umowy o pracę przestępstwa, które uniemożliwia dalsze zatrudnianie go na zajmowanym stanowisku, jeżeli przestępstwo jest oczywiste lub zostało stwierdzone prawomocnym wyrokiem,
3. zawinionej przez pracownika utraty uprawnień koniecznych do wykonywania pracy na zajmowanym stanowisku.

Zgodnie z art. 56 § 1 ww. ustawy, pracownikowi, z którym rozwiązano umowę o pracę bez wypowiedzenia z naruszeniem przepisów o rozwiązywaniu umów o pracę w tym trybie, przysługuje roszczenie o przywrócenie do pracy na poprzednich warunkach albo o odszkodowanie. O przywróceniu do pracy lub odszkodowaniu orzeka sąd pracy.

Odszkodowanie, o którym mowa w art. 56, przysługuje w wysokości wynagrodzenia za okres wypowiedzenia. Jeżeli rozwiązano umowę o pracę, zawartą na czas określony albo na czas wykonania określonej pracy, odszkodowanie przysługuje w wysokości wynagrodzenia za czas, do którego umowa miała trwać, nie więcej jednak niż za 3 miesiące (art. 58 Kodeksu pracy).

Zgodnie z art. 917 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz.U. z 2016 r., poz. 380) w zw. z art. 300 Kodeksu pracy przez ugodę strony czynią sobie wzajemne ustępstwa w zakresie istniejącego między nimi stosunku prawnego w tym celu, aby uchylić niepewność co do roszczeń wynikających z tego stosunku lub zapewnić ich wykonanie albo by uchylić spór istniejący lub mogący powstać.

W orzecznictwie sądów administracyjnych prezentowane są poglądy prawne, w świetle których przepisy Kodeksu pracy (między innymi art. 56 i art. 58) mogą być uważane za przepisy odrębnych ustaw, o których mowa w art. 21 ust. 1 pkt 3 updof, jako wprost określające wysokość lub zasady ustalania odszkodowania (zob. wyrok NSA z 25 lutego 2016 r., II FSK 3448/13; Lex Nr 1983174). Również w sytuacji, gdy przepisy art. 56 i art. 58 Kp stanowiły podstawę prawną zawarcia ugody sądowej (zob. wyrok WSA w Warszawie z 5 października 2007 r., III SA/Wa 872/07; CBOSA).

Natomiast w przypadku gdy wysokość lub zasady ustalania odszkodowania nie wynikają wprost z odrębnych ustaw lub aktów wykonawczych wydanych na podstawie tych odrębnych ustaw, a podstawą ich otrzymania jest wyrok lub ugoda sądowa, wówczas odszkodowanie takie korzysta ze zwolnienia od podatku dochodowego od osób fizycznych, z wyjątkiem odszkodowań wymienionych w art. 21 ust. 1 pkt 3b lit. a) i b) ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

W myśl art. 21 ust. 1 pkt 3b cytowanej ustawy, wolne od podatku dochodowego są inne odszkodowania lub inne zadośćuczynienia otrzymane na podstawie wyroku lub ugody sądowej do wysokości określonej w tym wyroku lub ugodzie, z wyjątkiem odszkodowań lub zadośćuczynień:

1. otrzymanych w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą,
2. dotyczących korzyści, które podatnik mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono.

Jak wynika ze stanu faktycznego, po wieloletniej pracy Wnioskodawczyni została zwolniona z uprzednio zajmowanego stanowiska na podstawie w trybie art. 52 Kodeksu pracy (zwolnienie karne). W dniu 27 marca 2013 r. Wnioskodawczyni otrzymała rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia. Ponieważ Wnioskodawczyni uznała za bezpodstawne, skierowała sprawę do Sądu Pracy. Rozprawa odbyła się w dniu 13 grudnia 2013 r. w wyniku której podczas rozprawy doszło do ugody sądowej tj. rozwiązanie umowy na mocy porozumienia stron (zmiana świadectwa pracy na dzień 31 marca 2013 r.), oraz wypłata tytułem odszkodowania kwoty 45.000 zł w dwóch ratach (15.000 zł i 30.000 zł) w 2014 r. Powyższe odszkodowanie stanowiło rekompensatę za wyrządzoną krzywdę moralną, materialną i zdrowotną i było naprawieniem szkody wynikłej z nieuzasadnionego wypowiedzenia umowy o pracę. Należy zaznaczyć, że z treści ugody sądowej wynika, że ustalone świadczenie ma bezsprzecznie charakter odszkodowania wypłaconego na podstawie ugody i jako tak wypłacone korzysta ze zwolnienia z opodatkowania zgodnie z ustawą o podatku dochodowym od osób fizycznych. Otrzymane odszkodowanie nie związane było z prowadzeniem działalności gospodarczej, a także nie dotyczyło korzyści jakie mogłaby Wnioskodawczyni osiągnąć, gdyby nie wyrządzono Jej tej szkody. Kwota otrzymana z tytułu bezzasadnego rozwiązania stosunku pracy stanowiła odszkodowanie/zadośćuczynienie za wyrządzone krzywdy.

Podstawowym warunkiem zwolnienia świadczenia od opodatkowania na podstawie przytoczonych przepisów jest jego odszkodowawczy charakter. W ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych ustawodawca nie zdefiniował pojęcia szkody, czy odszkodowania, tym nie mniej rozumienie tych pojęć nie może odbiegać od przyjętego w systemie prawa cywilnego ich znaczenia. Zasady odpowiedzialności odszkodowawczej w prawie cywilnym opierają się na zasadzie winy lub ryzyka. Polski Kodeks cywilny (ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r., Dz. U. z 2017 r., poz. 459, dalej „K.c.”) przewiduje dwa zasadnicze rodzaje odpowiedzialności: kontraktową (art. 471 K.c. i nast.), która powstaje z mocy umowy oraz deliktową (art. 415 K.c. i nast.) wynikającą z czynów niedozwolonych. O tym, co stanowi szkodę oraz jakie są zasady i sposoby jej naprawienia decydują (generalnie) przepisy art. 361 i 363 K.c. Wypłata odszkodowania jest konsekwencją wystąpienia szkody. Jednakże do celów opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych, nie każde odszkodowanie w rozumieniu przepisów Kodeksu pracy będzie podlegało zwolnieniu, nawet jeżeli stanowi szkodę w rozumieniu art. 361 K.c. Regulacja prawna zawarta w art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych ogranicza możliwość zwolnienia tylko do odszkodowań (zadośćuczynień), których wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw lub z postanowień układów zbiorowych pracy, innych opartych na ustawie porozumień zbiorowych, regulaminów lub statutów, o których mowa w art. 9 § 1 Kodeksu pracy.

Z kolei w art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawodawca zwolnił inne odszkodowania niż te, które określone zostały m.in. w pkt 3 omawianego przepisu, ale tylko do wysokości rzeczywiście poniesionej straty (damnum emergens) wyłączając zwolnienie w stosunku do odszkodowań obejmujących utracone korzyści (lucrum cessans). Należy zauważyć, że zwolnienie odszkodowań od podatku jest związane przede wszystkim z faktem, że są one formą naprawienia zaistniałej szkody, a zatem nie stanowią realnego przysporzenia majątkowego. Zgodnie z przepisami Kodeksu cywilnego naprawienie szkody obejmuje straty, które poszkodowany poniósł oraz korzyści, które mógłby osiągnąć gdyby mu szkody nie wyrządzono. Odszkodowanie w zakresie utraconych korzyści (lucrum cessans) nie ma skutku restytucyjnego, dlatego nieuzasadnione byłoby zwolnienie tego rodzaju świadczeń od podatku dochodowego, tym bardziej że utracona korzyść stanowiłaby zasadniczo przychód podatkowy podlegający opodatkowaniu. Stąd też ustawodawca wskazuje, że zwolnieniem podatkowym nie są objęte odszkodowania dotyczące korzyści, które podatnik mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono.

Mając więc na uwadze powyższe oraz powołane wyżej przepisy prawa, stwierdzić zatem należy, że skoro Wnioskodawczyni otrzymała w wyniku ugody sądowej odszkodowanie za nieuzasadnione wypowiedzenie umowy o pracę wypłacone zgodnie z art. 56 Kodeksu pracy i cała kwota stanowiła odszkodowanie (zadośćuczynienie za wyrządzone krzywdy) to otrzymana przez Wnioskodawczynię kwota jest zwolniona z opodatkowania na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

W związku z czym pytanie Nr 2 odnośnie zastosowania do otrzymanego odszkodowania zwolnienia wynikającego z art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych jest bezprzedmiotowe.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie ul. Jasna 2/4, 00-013 Warszawa w dwóch egzemplarzach (art. 47 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. z 2016 r., poz. 718, z późn. zm.) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia skarżącemu rozstrzygnięcia w sprawie albo aktu, o którym mowa w art. 3 § 2 pkt 4a (art. 53 § 1 ww. ustawy).

Jednocześnie, zgodnie art. 57a ww. ustawy, skarga na pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego wydaną w indywidualnej sprawie, opinię zabezpieczającą i odmowę wydania opinii zabezpieczającej może być oparta wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd administracyjny jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną.

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy), na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała.

źródło: https://sip.mf.gov.pl/