Interpretacja ZUS Oddział w Gdańsku z 8-07-2015 r. – DI/100000/43/615/2015

Obowiązek opłacania składek na ubezpieczenia społeczne w sytuacji jednoczesnego prowadzenia działalności gospodarczej, posiadania prawa do renty uczniowskiej i pobierania renty rodzinnej

UZASADNIENIE

Dnia 21 maja 2015 r. do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Gdańsku wpłynął wniosek z dnia 18 maja 2015 r., złożony przez Pana (…) prowadzącego działalność gospodarczą pod firmą (…) o wydanie pisemnej interpretacji w trybie art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej. Wniosek został uzupełniony pismem z dnia 22 czerwca 2015 r. r. doręczonym dnia 25 czerwca 2015 r.

Wnioskodawca wskazał, iż od 1992 r. pracuje w (…) w (…) Wnioskodawca jest zatrudniony jako masażysta na pełen etat, uzyskując z umowy o pracę przychód podlegający oskładkowaniu w przeliczeniu na okres miesiąca większy od minimalnego wynagrodzenia.

Od 2001 r. ww. prowadzi pozarolniczą działalność gospodarczą jako osoba fizyczna. Wnioskodawca świadczy usługi z zakresu ochrony medycznej, wykonując zawód medyczny. Z tytułu prowadzonej działalności nie opłaca obecnie składek na ubezpieczenia społeczne – umowa o pracę w szpitalu.

Od 1983 r. ww. posiada prawo do renty inwalidzkiej, tzw. uczniowskiej przyznane na stałe w związku z art. 63 ustawy z dnia 14 grudnia 1982 r. o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin (Dz.U. Nr 40, poz. 267 ze zm). Orzeczeniem Komisji Lekarskiej ds. Inwalidztwa i Zatrudnienia z dnia 5 kwietnia 1983 r. zaliczono go do I grupy inwalidów od października 1982 roku w związku z narządem wzroku i trwale od 14 maja 1984r. Obecnie świadczenie to zostało wstrzymane.

W lutym 2015 r. wnioskodawca złożył bowiem wniosek o rentę rodzinną w związku ze śmiercią ojca. Orzeczeniem Komisji Lekarskiej ZUS z dnia 4 maja 2015 r. stwierdzono u ww. trwałą i całkowitą niezdolność do pracy powstałą przed 22 czerwca 1983 r. oraz trwałą niezdolność do samodzielnej egzystencji w związku ze stanem narządu wzroku.

ZUS wydał decyzję o przyznaniu renty rodzinnej na stałe, którą wnioskodawca pobiera od 9 lutego 2015 r.

Pan (…) planuje zrezygnować z pracy w szpitalu, a tym samym z umowy o pracę i prowadzić dalej pozarolniczą działalność gospodarczą jako osoba fizyczna.

W związku z powyższym wnioskodawca kieruje pytanie czy w opisanym stanie faktycznym, prowadząc pozarolniczą działalność gospodarczą i pobierając rentę rodzinną będzie zobligowany do płacenia obowiązkowych składek na ubezpieczenia społeczne.

W opinii wnioskodawcy prowadząc pozarolniczą działalność gospodarczą jako osoba fizyczna pobierająca jednocześnie rentę rodzinną nie jest objęty obowiązkiem opłacania składek na ubezpieczenia społeczne, pomimo iż w 1983 r. nabył prawo do renty inwalidzkiej uczniowskiej.

Osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą mająca ustalone prawo do renty rodzinnej z działalności podlega bowiem dobrowolnie ubezpieczeniom społecznym (art. 9 ust.5 ustawy o sus).

Obowiązek ubezpieczeń społecznych obejmuje natomiast osoby prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą które mają ustalone prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy z systemu powszechnego (art. 9 ust. 4c i 5 ustawy o sus), tj. prawo do renty przyznanej na podstawie ustaw o:

• emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009 r. nr 153, poz. 1227 ze zm.),
• ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (Dz. U. z 2009 r. nr 167, poz. 1322 ze zm.).

Świadczenia przeznaczone dla osób niezdolnych do pracy od dzieciństwa wielokrotnie zmieniały swój charakter prawny. Zgodnie z treścią art. 63 ustawy z dnia 14 grudnia 1982 r. o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin uczniom szkół ponadpodstawowych, studentom szkół wyższych, uczestnikom studiów doktoranckich lub aspirantury naukowej, którzy stali się inwalidami I grupy inwalidów lub II grupy inwalidów w czasie uczęszczania do szkoły lub odbywania studiów, przysługiwało prawo do renty inwalidzkiej (tzw. renta uczniowska).

Ustawa z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227 ze zm.), nie przewidziała utrzymania instytucji renty uczniowskiej. Jednakże ze względu na zasadę ochrony praw nabytych w art. 180 ust. 1 tej ustawy przewidziano, że osoby, którym w dniu wejścia w życie ustawy przysługują emerytury, renty z tytułu niezdolności do pracy i renty rodzinne na podstawie przepisów, o których mowa w art. 195, zachowują prawo do tych świadczeń w wysokości ustalonej przed dniem wejścia w życie ustawy, z zastrzeżeniem ust. 2-5 i z uwzględnieniem ust. 6-9.

Wnioskodawca wskazuje, iż w 1983 r. miał 17 lat i był uczniem technikum mechanicznego, nie pracował. Nabywając prawo do renty uczniowskiej, analogicznie jak w przypadku renty rodzinnej, nie podlegał warunkowi posiadania wymaganego stosownie do wieku, w którym powstała niezdolność do pracy, okresu składkowego i nieskładkowego, jak również warunkowi powstania niezdolności do pracy w okresach składkowych lub nieskładkowych. Wymogi te należy obecnie spełnić łącznie, aby nabyć prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy skutkujące obowiązkiem opłacania składek na ubezpieczenia społeczne z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej.

Mając na uwadze powyższe, w opinii wnioskodawcy, nie jest zasadne utożsamianie prawa do renty uczniowskiej z prawem do renty z tytułu niezdolności do pracy przysługującym zgodnie z ustawą o emeryturach i rentach z FUS, gdyż zarówno podstawy prawne, jak i warunki przyznawania obu świadczeń są różne. Prowadząc działalność i pobierając rentę rodzinną, zdaniem wnioskodawcy, podlega on ubezpieczeniom społecznym dobrowolnie na mocy art.9 ust.5 ustawy o sus.

Wnioskodawca wskazuje, iż jednostka terenowa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych potwierdziła jego stanowisko.

Uzupełniając wniosek pismem z dnia 22 czerwca 2015 r. doręczonym dnia 25 czerwca 2015 r. wnioskodawca oświadczył, iż pragnie uzyskać rozstrzygnięcie co do obowiązku opłacania składek na ubezpieczenia społeczne w sytuacji jednoczesnego prowadzenia działalności gospodarczej, prawa do renty uczniowskiej i pobierania renty rodzinnej.

Mając na uwadze treść wniosku oraz obowiązujące przepisy Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Gdańsku stwierdza, co następuje:

Przepis art. 10 ust. 1 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej stanowi, że przedsiębiorca może złożyć do właściwego organu administracji publicznej, lub państwowej jednostki organizacyjnej wniosek o wydanie pisemnej interpretacji co do zakresu i sposobu zastosowania przepisów, z których wynika obowiązek świadczenia przez przedsiębiorcę daniny publicznej oraz składek na ubezpieczenia społeczne lub zdrowotne, w jego indywidualnej sprawie.

Wprowadzony artykułem 7 ustawy z dnia 16 listopada 2012 r. o redukcji niektórych obciążeń administracyjnych w gospodarce (Dz.U. z 2012, poz.1342) art.83d ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych stanowi, iż Zakład wydaje interpretacje indywidualne, o których mowa w art. 10 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej, w zakresie obowiązku podlegania ubezpieczeniom społecznym, zasad obliczania składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych i Fundusz Emerytur Pomostowych oraz podstawy wymiaru tych składek.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych uznaje za nieprawidłowe stanowisko wyrażone przez przedsiębiorcę we wniosku o wydanie interpretacji.

Zasady podlegania ubezpieczeniom społecznym w przypadkach, w których osoba prowadząca działalność gospodarczą posiada ustalone prawo do renty lub emerytury uregulowane zostały w art.9 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych.

Jak stanowi art.9 ust.4c ww. ustawy, osoby prowadzące pozarolniczą działalność, mające ustalone prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym do czasu ustalenia prawa do emerytury. Z kolei na podstawie art.9 ust.5 ustawy, osoby prowadzące pozarolniczą działalność, niewymienione w ust.4c, mające ustalone prawo do emerytury lub renty podlegają dobrowolnie ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym.

Za pobierające renty z tytułu niezdolności do pracy należy rozumieć osoby, które mają ustalone decyzją Zakładu Ubezpieczeń Społecznych prawo do renty, o której mowa w ustawie z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. z 2015 r., poz. 748) oraz ustawie z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (Dz.U. z 2009 Nr 167, poz. 1322 ze zm.), tj. renty z systemu powszechnego.

Renta szkolna (tzw. uczniowska) przyznawana była przed 1 stycznia 1999 r. na podstawie art.63 ustawy z dnia 14 grudnia 1982 r. o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin (Dz.U. Nr 40, poz.267 ze zm.). Ww. ustawa utożsamiała „rentę uczniowską” z rentą inwalidzką. Od dnia 1 września 1997 r. na mocy ustawy z dnia 28 czerwca 1996 r. o zmianie niektórych ustaw o zaopatrzeniu emerytalnym i ubezpieczeniu społecznym (Dz.U. Nr 100, poz.461) wprowadzone zostało pojęcie niezdolności do pracy. Przepis art.10 ust.3 ustawy wskazywał, iż ilekroć mowa jest o rencie inwalidzkiej należy przez to rozumieć rentę z tytułu niezdolności do pracy.

Tym samym renta szkolna (uczniowska) to renta z tytułu niezdolności do pracy, przyznawana uczniom szkół ponadpodstawowych, studentom szkół wyższych oraz uczestnikom studiów doktoranckich lub aspirantury naukowej, którzy stali się całkowicie niezdolni do pracy (dawniej inwalidztwo I lub II grupy) w czasie uczęszczania do szkoły lub odbywania studiów.

Z kolei zgodnie z art.180 ust.1 pkt 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych osoby, którym w dniu wejścia w życie ustawy, tj. 1 stycznia 1999 r. przysługiwała renta z tytułu niezdolności do pracy na podstawie ustawy z dnia 14 grudnia 1982 r. o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin, zachowują prawo do tych świadczeń.

Na podstawie ww. przepisu prawo do świadczenia zachowały również osoby, którym przyznano rentę z tytułu niezdolności do pracy powstałej w czasie uczęszczania do szkoły lub odbywania studiów (na podstawie art.63 ust.1 ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin) – na stałe lub na wskazany okres – także w przypadku, gdy po upływie okresu, na jaki renta ta została przyznana, lekarz orzecznik Zakładu Ubezpieczeń Społecznych ustalił dalsze nieprzerwane istnienie niezdolności do pracy.

Mając na uwadze powyższe oraz fakt, że świadczenia, o których mowa w art.180 ust.1 pkt 1 ustawy emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych wypłacane są z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, uznaje się, iż renta przyznana na podstawie art.63 ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin była i nadal jest rentą z tytułu niezdolności do pracy z systemu powszechnego.

Z tego względu, w przypadku osoby prowadzącej działalność gospodarczą, mającej ustalone prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy rozumianej jako renta inwalidzka, do której prawo nabyte zostało na podstawie ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin i zachowane na podstawie art.180 ust.1 pkt 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, zastosowanie znaleźć powinien przepis art.9 ust.4c ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych.

Co istotne osoby prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą, które mają ustalone prawo renty z tytułu niezdolności do pracy, do czasu ustalenia prawa do emerytury, podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym z tytułu prowadzenia działalności, bez względu na posiadanie uprawnień i pobieranie innego rodzaju renty. Istotny jest fakt ustalenia prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy, a nie jej pobierania.

Mając na uwadze powyższe orzeczono jak w sentencji.

Stosownie do art. 10a ust. 2 i ust. 3 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej niniejsza decyzja nie jest wiążąca dla przedsiębiorcy, natomiast jest wiążąca dla Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, do czasu jej zmiany lub uchylenia.

Od niniejszej decyzji przysługuje, zgodnie z art. 83 ust. 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, w związku z art. 10 ust. 5 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej, odwołanie do właściwego Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych Sądu Okręgowego w (…).

źródło: https://bip.zus.pl