Interpretacja ZUS Oddział w Lublinie z 19-11-2013 r. – WPI/200000/451/1555/2013

Podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne – art18a ustawy sus

UZASADNIENIE

W dniu 14.11.2013 r. do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie wpłynął wniosek przedsiębiorcy o wydanie pisemnej interpretacji w trybie art. 10 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej.

Wnioskodawca poinformował, że w okresie od 1 lutego 2012r. do dnia 31 maja 2013r. był zatrudniony na podstawie umowy o pracę na czas określony (…) na stanowisku aplikanta adwokackiego.

Wnioskodawca poinformował, iż ww. umowie nie określono szczegółowo jego obowiązków, a jedynie wskazano, że będzie je wykonywał na stanowisku prawnika. Do obowiązków pracowniczych Wnioskodawcy należało przede wszystkim przygotowywanie projektów pism procesowych, projektów umów i opinii prawnych. Wszystkie przygotowywane przez Wnioskodawcę pisma miały charakter projektów, które były sprawdzane i poprawiane przez pracodawcę. Wnioskodawca zastępował także pracodawcę na rozprawach sądowych na podstawie stosownego upoważnienia. Wykonując swoje obowiązki Wnioskodawca nie mógł samodzielnie podejmować decyzji merytorycznych i zobowiązany był konsultować z pracodawcą treść wszystkich sporządzanych pism i sporządzać je zgodnie z jego szczegółowymi wytycznymi. Bowiem to pracodawca podejmował ostateczne decyzje o treści przygotowanego pisma, który każdorazowo sprawdzał i poprawiał przygotowane projekty. Sporządzane przez Wnioskodawcę pisma ulegały z tego względu modyfikacji.

Wnioskodawca podnosi, że jako aplikant adwokacki miał ograniczone kontakty z klientami kancelarii, jedynie w wyjątkowych sytuacjach z upoważnienia pracodawcy, w jego zastępstwie, Wnioskodawca spotykał się samodzielnie z klientami. Kontakty z klientami nie polegały jednak na udzielaniu im porad prawnych, sprowadzały się do czynności faktycznych, takich jak przyjęcie dokumentów, bądź wyjaśnień, ustalenia oczekiwań. Wszystkie kontakty merytoryczne odbywały się między klientem a adwokatem. W ramach szkolenia zdarzało się, że Wnioskodawca brał udział w spotkaniu z klientem wraz z adwokatem w celu nauki prowadzenia rozmowy z klientem. Wnioskodawca, w ramach obowiązków pracowniczych zastępował również adwokata na rozprawach sądowych. Jednakże przed rozprawą był pouczany przez adwokata co do czynności planowanych na danej rozprawie oraz otrzymywał wytyczne co do pożądanej postawy na rozprawie. W razie wątpliwości Wnioskodawca składał wniosek o przerwę w rozprawie i kontaktował się z adwokatem, którego zastępował. Zgodnie bowiem z ustawa o adwokaturze aplikant w czasie rozprawy nie reprezentuje klienta, a jedynie, zgodnie z posiadanym upoważnieniem, zastępuje go.

Wnioskodawca wskazał, że w okresie od stycznia 2010 r . do grudnia 2013r. odbywał aplikację adwokacką przy (…). Następnie po uzyskaniu pozytywnego wyniku egzaminu zawodowego uzyskał wpis na listę adwokatów przy (…). Dnia 4 sierpnia 2013r. rozpoczął wykonywanie jednoosobowej działalności gospodarczej w formie (…). Wnioskodawca nigdy wcześniej nie prowadził działalności gospodarczej. Planuje zawarcie ze swoim byłym pracodawcą – (…) prowadzącym działalność gospodarczą pod firmą (…) umowy o współpracy. W zakres umowy ma wchodzić między innymi reprezentacja klientów na rozprawach, sporządzanie i podpisywanie pism procesowych, opinii prawnych oraz bieżąca obsługa klientów. Ponadto Wnioskodawca zobowiązany będzie samodzielnie podejmować decyzje o sposobie i organizacji wykonywania usług objętych umową. W ramach zawartej umowy były pracodawca ma zlecać Wnioskodawcy albo prowadzenie konkretnej sprawy, albo obsługę danego klienta.

Wnioskodawca przedstawił własne stanowisko w sprawie.

W opinii Wnioskodawcy do przedstawionego przez niego stanu faktycznego należy zastosować art.18a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych z dnia 13 października 1998 r . zgodnie z którym podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe ubezpieczonych w okresie pierwszych 24 miesięcy kalendarzowych od dnia rozpoczęcia wykonywania działalności gospodarczej stanowi zadeklarowana kwota nie niższa niż 30% kwoty minimalnego wynagrodzenia. Nie występują bowiem podstawy do zastosowania wyłączenia z ust.2 art.18a. Wnioskodawca informuje, że w ramach stosunku pracy łączącym go z byłym pracodawcą nie wykonywał czynności wchodzących w zakres prowadzonej działalności gospodarczej i uważa , że w przypadku zawarcia ewentualnej umowy o współpracę z byłym pracodawcą zakres wykonywanych przez niego czynności będzie znacząco się różnił od tych wykonywanych w ramach stosunku pracy. Obecnie jako adwokat będzie uprawniony do samodzielnego podejmowania decyzji co do sposobu prowadzenia spraw, udzielania porad prawnych. Ponadto samodzielnie bez konieczności konsultowania treści każdego pisma będzie sporządzać i podpisywać wszelkie pisma procesowe. Całkowita odpowiedzialność za sporządzane pisma będzie spoczywać na Wnioskodawcy. W przeciwieństwie do czynności wykonywanych w ramach stosunku pracy, jego działania nie będą podlegać nadzorowi i wytycznym byłego pracodawcy. Faktyczny wymiar wykonywanych przez Wnioskodawcę czynności w ramach prowadzenia działalności gospodarczej będzie, w szczególności w zakresie merytorycznym, znacznie różnił się od tych wykonywanych w czasie okresu zatrudnienia.

Wnioskodawca wskazuje, że w świetle ustawy prawo o adwokaturze z dnia 26 maja 1982r. status aplikanta adwokackiego w sposób znaczący różni się od statusu adwokata. Zgodnie z art.1 ust.3 prawa o adwokaturze adwokat w wykonywaniu swojego zawodu jest niezależny i podlega wyłącznie ustawom, a art.4b ust.1 pkt 1, wprowadza zakaz pozostawania przez adwokata w ramach stosunku pracy. Biorąc pod uwagę cel aplikacji można ogólnie wskazać, że aplikacja adwokacka służy przygotowaniu zawodowemu osoby posiadającej wyższe wykształcenie prawnicze do wykonywania samodzielnie zawodu adwokata. Obowiązki i uprawnienia (także procesowe) aplikanta adwokackiego, zasadniczo różnią się od czynności wykonywanych przez adwokata w ramach świadczenia przez niego pomocy prawnej. Przede wszystkim aplikacja adwokacka jest jedynie etapem w karierze zawodowej prawnika, formą swego rodzaju stażu zawodowego mającego na celu de facto naukę zawodu i przygotowanie zawodowe do pełnienia samodzielnej funkcji adwokata. Aplikant adwokacki nie jest uprawniony do podejmowania samodzielnie jakichkolwiek czynności związanych z prowadzeniem spraw, bowiem jest on związany poleceniami oraz wytycznymi adwokata.

W opinii Wnioskodawcy przyczyną wprowadzenia przesłanki wyłączającej zastosowanie obniżonej składki określonej w art.18a ust.2 pkt 2 ustawy systemowej jest przeciwdziałanie wymuszonemu samozatrudnieniu w miejsce umowy o prace. W odniesieniu do adwokatów podejmujących działalność gospodarczą w formie prowadzenia kancelarii we współpracy z dotychczasowym pracodawcą, nie zachodzi przesłanka wyłączająca prawo do zastosowania obniżonej składki. Adwokat bowiem nie wykonuje tożsamych czynności z poprzednio wykonywanymi w ramach stosunku pracy.

Ponadto Wnioskodawca wskazuje, iż tożsame stanowisko zajął Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 10 kwietnia 2013r. o sygn. akt II UZP 2/13: „Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe adwokata wykonującego działalność gospodarczą na podstawie przepisów ustawy z dnia 26 maja 1982r. – Prawo o adwokaturze) (tekst jednolity: Dz.U. z 2009 r . Nr 146, poz. 1188 ze zm.) w okresie pierwszych 24 miesięcy od dnia rozpoczęcia wykonywania tej działalności może stanowić zadeklarowana kwota, nie niższa niż 30% kwoty minimalnego wynagrodzenia (art. 18a ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r . o systemie ubezpieczeń społecznych – jednolity tekst: Dz.U. z 2009 r . Nr 205, poz 1585 ze zm.), także wówczas gdy działalność tę wykonuje na rzecz byłego pracodawcy, u którego był zatrudniony jako aplikant adwokacki (art.18a ust.2 pkt 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych)”. Podobne stanowisko Sąd Najwyższy zajął w wyroku z dnia 12 lutego 2013r. w II UK 184/12 w odniesieniu do aplikanta radcowskiego, który następnie podjął współpracę z byłym pracodawcą jako radca prawny.

Zdaniem Wnioskodawcy, mając powyższe na uwadze należy uznać, iż w przedstawionym stanie faktycznym znajdzie zastosowanie art.18 a ust.1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych z dnia 13 października 1998 r . i przez okres 24 miesięcy będzie uprawniony do płatności obniżonej składki.

Mając na uwadze treść wniosku oraz obowiązujące przepisy, Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 10 ust. 1 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej, przedsiębiorca może złożyć do właściwego organu administracji publicznej lub państwowej jednostki organizacyjnej wniosek o wydanie pisemnej interpretacji, co do zakresu i sposobu zastosowania przepisów, z których wynika obowiązek świadczenia przez przedsiębiorcę daniny publicznej oraz składek na ubezpieczenia społeczne lub zdrowotne, w jego indywidualnej sprawie. Stosownie do ust. 5 cytowanego przepisu w związku z art. 83d ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, obowiązującym od dnia 1 stycznia 2013 r., udzielenie interpretacji dotyczącej ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne następuje w drodze decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.

W myśl art. 18a ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych – cytowanej powyżej – podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą w okresie pierwszych 24 miesięcy kalendarzowych od dnia rozpoczęcia wykonywania działalności gospodarczej stanowi zadeklarowana kwota, nie niższa jednak niż 30% kwoty minimalnego wynagrodzenia. Stosownie do ustępu 2 pkt 1 i 2 tego artykułu, z powyższej możliwości opłacania składek od obniżonej podstawy wymiaru nie mogą skorzystać osoby, które:

1) prowadzą lub w okresie ostatnich 60 miesięcy kalendarzowych przed dniem rozpoczęcia wykonywania działalności gospodarczej prowadziły pozarolniczą działalność,

2) wykonują działalność gospodarczą na rzecz byłego pracodawcy, na rzecz którego przed dniem rozpoczęcia działalności gospodarczej w bieżącym lub w poprzednim roku kalendarzowym wykonywały w ramach stosunku pracy lub spółdzielczego stosunku pracy czynności wchodzące w zakres wykonywanej działalności gospodarczej.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych wyjaśnia, iż z treści art. 18a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych wynika, iż aby osoba rozpoczynająca prowadzenie pozarolniczej działalności gospodarczej miała prawo do opłacania składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe od podstawy wymiaru składek nie niższej niż 30% kwoty minimalnego wynagrodzenia niezbędne jest aby nie wykonywała tożsamych czynności na rzecz byłego pracodawcy w bieżącym lub poprzednim roku kalendarzowym.

Powyższe oznacza, iż zakres wykonywanych czynności na rzecz byłego lub obecnego pracodawcy na rzecz którego wykonywana jest działalność nie może pokrywać się z zakresem czynności wykonywanych w ramach stosunku pracy. Przez zwrot „czynności wchodzące w zakres wykonywanej działalności” należy rozumieć czynności powierzone przez pracodawcę i wykonywane przez pracownika w ramach stosunku pracy. Z treści wniosku z dnia 12.11.2013 r. wynika, że Wnioskodawca planuje zawrzeć umowę o współpracy w ramach której będzie świadczył na rzecz byłego pracodawcy usługi adwokackie w ramach prowadzonej działalności gospodarczej, a wykonywane czynności są odmienne od zadań wykonywanych wcześniej w ramach umowy o pracę.

W kwestii określenia czy czynności wykonywane w ramach stosunku pracy przez aplikantów adwokackich są tożsame z czynnościami wykonywanymi na rzecz tego samego podmiotu przez osoby posiadające uprawnienia adwokatów wypowiedział się Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 10 kwietnia 2013 r. (sygn. akt II UZP 2/13), zgodnie z którą „Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe adwokata wykonującego działalność gospodarczą na podstawie przepisów ustawy z 26 maja 1982r. Prawo o adwokaturze (t.j. Dz.U.z 2009 r ., Nr 146 poz.1188 ze zm.) w okresie pierwszych 24 miesięcy od dnia rozpoczęcia wykonywania tej działalności może stanowić zadeklarowana kwota, nie niższa niż 30% kwoty minimalnego wynagrodzenia (…) także wówczas, gdy działalność tą wykonuje na rzecz byłego pracodawcy, u którego był zatrudniony jako aplikant adwokacki”. Sąd Najwyższy w uzasadnieniu do powołanej uchwały zauważył, iż „aplikacja adwokacka służy przygotowaniu zawodowemu osoby posiadającej wyższe wykształcenie prawnicze do wykonywania samodzielnie zawodu adwokata”. Zdaniem Sądu również „czynności wchodzące w zakres wykonywanej działalności gospodarczej, które uniemożliwiają zastosowanie preferencyjnych składek ubezpieczeniowych dla osób podejmujących po raz pierwszy działalność gospodarczą to (…) czynności odpowiadające tym, które były uprzednio wykonywane w ramach stosunku pracy na rzecz byłego pracodawcy” W konsekwencji „sam fakt zatrudnienia na etacie pracownika (aplikanta adwokackiego) (…) a następnie wykonywane, między innymi, na rzecz tej samej spółki ale już przez adwokata różnych czynności w żaden sposób nie może zostać uznane za odpowiadające czynnościom wcześniej wykonywanym przez tę osobę w ramach stosunku pracy”.

W konsekwencji, biorąc pod uwagę obowiązujące przepisy prawne oraz prezentowaną linię orzeczniczą należy przyjąć, że przedsiębiorca rozpoczynając po raz pierwszy prowadzenie działalności gospodarczej oraz wykonując działalność na rzecz byłego pracodawcy, przy czym czynności wchodzące w zakres wykonywanej działalności nie są tożsame z zakresem czynności wykonywanych w ramach stosunku pracy łączącym wnioskodawcę z byłym pracodawcą, ma możliwość opłacania składek na ubezpieczenia społeczne od podstawy wymiaru składek w wysokości zadeklarowanej kwoty nie niższej jednak niż 30% minimalnego wynagrodzenia za pracę.

W świetle powyższego, Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie uznał za prawidłowe stanowisko Wnioskodawcy w sprawie możliwości opłacania składek na ubezpieczenia społeczne z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej od podstawy wymiaru w wysokości zadeklarowanej kwoty nie niższej niż 30 % minimalnego wynagrodzenia za pracę w okresie świadczenia usług adwokackich w ramach prowadzonej działalności gospodarczej na podstawie umowy o współpracy zawartej z byłym pracodawcą.

Mając na uwadze powyższe orzeczono jak w sentencji.

Wydana decyzja wiąże Zakład Ubezpieczeń Społecznych wyłącznie w sprawie przedsiębiorcy, na którego wniosek została wydana.

Stosownie do art. 10a ust. 2 i ust. 3 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej niniejsza decyzja nie jest wiążąca dla przedsiębiorcy, natomiast jest wiążąca dla Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, do czasu jej zmiany lub uchylenia.

źródło: https://bip.zus.pl