Interpretacja ZUS Oddział w Lublinie z 1-08-2013 r. – WPI/200000/451/1050/2013

Składka na FEP

UZASADNIENIE

W dniu 25.07.2013r. do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie wpłynął wniosek płatnika (…) o wydanie pisemnej interpretacji w trybie art. 10 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej.

Wnioskodawca wskazał, że zatrudnia pracowników na stanowisku „kierowca autobusu”. Stanowisko to jest uznane jako praca o szczególnym charakterze (poz.8 załącznika nr 2 do ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r . o emeryturach pomostowych (Dz.U. nr 237, poz. 1565 z 2008 r ). Od wszystkich pracowników zatrudnionych na stanowisku „kierowca autobusu” Spółka opłaca składki na Fundusz Emerytur Pomostowych.

Wnioskodawca informuje, że wśród pracujących osób na w/w stanowisku znajdują się osoby, które po raz pierwszy rozpoczęły pracę w warunkach szczególnych lub o szczególnym charakterze po dniu 01.01.1999 r .

Zgodnie z art.4, rozdział 2 ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r . o emeryturach pomostowych (Dz.U. z 2008 r ., nr 237, poz. 1656 ze zm), jak podnosi Wnioskodawca- osoby te nigdy nie nabędą prawa do emerytury pomostowej, ponieważ nie spełniły jednego z warunków koniecznych do uzyskania tego świadczenia, czyli przed dniem 1 stycznia 1999 r . nie wykonywały prac w warunkach szczególnych lub prac w szczególnym charakterze, w rozumieniu art.3 ust.l i 3 ustawy lub art.32 i art.33 ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

W związku z powyższym Wnioskodawca zwraca się z zapytaniem: czy w stosunku do osób rozpoczynających prace w warunkach szczególnych lub prace o szczególnym charakterze po 01.01.1999 Spółka jako płatnik składek na FEP jest zobowiązana płacić składki na ten Fundusz, skoro wiadomo, ze osoby te nigdy nie nabędą prawa do emerytury pomostowej jako niespełniające warunku koniecznego wykonywania pracy w warunkach szczególnych lub o szczególnym charakterze przynajmniej przez 1 dzień przed 01.01.1999 roku?.

Wnioskodawca przedstawił własne stanowisko w sprawie.

Zdaniem Wnioskodawcy obowiązek opłacania składek na Fundusz Emerytur Pomostowych nie występuje wobec osób, które rozpoczęły pracę w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze po dniu 01.01.1999 roku.

Wnioskodawca podnosi, ze w doktrynie wskazuje się, że „składka jest przede wszystkim ceną gwarancji ubezpieczeniowej, czyli ceną pewnego komfortu psychicznego, z którego korzysta ubezpieczony. Komfort ten polega na pewności, że za wpłaconą składkę otrzyma się (w razie zajścia wypadku ubezpieczeniowego i spełnienia wymaganych warunków) określone świadczenie” ( Inneta Jędrasik -Jankowska, Pojęcie i konstrukcje prawne ubezpieczenia społecznego, W-wa 2012, s.37). Obowiązek regulowania składki na FEP (jako jedna z postaci ubezpieczenia społecznego) powstaje wówczas, gdy istnieje stosunek ubezpieczenia społecznego. Sens tego stosunku polega na tym, że „w zamian za składkę instytucja (ubezpieczeniowa) w razie wystąpienia po stronie ubezpieczonego ustawowych przesłanek nabycia prawa do skonkretyzowanego świadczenia staje się stroną zobowiązaną do udzielania określonych świadczeń (ich wypłaty)” ( Beata Gudowska, Jolanta Strusińska – Żukowska, Komentarz do art.1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, Legalis, teza 3). W opinii Spółki nie może istnieć stosunek ubezpieczenia społecznego wówczas, gdy z góry wiadomo, ze pracownik nie uzyska prawa do emerytury pomostowej.

Ponadto Spółka podnosi, że Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 22 lutego 2012r (II UK 130/11, Legalis) wskazał, że „istotą prawa ubezpieczeń społecznych jest (..) ścisła zależność między podleganiem ubezpieczeniu społecznemu a prawem do świadczenia z tego ubezpieczenia, stąd obowiązek ubezpieczenia nie może dotyczyć osoby, co do której od początku wiadomo, że nigdy świadczenia nie otrzyma. Nie chodzi w tym przypadku o zasadę wzajemnej składki i prawa do świadczenia w ubezpieczeniu społecznym, która nie ma charakteru absolutnego (nie ma prostej zalewności między prawem do świadczeń i ich wysokością a okresem opłacania i rozmiarem składki), ale o konstrukcyjną cechę stosunku zobowiązaniowego ubezpieczenia społecznego, w którym obie strony są względem siebie zobowiązane”.

Według konstytucjonalisty z Uniwersytetu Warszawskiego Ryszarda Piotrowskiego „Niezrozumiałe jest, że osoba, opłacając składkę ubezpieczeniową, nie ma z tego tytułu prawda do świadczeń. Istnieje konstytucyjny obowiązek ponoszenia ciężarów i świadczeń publicznych, które określają ustawy. Jednak nałożenie obowiązku opłacania składek w ustawie bez gwarancji jakichkolwiek świadczeń powoduje, że mamy do czynienia z rodzajem ukrytej daniny wprowadzonej wbrew konstytucji. Ustawodawca nie wskazuje przecież, że jest to rodzaj daniny publicznej czy podatku, ale że jest to składka. A jeśli nie ma za nią prawa do świadczeń to podstawa prawna nakazująca jej opłacenie jest dotknięta błędem. Następuje więc naruszenie zasady określoności prawa. Takie przepisy naruszają art.2 Konstytucji. Budzi to też wątpliwości z punktu widzenia zasady sprawiedliwości społecznej”. Następnie Wnioskodawca cytuje orzeczenie SN z dnia 22 lutego 2012 roku: „oderwanie obowiązku odprowadzenia składek na Fundusz Emerytur Pomostowych od warunków, które musza spełnić ubezpieczeni, aby uzyskać prawo do emerytury pomostowej, oznaczałoby, że składka na ten Fundusz nie miałaby charakteru składki na ubezpieczenie społeczne, ale stanowiłaby daninę publicznoprawną. Obciążenie nią pracodawców z tego tytułu, że zatrudniają oni pracowników wykonujących pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, wymagałoby jednoznacznego uregulowania niepozostawiajacego wątpliwości co do intencji ustawodawcy. Wynikająca z art.2 Konstytucji RP zasada należytej legislacji nie pozwala na to, aby na podstawie niejednoznacznych norm prawnych konstruować obowiązki o charakterze fiskalnym”.

W opinii Wnioskodawcy prawo do uzyskania emerytury pomostowej ma charakter wygasający, tzn. mogą się o nią starać tylko osoby, które spełniają określone warunki, m.in. warunek przynajmniej jednego dnia pracy w warunkach szczególnych lub o szczególnym charakterze przed dniem 01.01.1999 r . Zatem osoby rozpoczynające pracę po dniu 01.01.1999 r . w owych warunkach nigdy prawa do emerytury pomostowej nie uzyskają. Skoro prawo do emerytury pomostowej ma charakter wygasający to również obowiązek opłacania składek na Fundusz Emerytur Pomostowych powinien mieć taki charakter. Zdaniem Wnioskodawcy z każdym rokiem ubywać będzie pracowników, którzy uprawnieni będą do skorzystania z prawa do emerytury pomostowej, a przybywać będzie pracowników, którzy na emeryturę będą przechodzić, gdy osiągną powszechny wiek emerytalny. Dlaczego więc opłacać składki na FEP od tych osób, skoro one nigdy nie skorzystają z możliwości wcześniejszego przejścia na emeryturę pomostową. Zatem, za kilka lat może dojść do absurdalnej sytuacji, gdy w Spółce wszyscy zatrudnieni nie będą mieli uprawnień do uzyskania emerytury pomostowej a składki na FEP za nich trzeba będzie odprowadzać, a przecież jednym z założeń ustawy o emeryturach pomostowych był wprowadzony obowiązek opłacania składki na owy Fundusz, po to aby pracownicy od których jest opłacana składka mieli możliwość wcześniejszego przejścia na emeryturę. Skoro zatem wiadomo, że pracownik nigdy nie nabędzie prawa do emerytury pomostowej to nie powinno się za niego opłacać składki na FEP.

Wnioskodawca wskazuje, że przedstawione racje przemawiają za słusznością poglądu Spółki, zgodnie z którym obowiązek opłacenia składek na Fundusz Emerytur Pomostowych nie występuje wobec osób, które nigdy nie otrzymają emerytury pomostowej z uwagi na to, że rozpoczęły pracę w warunkach szczególnych lub o szczególnym charakterze po dniu 01.01.1999 r .

Mając na uwadze treść wniosku oraz obowiązujące przepisy, Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 10 ust. 1 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej, przedsiębiorca może złożyć do właściwego organu administracji publicznej lub państwowej jednostki organizacyjnej wniosek o wydanie pisemnej interpretacji, co do zakresu i sposobu zastosowania przepisów, z których wynika obowiązek świadczenia przez przedsiębiorcę daniny publicznej oraz składek na ubezpieczenia społeczne lub zdrowotne, w jego indywidualnej sprawie. Stosownie do ust.5 cytowanego przepisu w związku z art.83d ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, obowiązującym od dnia 1 stycznia 2013r., Zakład wydaje w formie decyzji interpretacje indywidualne, o których mowa w art. 10 ustawy z dnia 2 lipca 2004r. o swobodzie działalności gospodarczej, w zakresie m.in. zasad obliczania składek na Fundusz Emerytur Pomostowych oraz podstawy wymiaru tych składek.

Zasady i tryb opłacania składek na Fundusz Emerytur Pomostowych oraz zasady finansowania emerytur pomostowych określają przepisy ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r . o emeryturach pomostowych (t.j. Dz.U. z 2008 r . Nr 237, poz. 1656 z późn.zm.).

W myśl art.35 ust.1 powołanej powyżej ustawy – płatnik składek zobowiązany jest do opłacania składek na FEP za okres od 1 stycznia 2010 r . za pracownika, który spełnia łącznie następujące warunki: urodził się po dniu 31 grudnia 1948 r . oraz wykonuje prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, o których mowa w art.3 ust.1 i 3.

Z kolei zgodnie z 35 ust. 2 i art.57 pkt.1 tejże ustawy, obowiązek opłacania składek na FEP za pracownika, który spełnia warunki określone w powołanym wyżej art.35 ust.1 tej ustawy, powstaje z dniem rozpoczęcia wykonywania przez niego pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, a ustaje z dniem zaprzestania wykonywania tych prac, nie wcześniej jednak niż od dnia 1 stycznia 2010 r . Obowiązek opłacania składek na FEP nie dotyczy przypadków wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze przed 1 stycznia 2010 r . Okres od dnia rozpoczęcia wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze do dnia zaprzestania wykonywania takiej pracy należy rozumieć jako okres zatrudnienia pracownika na stanowisku pracy, na którym wykonywana jest praca w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze do dnia ustania zatrudnienia na tym stanowisku pracy.

Zgodnie z art.36 ust.2 powołanej ustawy, podstawę wymiaru składek na Fundusz Emerytur Pomostowych stanowi podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, określona w art.18 ust 1-2 i ust.8 oraz w art. 21 ustawy z dnia 13 października 1998 r . o systemie ubezpieczeń społecznych.

Stosownie do wskazanego powyżej art.3 ust.1 ustawy o emeryturach pomostowych prace w szczególnych warunkach to prace związane z czynnikami ryzyka , które z wiekiem mogą z dużym prawdopodobieństwem spowodować trwałe uszkodzenie zdrowia, wykonywane w szczególnych warunkach środowiska pracy, determinowanych siłami natury lub procesami technologicznymi, które mimo zastosowania środków profilaktyki technicznej, organizacyjnej i medycznej stawiają przed pracownikami wymagania przekraczające poziom ich możliwości, ograniczony w wyniku procesu starzenia się jeszcze przed osiągnięciem wieku emerytalnego, w stopniu utrudniającym ich pracę na dotychczasowym stanowisku – wykaz tych prac określa zał. Nr 1 do ustawy o emeryturach pomostowych. Natomiast w myśl ust.3 tegoż artykułu prace o szczególnym charakterze to prace wymagające szczególnej odpowiedzialności oraz szczególnej sprawności psychofizycznej, których możliwość należytego wykonania w sposób niezagrażajacy bezpieczeństwu publicznemu, w tym zdrowiu lub życiu innych osób, zmniejsza się przed osiągnięciem wieku emerytalnego na skutek pogorszenia sprawności psychofizycznej, związanego z procesem starzenia się – wykaz prac w szczególnym charakterze określa załącznik Nr 2 do ustawy.

Jednocześnie należy zaznaczyć, ze obowiązek dokonania kwalifikacji pracy danego pracownika jako pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze spoczywa na pracodawcy, gdyż to on – zgodnie z art. 41 ust.4 wskazanej ustawy zobowiązany jest prowadzić ewidencję pracowników wykonujących pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, za których jest obowiązek opłacania składki na FEP. Obowiązek opłacania składek na FEP powstaje z dniem rozpoczęcia wykonywania przez pracownika pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, a ustaje z dniem zaprzestania wykonywania tych prac. Tym samym w przypadku zakwalifikowania przez Wnioskodawcę danego pracownika jako pracownika zatrudnionego w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze i uwzględnienia go w ewidencji pracowników wykonujących pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, składka na Fundusz Emerytur Pomostowych powinna być opłacona.

W świetle powyższego, płatnik składek jest zobowiązany opłacać składki na Fundusz Emerytur Pomostowych za wszystkich pracowników spełniających powyższe warunki (wskazane powyżej w art.35 ustawy pomostowej), w tym także za tych, którzy wykonują prace w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w niepełnym wymiarze czasu pracy, bądź też ze względu na niespełnienie innych warunków zawartych w art.4 ustawy o emeryturach pomostowych nie nabędą w przyszłości prawa do tego świadczenia, również za kierowców autobusów, o ile spełniają oni warunki określone w art.35 ust.1 powołanej wyżej ustawy. Z treści wskazanej powyżej ustawy, w tym z odrębnego unormowania w art. 35 ust.1 wymogów warunkujących powstanie obowiązku odprowadzenia składek na FEP, wynika, że intencja ustawodawcy było uregulowanie obowiązku odprowadzenia składek na Fundusz Emerytur Pomostowych w oderwaniu od kryteriów , które musza spełnić ubezpieczeni, aby uzyskać prawo do emerytury pomostowej. W konsekwencji, zawarte w przepisie art.35 ust.2 wyraźne odesłanie jedynie do przepisów art.3 ust.1 i 3 w/w ustawy definiującego pojecie pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze jest interpretowane w ten sposób, że w przepisie tym została zawarta autonomiczna definicja pracownika wykonującego pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, która swym zasięgiem obejmuje wykonywanie tego rodzaju prac zarówno w pełnym jak i w niepełnym wymiarze czasu pracy, jak również w żaden sposób nie odnosi się do przesłanek wynikających z art.4 tej ustawy.

Podsumowując powyższe, należy stwierdzić, iż dla istnienia obowiązku opłacania za pracowników wykonujących prace w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze składki na FEP kwestia późniejszego ustalenia prawa do świadczenia w postaci emerytury pomostowej, pozostaje bez znaczenia.

Ponadto należy zaznaczyć, że wyrok Sadu Najwyższego z dnia 22 lutego 2012 r. (sygn. Akt II UK 130/11) na który powołuje się Wnioskodawca, należy uznać jako wiążący wyłącznie w danej indywidualnej sprawie, nie ma zatem mocy powszechnie obowiązującej.

Uwzględniając przedstawiony przez Wnioskodawcę stan faktyczny i obowiązujące przepisy prawne, Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie uznał za nieprawidłowe stanowisko Wnioskodawcy przedstawione we wniosku z dnia 15.07.2013r. w sprawie braku obowiązku opłacania składki na Fundusz Emerytur Pomostowych od wynagrodzeń pracowników wykonujących pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, którzy ze na niespełnienie ustawowych przesłanek nie nabędą w przyszłości prawa do emerytury pomostowej.

Mając na uwadze powyższe orzeczono jak w sentencji.

POUCZENIE

Decyzja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu jej wydania. Wydana decyzja wiąże Zakład Ubezpieczeń Społecznych wyłącznie w sprawie przedsiębiorcy, na którego wniosek została wydana. Stosownie do art. 10a ust. 2 i ust. 3 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej niniejsza decyzja nie jest wiążąca dla przedsiębiorcy, natomiast jest wiążąca dla Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, do czasu jej zmiany lub uchylenia.

Od niniejszej decyzji przysługuje, zgodnie z art. 83 ust. 2 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, w związku z art. 10 ust. 5 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej, odwołanie do Sądu Okręgowego w (…).

źródło: https://bip.zus.pl