Ekwiwalent za nocleg dla kierowcy a składki ZUS – interpretacja ZUS z 19-06-2024 r. – DI/100000/43/997/2022

Czy powinien podlegać oskładkowaniu ekwiwalent za nocleg należny kierowcy

UZASADNIENIE

Dnia 31 sierpnia 2022 r. do Oddziału Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w Gdańsku wpłynął wniosek (…) o wydanie interpretacji indywidualnej.

Wnioskodawca we wniosku wskazał, że w jego przedsiębiorstwie do pracowników zatrudnionych w charakterze kierowców samochodu ciężarowego o ładowności powyżej 3,5 tony kat. CE stosuje się powszechnie obowiązujące w państwach Unii Europejskiej przepisy Rozporządzenia (WE) nr 561/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 15 marca 2006 r. w sprawie harmonizacji niektórych przepisów socjalnych odnoszących się do transportu drogowego oraz zmieniające rozporządzenia Rady (EWG) nr 3821/85 i (WE) 2135/98, jak również uchylające rozporządzenie Rady (EWG) nr 3820/85 oraz umowę AETR. Zgodnie ze wskazanymi wyżej przepisami kierowcy korzystają zarówno z przerw w czasie pracy przypadających podczas dnia pracy oraz odpoczynków przysługujących po każdym dniu pracy, a także wykorzystują odpoczynek tygodniowy. Regularny odpoczynek tygodniowy wynosi 45 godzin. Odpoczynek ten rozpoczyna się po 5 lub 6 okresach 24 – godzinnych od zakończenia korzystania z poprzedniego odpoczynku tygodniowego. Nie ma znaczenia dzień tygodnia, w jakim przypada odpoczynek tygodniowy, gdyż przepisy nie wymagają, by nastąpiło to w niedzielę. Terminy korzystania z odpoczynków tygodniowych są dostosowane do układu zadań przewozowych. W celu bardziej jednoznacznego opisu zdarzeń Wnioskodawca przyjmuje, że kierowcy nie korzystają z możliwości skrócenia odpoczynku tygodniowego do 35 godzin, bądź do 24 godzin. Zarówno czas pracy kierowców, przerwy w pracy, jak i okresy odpoczynku są w pełni zgodne z obowiązującymi przepisami. Zdarzenia przyszłe dotyczą miesiąca października 2022 r.

Kierowca w dniach 1 i 2 października 2022 r. ma regularny odpoczynek tygodniowy, który wykorzystuje w domu. Prowadzenie pojazdu w ramach transportu międzynarodowego rozpoczyna w poniedziałek 3 października 2022 r. w Polsce. Państwem docelowym jest Francja. Przewóz będzie miał charakter przewozu typu cross trade, jako przewóz ładunków pomiędzy co najmniej dwoma krajami, w których przedsiębiorstwo (…) z.o.o. nie posiada zarejestrowanej siedziby. Po pięciu dniach wykonywania przewozów na terenie Niemiec, spania w kabinie pojazdu w ramach odpoczynków dobowych, kierowca w dniach 8 oraz 9 października korzysta z regularnego odpoczynku tygodniowego, w wymiarze 45 godzin, poza kabiną pojazdu, wynajmując prywatną kwaterę na dwie doby w łącznej cenie 100 Euro. W poniedziałek 10 października po zakończeniu tygodniowego odpoczynku kontynuuje przewóz międzynarodowy jadąc do Francji. Po pięciu okresach 24 – godzinnych we Francji z noclegami w kabinie pojazdu, kierowca w dniach 15, 16 października rozpoczyna trzeci w tym miesiącu regularny odpoczynek tygodniowy poza kabiną pojazdu, w hotelu płacąc za dobę 70 Euro, łącznie za dwie doby 140 Euro. Dnia 17 października kontynuuje przewóz międzynarodowy, jadąc do Austrii. Po pięciu okresach 24 – godzinnych z noclegami w kabinie samochodu, w dniach 22, 23 października na terenie Austrii kierowca ponownie korzysta z regularnego odpoczynku tygodniowego poza pojazdem, wynajmując na dwie doby miejsce w pensjonacie za łączną cenę 100 Euro. Od dnia 24 października kontynuuje realizację zadań transportowych, jadąc przez Niemcy do Polski. Dnia 28 października wraca do Polski, rozpoczynając w dniu 29 października w domu kolejny regularny odpoczynek tygodniowy.

Rozliczając koszty noclegów na zasadach określonych w obowiązującym w przedsiębiorstwie regulaminie wynagradzania pracodawca wypłaci kierowcy wraz z wynagrodzeniem za pracę za miesiąc październik 2022 r. ekwiwalent za nocleg, którego podstawę prawną do wypłaty stanowią art. 8 ust. 8 przywołanego na wstępie Rozporządzenia (WE) nr 561/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 15 marca 2006 r. oraz postanowienia obowiązującego u Wnioskodawcy regulaminu wynagradzania.

W myśl obowiązującego w Spółce regulaminu wynagradzania przyjęto zasadę, że ekwiwalent za nocleg wynosi 1/3 kwoty dobowego limitu ustalanego na podstawie załącznika do rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 29 stycznia 2013 r. w sprawie wysokości oraz warunków ustalania należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej. Wysokość ekwiwalentu za nocleg uzależniona jest od państwa, w którym kierowca korzysta z regularnych odpoczynków tygodniowych. Ekwiwalent przysługuje za każdą rozpoczętą dobę korzystania z noclegu poza pojazdem. Kierowca nie jest zobligowany do okazywania dokumentów potwierdzających opłacenie noclegu. Treść regulaminu wynagradzania została uzgodniona z przedstawicielami pracowników. Ponadto każdy z pracowników został zapoznany z treścią regulaminu, potwierdzając to poprzez złożenie oświadczenia w formie pisemnej.

Wskazany w niniejszym opisie pracownik kierowca, realizujący transport międzynarodowy w październiku 2022 r., otrzyma tytułem ekwiwalentu za nocleg kwotę 100 Euro za nocleg w Niemczech, 120 Euro za nocleg we Francji oraz 86,66 Euro za nocleg w Austrii. Łączna wypłacona kwota z tego tytułu w wysokości 306,66 Euro nie będzie stanowić podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe na podstawie & 2 ust. 1 pkt 6} Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 1S ¿rudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe.

Wnioskodawca we własnym stanowisku w sprawie wskazał, że realizacja obowiązku pracodawcy pokrycia pracownikowi zatrudnionemu w charakterze kierowcy, wykonującemu międzynarodowe przewozy drogowe wszelkich kosztów zakwaterowania poza pojazdom w ramach regularnych tygodniowych okresów odpoczynku, tym samym umożliwienie spędzania noclegu w odpowiednim miejscu zakwaterowania, wyposażonego w odpowiednią infrastrukturę noclegową i sanitarną poprzez zapłatę określonej kwoty tytułem ekwiwalentu pieniężnego za nocleg, uzależnionej od ilości regularnych tygodniowych odpoczynków 1 ustalanej w oparciu o stawki wynikające z przepisów Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 29 stycznia 2013 r. w sprawie wysokości oraz warunków ustalania należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfory budżetowej z tytułu podróży służbowej na obszarze kraju oraz poza granicami kraju podane w Załączniku do tego rozporządzenia, nic stanowi podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rontowe w myśl § 2 ust. 1 pkt 6 Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (Dz. U. 2017.1349 t.j. z dnia 2017.10.19).

Podstawę prawną konieczności spędzania przez pracownika zatrudnionego w charakterze kierowcy regularnych tygodniowych okresów odpoczynku poza pojazdom, w ramach realizacji międzynarodowych przewozów drogowych, stanowią przepisy Rozporządzenia (WE) nr 561/2006 Parlamentu Europejskiego 1 Rady 2 dnia 15 marca 2006 r. w sprawie harmonizacji niektórych przepisów socjalnych odnoszących się do transportu drogowego o raz zmieniające rozporządzenia Rady (EWG) nr 3821/85 i (WE) 2135/98, jak również uchylające rozporządzenie Rady {EWG) nr 3820/85 – zwane dalej rozporządzenie 561/2006. Wnioskodawca wskazał, że charakter prawny rozporządzeń wydawanych przez organy Unii Europejskiej na gruncie prawa polskiego określił Naczelny Sąd Administracyjny m.in. w Wyroku z dnia 8 listopada 2017 r. II GSK 475/16 dotyczącym zasięgu ogólnego i bezpośredniości stosowania rozporządzeń UE, cyt.:

Pojęcie „zasięg ogólny” oznacza, że rozporządzenie jest aktem prawnym stosowalnym w odniesieniu do obiektywnie określonych stanów faktycznych i wywołującym skutki prawne w odniesieniu do ogólnie i abstrakcyjnie określonych grup osób. Konsekwencją przyjęcia bo z pośredni ego obowiązywania jest, że rozporządzenia stają się z dniem ich wejścia w życie częścią wewnętrznych porządków prawnych państw członkowskich. Z kolei bezpośredniość stosowania oznacza, że wejście w życie rozporządzenia i jego stosowanie nic jest zależne od jakiegokolwiek aktu włączającego go do prawa krajowego, nie jest więc konieczny dla ich mocy obowiązującej akt inkorporacji zawartych w nich treści do prawa wewnętrznego państw członkowskich.

Z kolei jak stwierdza Sąd Najwyższy w uzasadnieniu Wyroku z dnia 13 marca 2018 r. I PK 364/16, zgodnie z art. 3 ustawy o czasie pracy kierowców, przepisy tej ustawy nie naruszają postanowień zawartych w rozporządzeniu nr 561/2006 i umowie AETR. Jeżeli zatem kierowca wykonuje przewóz drogowy podlegający przepisom rozporządzenia nr 561/2006 lub umowy AETR, to w pierwszej kolejności stosuje się do niego normy zawarte w wymienionych aktach.

Według art. 8 ust, 6 przywołanego wyżej rozporządzenia nr 561/2006, cyt.:

W ciągu każdych kolejnych dwóch tygodni kierowca wykorzystuje co najmniej:

a)

dwa regularne tygodniowe o krsy odpoczynku; I u b

b)

jeden regularny tygodniowy okres odpoczynku i jeden skrócony tygodniowy okres odpoczynku trwający co najmniej 24 godziny.

Tygodniowy okres odpoczynku rozpoczyna się nie później niż po zakończeniu sześciu okresów 24 godzinnych, licząc od końca poprzedniego tygodniowego okresu odpoczynku. W drodze odstępstwa od akapitu pierwszego kierowca wykonujący międzynarodowe przewozy drogowe rzeczy może, poza państwem członkowskim siedziby, wykorzystać dwa kolejne skrócone tygodniowe okresy odpoczynku, pod warunkiem, że w ciągu kolejnych czterech tygodni wykorzysta przynajmniej cztery tygodniowe okresy odpoczynku, z których przynajmniej dwa będą regularnymi tygodniowymi okresami odpoczynku.

Do celów niniejszego ustępu uznaje się, że kierowca wykonuje międzynarodowe przewozy drogowe, jeżeli rozpoczyna on dwa kolejne skrócone tygodniowe okresy odpoczynku poza państwem członkowskim siedziby pracodawcy i poza państwem swojego zamieszkania.

Według art. 8 ust. 8 Rozporządzenia (WE nr 561/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 15 marca 2006 r.,cyt.:

8. Regularne tygodniowe okresy odpoczynku oraz dowolny tygodniowy okres odpoczynku trwający ponad 45 godzin wykorzystywany jako rekompensata za wcześniejsze skrócone tygodniowe okresy odpoczynku nic mogą być wykorzystywane w pojeżdżę. Muszą ono być wykorzystano w odpowiednim dla każdej płci miejscu zakwaterowania wyposażonym w odpowiednią infrastrukturę noclegową i sanitarną.

Wszelkie koszty zakwaterowania poza pojazdem pokrywa pracodawca.

Istotnej interpretacji przywołanych wyżej przepisów rozporządzenia dokonał Sąd Najwyższy. Według tez Wyroku Sądu Najwyższego z dnia 13 marca 2018 r. I PK 364/18 OSNP 2018/12/158, cyt:

Ze względu na zakaz spędzania przez kierowcę regularnych tygodniowych okresów odpoczynku w pojeździć (art. 8 ust. Б i 8 rozporządzenia {WE) nr 561/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 15 marca 2006 r. w sprawie harmonizacji niektórych przepisów socjalnych odnoszących się do transportu drogowego, Dz. U. L E L. 2006 Nr 102, s. I kierowcy należy zapewnić w regulaminie zakładowym ryczałt za nocleg przypadający na czas tego odpoczynku w wysokości pokrywającej rzeczywiste koszty noclegu.

Artykuł 8 ust. 6 i 8 rozporządzenia (WE nr 561/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 15 marca 2006 r. w sprawie harmonizacji niektórych przepisów socjalnych odnoszących się do transportu drogowego (Dz. U. z 2006 r., L. 102, s. lj zakazuje kierowcy spędzania regularnych tygodniowych okresów odpoczynku w pojeździe, co powoduje, że w regulaminie zakładowym konieczna jest zapewnienie kierowcy ryczałtu za nocleg w wysokości pokrywającej rzeczywiste koszty noclegu. Wysokość ryczałtu za pozostałe noclegi, odbywano w kabinie pojazdu powinna wynikać z umowy o pracę lub zakładowego regulaminu wynagrodzeń.

Istotne jest również stanowisko wyrażono w Wyroku Sądu Najwyższego z dnia 27 kwietnia 2017 r. I PK 90/16, cyt.:

Wpływ określenia przez pracodawcę w przepisach wewnętrznych kwot rekompensujących zwiększone koszty ponoszono przez kierowcę zatrudnionego w transporcie międzynarodowym w czasie wykonywania pracy za granicą na obowiązek wypłacania przez tego pracodawcę dodatkowo ryczałtów za noclegi. Regularny tygodniowy okres odpoczynku kierowcy wykorzystany w hotelu {motelu), na terenie bazy lub w porównywalnym miejscu albo w domu.

TEZA aktualna

Artykuł 8 ust. 8 rozporządzenia nr 561/2006 w sprawie harmonizacji niektórych przepisów socjalnych odnoszących się do transportu drogowego (…) przewiduje, że regularny tygodniowy okres odpoczynku powinien być wykorzystany w hotelu (motelu), na terenie bazy lub w porównywalnym miejscu albo w domu. Nic ulega zatem wątpliwości, że pracodawca ma obowiązek pokrycia kosztów noclegu poza kabiną w przypadku regularnego tygodniowego okresu odpoczynku {35 godzin wypoczynku stosownie do art. 14 ust. 2 ustawy z 2004 r. o czasie pracy kierowców}; jeśli kierowca nic przedstawi rachunku za nocleg, rekompensatą powinien być ryczałt za nocleg. Przepisy to-uniemożliwiają polskim pracodawcom całkowite pominięcie w regulaminach wynagradzania ryczałtu za nocleg, nawet w przypadku zapewnienia pojazdu z miejscami noclegowymi. Ponieważ kierowcy przeważnie pracują w systemie trzy tygodnie pracy zagranicą i tydzień wypoczynku w Polsce, muszą korzystać zagranicą z regularnego tygodniowego wypoczynku, który nie może odbywać się w kabinie pojazdu. W tym kontekście kwestią sporną są tylko zwroty kosztów noclegu w przypadku dziennych i skróconych tygodniowych okresów wypoczynku, które mogą odbywać się w kabinie pojazdu.

Jeżeli pracodawca określi w przepisach wewnętrznych kwoty rekompensujące zwiększane koszta ponoszone przez kierowcę zatrudnionego w transporcie międzynarodowym w czasie wykonywania pracy za granicą, to nie ma on obowiązku wypłacania dodatkowa ryczałtów za noclegi.

Zdaniem Wnioskodawcy nic ma przeszkód, by przyjąć tezy z przywołanych orzeczeń za w pełni aktualne pomimo zmiany ustawy o czasie pracy kierowców i braku możliwości uznania, że kierowca w transporcie międzynarodowym jest w podróży służbowej. Potwierdzenie tego stanowi fakt, że Sąd Najwyższy interpretuje w tym przypadku nic tyle rozporządzenie w sprawie wysokości oraz warunków ustalania należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej na obszarze kraju oraz poza granicami kraju, czy też art. 21b) ustawy o czasie pracy kierowców, a dokonuje wykładni przepisów rozporządzenia 561/2006, którego treść nic u legia zmianie od czasu wydania orzeczeń.

Poza tym w analizowanych przepisach rozporządzenia 561/2006 nie ma mowy o tym, czy dotyczy to podróży służbowych, czy toż wykonywania przewozów międzynarodowych na zasadach przewidzianych dla delegowania. Mowa jest jedynie o międzynarodowych przewozach drogowych.

Wobec powyższego Wnioskodawca jako pracodawca jest w myśl tychże przepisów zobowiązana pokryć wszelkie koszty zakwaterowania poza pojazdem wskazane w przepisach określających zasady dotyczące tygodniowych okresów odpoczynku kierowców zwłaszcza, że kierowcy w opisanym stanic faktycznym ponoszą wydatki na motel lub kwaterę prywatną Ito w stosunkowa znacznej wysokości.

Zdaniem Wnioskodawcy realizacja obowiązku zwrotu kosztów noclegu w ramach regularnych tygodniowych okresów odpoczynku może nastąpić także poprzez zapłatę pracownikowi dodatkowego świadczenia pieniężnego, stanowiącego element wynagrodzenia za pracę, w formie ekwiwalentu za nocleg. Pojęcie ryczałtu za nocleg w niniejszej sprawie straciło swą aktualność wraz ze zmianą ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o czasie pracy kierowców, która weszła w życic dnia 2 lutego 2022 r. poprzez wprowadzenie art. 21b. ust. 1 o następującej treści, cyt:

Artykuł 21b. 1. Kierowca wykonujący zadania służbowo w ramach międzynarodowych przewozów drogowych nie jest w podróży służbowej w rozumieniu art. 77¹ § 1 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy.

Pomimo zmiany obowiązującego stanu prawnego konieczność zwrotu kosztów noclegu, wynikająca z treści rozporządzenia 561/2006 pozo staje aktualna. Ekwiwalent za nocleg powinien zostać wypłacony w wysokości pokrywającej rzeczywiste koszty. Ustalenie jego wysokości oraz zasady jego wypłaty powinny zostać określono w obowiązującym w przedsiębiorstwie zakładowym regulaminie wynagradzania. Spółka z uwagi na liczbę zatrudnionych jest zobligowana do wprowadzenia w życie regulaminów pracy i wynagradzania, zgodnie z treścią art. 104 § 1¹ i art. 77¹ § 1 kodeksu pracy. Kwota ekwiwalentu za nocleg, wobec braku odmiennych regulacji w obowiązującym w Spółce regulaminie wynagradzania, może i powinna wynikać z przepisów w sprawie wysokości oraz warunków ustalania należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfory budżetowej z tytułu podróży służbowej na obszarze kraju oraz poza granicami kraju_r jako adekwatnych do opisanego na wstępie stanu faktycznego.

Jednakże przy ustalaniu kwot ekwiwalentu za nocleg nie obowiązują ograniczenia (jak przy ryczałcie za noclegi do 25% limitu, gdyż w myśl przepisów wykonywanie międzynarodowych przewozów drogowych przez pracownika kierowcę nie stanowi podróży służbowej w rozumieniu art. 77^b § 1 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy. Pomocnicze stasowanie wskazanych wyżej przepisów dotyczących podróży służbowych wynika z analogii do § 2 ust. 1 pkt 16 rozporządzenia w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe.

Wypłacony ekwiwalent z tytułu pokrycia kosztów noclegu poza pojazdem w ramach regularnych tygodniowych okresów odpoczynku będzie zdaniom wnioskodawcy przychodem pracownika niestanowiącym podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, na podstawie § 2 ust. 1 pkt 6 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rontowe (tekst jedn.: Dz. U. z 2017 r. poz. 1949, z późn. zm.) z uwagi na fakt, iż przepisy Rozporządzenia (WE| nr 561/206 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 15 marca 2006 r. w sprawie harmonizacji niektórych przepisów socjalnych odnoszących się do transportu drogowego oraz zmieniające rozporządzenia Rady {EWG) nr 3821/85 i (WE) 2135/98 stanowią normy regulujące sprawy bezpieczeństwa w ruchu drogowym, tym samym są przepisami z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy.

W polskim systemie prawnym brak jest normatywnej – legalnej definicji przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy. Jedynym miejscem, gdzie taką definicję znajdzie my jest polska norma PN-N-1801:2004. Jednakże w myśl art. 5 ust. 3 ustawy z dnia 12 września 2002 r. o normalizacji stosowanie Polskich Norm jest dobrowolne. Zgodnie z definicją wyrażoną we wskazanej normie, bhp to: stan warunków i organizacji pracy oraz zachowań pracowników zapewniający wymagany poziom ochrony zdrowia i życia przed zagrożeniami występującymi w środowisku pracy.

Wnioskodawca podkreśla, że w niniejszej sprawie istotne znaczenie ma również DYREKTYWA 96/71/WE PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY z dnia 16 grudnia 1996 r. dotycząca delegowania pracowników w ramach świadczenia usług, która w prawdzie nie ma charakteru bezpośrednio więżącego, ale określa obowiązki, w tym warunki zatrudnienia. Artykuł 3 Dyrektywy określa warunki zatrudnienia, w ramach których widnieje obowiązek zapewnienia zakwaterowania dla pracowników znajdujących się daleko od domu z powodów zawodowych.

W kwestii obowiązku pokrycia przez pracodawcę wszelkich kosztów zakwaterowania poza pojazdem istotnym będzie również aspekt związany z sankcjami przewidzianymi w ramach braku jego realizacji. Niezapewnienie pokrycia – refundacji kosztów stanowić będzie na gruncie prawa polskiego wykroczenie przeciwko prawom pracownika, cyt. kodeks pracy: Art. 282. (Katalog wykroczeń; kara grzywny]

• 1. Kto, wbrew obowiązkowi:

1)

nie wypłaca w ustalonym terminie wynagrodzenia za pracę lub innego świadczenia przysługującego pracownikowi albo uprawnionemu do tego świadczenia członkowi rodziny pracownika, wysokość tego wynagrodzenia lub świadczenia bezpodstawnie obniża albo dokonuje bezpodstawnych potrąceń,

2)

nie udziela przysługującego pracownikowi urlopu wypoczynkowego lub bezpodstawnie obniża wymiar tego urlopu,

3)

nie wydaje pracownikowi w terminie świadectwa pracy, – podlega karze grzywny od 1000 zł do 30 000 zł.

Reasumując, Wnioskodawca uznaje swoje stanowisko za w pełni uzasadnione ze względu na bezwzględny obowiązek pracodawców zapewnienia pracownikom zatrudnionym w charakterze kierowcy, wykonującym międzynarodowe przewozy drogowe, regularnych tygodniowych okresów odpoczynku poza pojazdem oraz pokrycia wszelkich kosztów związanego z tym zakwaterowania. Z uwagi na charakter prawny Rozporządzenia (WE) nr 561/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 15 marca 2006 r. w sprawie harmonizacji niektórych przepisów socjalnych odnoszących się do transportu drogowego, stanowiącego przepisy z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy Wnioskodawca stwierdza, że wypłacane kwoty tytułem ekwiwalentu za nocleg nie będą stanowić podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe w myśl § 2 ust. 1 pkt 6) Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe.

Wobec powyższego Zakład decyzją nr 532 z dnia 21 września 2022 r., znak: DI/100000/43/997/2022 odmówił wydania interpretacji indywidualnej w sprawie wniosku przedsiębiorcy złożonego dnia 31 sierpnia 2022 r. z uwagi na okoliczności podane w uzasadnieniu.

Sąd Okręgowy w Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych wyrokiem z dnia 18 kwietnia 2023 r. wydanym w sprawie o sygn. (…) akt oddalił odwołanie przedsiębiorcy (…).

Sąd Apelacyjny w Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych wyrokiem z dnia 24 kwietnia 2024 r. sygn. a« zmienił zaskarżony wyrok Sądu Okręgowego oraz zaskarżoną decyzję w ten sposób, że zobowiązał Zakład Ubezpieczeń Społecznych do wydania interpretacji indywidualnej w zakresie wniosku przedsiębiorcy Mając na uwadze treść wniosku oraz obowiązujące przepisy, Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Gdańsku działając w wykonaniu wyroku Sądu Apelacyjnego w (…)

Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 24 kwietnia 2024 r. sygn. akt uznał za nieprawidłowe stanowisko przedsiębiorcy w przedmiocie dotyczącym ustalenia podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne dla pracowników kierowców realizujących transport międzynarodowy, którym przyznano ekwiwalent za nocleg.

Zgodnie z przepisem art. 34 ust. 1 ustawy – Prawo przedsiębiorców przedsiębiorca może złożyć do właściwego organu lub właściwej państwowej jednostki organizacyjnej wniosek o wydanie wyjaśnienia co do zakresu i sposobu stosowania przepisów, z których wynika obowiązek świadczenia przez przedsiębiorcę daniny publicznej lub składek na ubezpieczenia społeczne lub zdrowotne, w jego indywidualnej sprawie (interpretacja indywidualna). Wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej może dotyczyć zaistniałego stanu faktycznego lub zdarzeń przyszłych (art. 34 ust. 2 ustawy). Natomiast w myśl art. 83d ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych Zakład wydaje interpretacje indywidualne, o których mowa w art. 34 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców w zakresie obowiązku podlegania ubezpieczeniom społecznym, zasad obliczania składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy, Fundusz Solidarnościowy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych i Fundusz Emerytur Pomostowych oraz podstawy wymiaru tych składek.

Należy również zauważyć, że zgodnie z art. 34 ust. 3 ustawy – Prawo przedsiębiorców, przedsiębiorca we wniosku o wydanie interpretacji przedstawia zaistniały stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe oraz własne stanowisko w sprawie. Z przepisu tego wynika wymóg kompleksowości opisu stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego dokonanego przez wnioskodawcę – Zakład Ubezpieczeń Społecznych nie może bowiem w trybie wydawania interpretacji indywidualnej prowadzić postępowania wyjaśniającego, w szczególności nie przeprowadza postępowania dowodowego. Granice sprawy wszczętej wniesieniem wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej zakreślają jedynie ramy zaprezentowanego opisu stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego.

Zagadnienia dotyczące ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne regulowane są za pośrednictwem przepisów ustawy z 13 października 1938 r. o systemie ubezpieczeń społecznych oraz rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (tekst jedn.: Dz. U. z 2023 r. poz. 728 z późn. zm.). Stosownie do treści art. 18 ust. 1 i ust. 2 w związku z art. 20 ust. 1 oraz art. 4 pkt 9 ww. ustawy oraz § 1 wskazanego rozporządzenia, podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne pracowników stanowi przychód w rozumieniu przepisów ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2024 r. poz. 226 z późn. zm.) z tytułu zatrudnienia w ramach stosunku pracy, z wyłączeniem wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy wskutek choroby lub odosobnienia w związku z chorobą zakaźną oraz zasiłków z ubezpieczeń społecznych.

Od 2 lutego 2022 r. weszły w życie przepisy ustawy z dnia 26 stycznia 2022 r. o zmianie ustawy o transporcie drogowym, ustawy o czasie pracy kierowców oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2022 r. poz. 209) zmieniające m.in. zakres dotyczący zasad ustalania podstawy wymiaru składek dla kierowców wykonujących zadania służbowe w zakresie przewozów międzynarodowych w związku z wdrożeniem dyrektyw w przepisach unijnych – Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2020/1057 z dnia 15 lipce 2020 r. ustanawiającej przepisy szczególne w odniesieniu do dyrektywy 96/71 WE i dyrektywy 2014/67E dotyczące delegowania kierowców w sektorze transportu drogowego oraz zmieniającą dyrektywę 2006/22WE w odniesieniu do wymogów w zakresie egzekwowania przepisów oraz rozporządzenie (WE) nr 1024/2021 (Dz.Urz.UE.L 249 z 31.07.2020, srt.49).

Jednocześnie wprowadzony z tym dniem przepis art. 21b {uchylony 19 sierpnia 2023 r.) ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o czasie pracy kierowców (Dz. U. z 2024 r. poz. 220) stanowił, że kierowca wykonujący zadania służbowe w ramach międzynarodowych przewozów drogowych nie jest w podroży służbowej w rozumieniu art. 77⁵ § 1 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy {Dz. U. z 202 3 r., poz. 1465 z późn. zm.).

W aktualnym stanie prawnym obowiązującym od 19 sierpnia 2023 r. o powyższym stanowi art. 26f ust. 1 ustawy o czasie pracy kierowców. A zatem w takim przypadku nie będą przysługiwały świadczenia z tytułu podróży służbowych.

Zgodnie z art. 26f ust. 2 ustawy o czasie pracy kierowców do kierowcy, o którym mowa w ust. 1, stosuje się odpowiednio, w zakresie ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, przepisy wydane na podstawie art. 21 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych dotyczące pracowników zatrudnionych za granicą u polskich pracodawców.

Od 2 lutego 2022 r. do kierowców wykonujących zadania służbowe w ramach międzynarodowych przewozów drogowych nic ma zastosowania & 2 ust. 1 pkt 15 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe.

Od tej daty wobec kierowców wykonujących zadania służbowe w ramach międzynarodowych przewozów drogowych, należy zastosować § 2 ust. 1 pkt 16 ww. rozporządzenia. Przepis ten ma zastosowanie wyłącznic jeśli przychód pracownika za dany miesiąc jest wyższy niż przeciętne wynagrodzenie.

Zgodnie z wyżej cytowanym przepisem w brzmieniu obowiązującym od 1 października 2016 r. podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe nie stanowi część wynagrodzenia pracowników, których przychód jest wyższy niż przeciętne wynagrodzenie, zatrudnionych za granicą u polskich pracodawców, z wyłączeniem osób wymienionych w art. 18 ust. 12 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych – w wysokości równowartości diety przysługującej z tytułu podróży służbowych poza granicami kraju, za każdy dzień pobytu, określonej w przepisach w sprawie wysokości oraz warunków ustalania należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej poza granicami kraju, z tym zastrzeżeniem, że tak ustalony miesięczny przychód tych osób stanowiący podstawę wymiaru składek nie może być niższy od kwoty przeciętnego wynagrodzenia, o którym mowa w arL 19 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. W powołanym przepisie jest mowa o prognozowanym przeciętnym wynagrodzeniu miesięcznym w gospodarce narodowej na dany rok kalendarzowy. Zgodnie z art. 26g ustawy o czasie pracy kierowców w przypadku kierowców wykonujących zadania służbowe w ramach międzynarodowych przewozów drogowych, których miesięczny przychód jest wyższy niż przeciętna wynagrodzenie, w skład przychodu stanowiącego podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne nic wchodzą:

1)

kwota stanowiąca równowartość 60 euro za każdy dzień pobytu za granicą, z zastrzeżeniem, że tak ustalony miesięczny przychód tych osób stanowiący podstawę wymiaru składek nie może być niższy od kwoty przeciętnego wynagrodzenia;

2)

należności stanowiące zwrot równowartości poniesionych przez kierowcę kosztów:

a)

noclegu, o którym mowa w art. 8 ust. 8 rozporządzenia (WE) nr 561/2006,

b)

podróży do miejsca rozpoczęcia międzynarodowego przewozu drogowego środkami transportu innymi niż pojazd będący w dyspozycji pracodawcy lub podmiotu, na rzecz którego kierowca wykonuje międzynarodowy przewóz drogowy,

c)

niezbędnych udokumentowanych wydatków określonych lub uznanych przez pracodawcę lub podmiot, na rzecz którego kierowca wykonuje międzynarodowy przewóz drogowy, odpowiednio do uzasadnionych potrzeb w wysokości nieprzekraczającej kwoty wydatków faktycznie poniesionych i udokumentowanych przez kierowcę,

d)

korzystania z urządzeń sanitarnych, określonych na podstawie średnich nieudokumentowanych kosztów takich usług oferowanych w ogólnodostępnych miejscach obsługi podróżnych w państwach, w których kierowca wykonuje zadania służbowo.

Dyspozycja treści ww. art. 26g ustawy o czasie pracy kierowców stanowi więc, iż w przypadku kierowców wykonujących zadania służbowe w ramach międzynarodowych przewozów drogowych, których miesięczny przychód jest wyższy niż przeciętne wynagrodzenie, w skład przychodu stanowiącego podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne, nic wchodzą należności stanowiące zwrot równowartości poniesionych przez kierowcę kosztów w tym m.in. noclegu, o którym mowa w art. 8 ust. 8 rozporządzenia {WE) nr 561/2006. Jak stanowi ten przepis regularne tygodniowo okresy odpoczynku oraz dowolny tygodniowy okres odpoczynku trwający ponad 45 godzin wykorzystywany jako rekompensata za wcześniejsze skrócone tygodniowe okresy odpoczynku nie mogą być wykorzystywane w pojeździć. Muszą one być wykorzystane w odpowiednim dla każdej płci miejscu zakwaterowania wyposażonym w odpowiednią infrastrukturę noclegową i sanitarną. Wszelkie koszty zakwaterowania poza pojazdem pokrywa pracodawca.

Przez przychód kierowcy należy rozumieć przychód stanowiący podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe.

Z opisu zdarzenia przyszłego przedstawionego we wniosku wynika, że Spółka wypłaci kierowcy wraz z wynagrodzeniem ekwiwalent pieniężny za nocleg, którego podstawę prawną do wypłaty stanowią art. 8 ust. 8 rozporządzenia {WE} nr 561/2006 oraz postanowić ni a obowiązującego w spółce regulaminu wynagradzania.

Wnioskodawca zamierza wyłączyć z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne ww. ekwiwalent pieniężny za nocleg w oparciu o § 2 ust. 1 pkt 6 Rozporządzenia Ministra Pracy 1 Polityki Socjalnej z dnia 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe. Tymczasem zgodnie § 2 ust. 1 pkt 6 ww rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 13 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe – podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne nie stanowi wartość świadczeń rzeczowych wynikających z przepisów o bezpieczeństwie i higienie pracy oraz ekwiwalenty za te świadczenia wypłacane zgodnie z przepisami wydanymi przez Radę Ministrów lub właściwego ministra, a także ekwiwalenty pieniężne za pranie odzieży roboczej, używanie odzieży 1 obuwia własnego zamiast roboczego oraz wartość otrzymanych przez pracowników bonów, talonów, kuponów lub innych dowodów uprawniających do otrzymania na ich podstawie napojów bezalkoholowych, posiłków oraz artykułów spożywczych, w przypadku gdy pracodawca^ mimo ciążącego na nim obowiązku wynikającego z przepisów o bezpieczeństwie i higienie pracy, nie ma możliwości wydania pracownikom posiłków i napojów bezalkoholowych.

Należy mleć na uwadze, iż wyłączenie z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne, określonych kategorii przychodów zawarte w ww. rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Socjalnej w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe stanowi wyjątek od ogólnej zasady, iż podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne stanowi przychód, dlatego też przepisy te muszą być interpretowano ściśle.

Istotnym jest również to, że ustawodawca w wyżej cytowanym rozporządzeniu szczegółowo różnicuje przychody, które podlegają wyłączeniu z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne.

Jeżeli więc racjonalny ustawodawca określił szczegółowo katalog zróżnicowanych świadczeń, która podlegają wyłączeniu z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne, to dlatego, że świadczenia to mają odmienny od siebie charakter i przyznawane są w odmiennych okolicznościach. O wyłączeniu określonego świadczenia z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne na podstawie stosownego przepisu ww. rozporządzenia decyduję więc charakter tego świadczenia.

W przeciwnym wypadku dochodziłoby do sytuacji, gdzie dowolne świadczenie podlegałoby wyłączeniu z podstawy wymiaru składek na podstawie dowolnego przepisu.

Przywołany przepis § 2 ust. 1 pkt 6 ww. rozporządzenia dotyczy zgoła odmiennych świadczeń niż świadczeń, o których mowa we wniosku. W przepisie tym nie ma mowy o ekwiwalentach za nocleg wypłaconych kierowcom realizującym transport międzynarodowy. Ekwiwalent za nocleg wypłacany kierowcom realizującym międzynarodowy transport nie może zastać wyłączony z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne z uwagi na fakt, że na podstawie § 2 ust. 1 pkt 6 rozporządzenia w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne wyłączono wartość świadczeń rzeczowych wynikających z przepisów o bezpieczeństwie i higienie pracy oraz ekwiwalenty za te świadczenia, a także ekwiwalenty pieniężne za pranie odzieży roboczej, używanie odzieży i obuwia własnego zamiast roboczego. W przedmiotowej sprawie ekwiwalent za nocleg nie jest świadczeniem rzeczowym wynikającym z przepisów bhp. Zarówno przepisy kodeksu pracy, jak i rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz. U. z 2003 r. poz. 1650 z późn. zm.) nie przewidują możliwości wypłaty ekwiwalentu pieniężnego za nocleg kierowcom realizującym transport międzynarodowy. Tak więc nie ma podstawy prawnej, aby uznać, że tego rodzaju świadczenia wynikają z przepisów o bezpieczeństwie i higienie pracy. Jednocześnie takich kosztów nie można zaliczyć kierowcom transportu międzynarodowego do ekwiwalentów za nocleg wynikające z przepisów o bezpieczeństwie i higienie pracy.

W świetle powyższego nie można wyłączyć z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne wartości ekwiwalentu za nocleg wypłaconego kierowcy w sytuacji opisanej we wniosku w oparciu o § 2 ust. 1 pkt 6 wyżej cytowanego rozporządzenia.

W konsekwencji, uwzględniając przedstawiony opis zdarzenia przyszłego, własne stanowisko oraz obowiązujące przepisy prawa uznać należy stanowisko Przedsiębiorcy w przedmiocie wyłączenia z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne kierowców transportu międzynarodowego ekwiwalentu pieniężnego za nocleg w oparciu o § 2 ust. 1 pkt 6 Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe za nieprawidłowe.

Mając na uwadze powyższe orzeczono jak w sentencji.

źródło: https://bip.zus.pl

Wytłuszczenia dokonane przez redakcję